تحریم های آمریکا علیه ایران چگونه اروپا را متضرر می کند؟

استیفن ارلانگر در نیویورک تایمز نوشت: دولت جدید بایدن به دنبال برقراری روابط مطلوبی با اتحادیه اروپا است به طوری که صحبت از همکاری مجدد و تعلیق تعرفه‌های تلافی جویانه ناشی از اختلافات قدیمی بین ایرباس و بوئینگ شده است.

 در ادامه این مطلب آمده است: با این حال علی‌رغم سخنان دلگرم کننده و تلاش برای اعتمادسازی دوباره، تمایل آمریکا برای مجازات متحدان اروپایی خود و تحمیل مجازات بر آنها در جهت اهداف سیاست خارجی همچنان ادامه دارد.

این یک تنش اساسی و یادآور قدرت نامتقارن آمریکا است. این به ویژه در مورد تحریم‌هایی که تحت عنوان تحریم‌های ثانویه شناخته می‌شوند، بیش از پیش به چشم می‌آید. در حالی که به عنوان مثال ایران و روسیه ممکن است هدف اصلی تحریم‌های اولیه باشند، اما تحریم‌های ثانویه سایر کشورها و شرکت‌های اروپایی را که با آنها تجارت می‌کنند نیز مجازات ‌کند.

تاکنون برای مجبور کردن متحدان به منظور همراهی با سیاست‌های واشنگتن بارها از تحریم‌های ثانویه استفاده شده است. در سالهای اخیر، تحریم‌ها در ماجرای خط لوله گاز طبیعی نورد استریم 2، برنامه هسته‌ای ایران و دولت‌های سوسیالیست ونزوئلا و کوبا را شامل شده است. ترس بزرگ این است که روزی آمریکا علیه چین یا حتی اروپا نیز از این سیاست بهره بگیرد.

تحریم‌های ثانویه دسترسی به سیستم بانکی آمریکا را قطع می‌کند و از انجایی که بازارهای مالی با محوریت دلار است چنین اقدامی آسیبی بزرگ برای کشورها به همراه خواهد داشت.

تبدیل شدن دلار آمریکا به یک نوع سلاح یک آسیب پذیری قابل توجه برای اروپا خواهد بود که البته بستگی به بازارهای آزاد دارد. اکنون بحث اصلی این است که اروپا و حوزه مالی یورو چگونه می‌تواند از خودش در برابر سیاست‌های تحریمی آمریکا محافظت کند. نکته اصلی دیگر بحث در مورد چگونگی ایجاد خودمختاری استراتژیک از سوی اروپا برای محافظت از منافعش است.

ماه گذشته، اتحادیه اروپا از تلاش برای تقویت ابزار مقابله با اجبار در برابر شیوه‌های تجارت ناعادلانه خبر داد. هدف اصلی این سیاست هم چین و اصلی‌ترین متحد اروپایی‌ها یعنی آمریکا است.

والدیس دومبروفسکی، کمیسر تجارت اتحادیه اروپا گفت: اگرچه اروپا استفاده از نهادهای چندجانبه را در اختلافات تجاری ترجیح می‌دهد، اما به هر حال ما در این مدت نمی‌توانیم بی دفاع بایستیم. وی در ادامه افزود: اتحادیه اروپا باید بتواند از خودش در برابر کسانی که می‌خواهند از رویکرد باز ما سواستفاده نمایند، دفاع کند.

جوزپ بورل فونتلس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، استفاده واشنگتن از تحریم‌های ثانویه علیه شرکت های اروپایی که به انجام مشاغل مشروع مشغول هستند را محکوم کرد.

بورل گفت: من عمیقاً نگران استفاده روزافزون از تحریم‌ها یا تهدید تحریم‌ها توسط آمریکا علیه شرکت‌ها و منافع اروپا هستم.

مواردی که اهداف سیاست خارجی و امنیتی دو طرف مشترک است، در هماهنگی تحریم‌های هدفمند با شرکا ارزش زیادی وجود دارد. در مواردی که اختلافات سیاسی وجود دارد، اتحادیه اروپا همیشه از گفتگو استقبال می‌کند، اما به هر حال این موضوع نمی‌تواند تهدید تحریم‌ها را تحت تاثیر قرار دهد.

این اعتراض‌ها مانع از استفاده مکرر قانون گذاران آمریکایی از تحریم‌های ثانویه نشده است، برجسته ترین مورد استفاده از این نوع تحریم‌ها در مورد توافق هسته‌ای ایران و نورد استریم 2، خط لوله گاز طبیعی تقریباً کامل شده از روسیه به آلمان است.

محرومیت از دسترسی به بازار آمریکا و دلار یک منبع عظیم قدرت سیاسی است، جاناتان هاکنبروئیچ از شورای روابط خارجی اروپا در برلین، که این موضوع را با مقامات ارشد آلمان و فرانسه بررسی کرده است، گفت که آنها به دنبال آن هستند که آسیب پذیری اروپا را کاهش دهند.

وی افزود: تقریباً هر شرکتی که در آمریکا تجارت داشته باشد یا از سیستم بانکی آمریکا یا دلار استفاده کند، سعی در حفظ این رابطه و قطع تجارت با هدف جلوگیری از تحریم‌ شدن خودش را دارد.

دانیلا شوارتزر، مدیر شورای روابط خارجی آلمان گفت: استفاده رئیس جمهور ترامپ از تحریم‌های ثانویه علیه ایران که اروپا قادر به مقابله با آن نبود باعث گردید تا اروپایی‌ها بر ضعف خود آگاه شوند.

حال پرسش اینجاست که آیا اروپایی‌ها می‌خواهند به بایدن اعتماد کنند؟ آیا آنها دوباره آماده اعتماد به آمریکا هستند؟ هیچ کس نمی‌داند بعد از بایدن چه اتفاقی خواهد افتاد. خانم شوارتزر اضافه کرد: ما باید فکر کنیم که اگر چین از تحریم‌های ثانویه نیز استفاده کند، آن وقت چه خواهد شد.

ناتالی توچی، مدیر انستیتوی امور بین الملل ایتالیا و مشاور آقای بورل هم گفت: ناراحتی اروپا درباره تحریم‌های ثانویه آمریکا به آگاهی خودمان از شکنندگی داخلی و اقتصادی اروپا مرتبط است.

اکنون که پرزیدنت ترامپ به شکلی بسیار فریبنده از این تحریم‌ها استفاده کرده است، حتی اگر بایدن استفاده هم نکند باز مشکل پابرجاست.

در ماه دسامبر، آقای بورل نوشت که برای جلوگیری از اجبار به زیر پا گذاشتن قوانین خود تحت فشار تحریم‌های ثانویه باید نقش بین المللی یورو را توسعه دهیم.

اما تعداد کمی معتقدند که پول واحد اروپایی با توجه به رشد کند این اتحادیه، اختلافات داخلی در مورد چگونگی تحکیم و تقویت یورو و قدرت رو به رشد چین اصلا بتواند خودش را در قامت رقیبی برای دلار مطرح کند.

چین در حال آموختن درسهایی از استفاده آمریکا از مجازاتهای تحریمی برای تحت فشار قرار دادن کشورهایی مانند استرالیا و سوئد است. آقای هاکنبرویچ گفت: برای اروپا و آلمان که اساس اقتصادشان مبتنی بر صادرات است، شما شاهد این هستید که دستورات مبتنی بر قوانین در حال خراب شدن است. اکنون این نگرانی وجود دارد که چین هم همین نوع باج خواهی را داشته باشد.

در این بین همه اروپا به ویژه شرکت‌های آلمانی نگران افزایش تقابل واشنگتن و پکن هستند. استورمی-آنیکا میلدنر، که تا چندی پیش رئیس سیاست اقتصادی خارجی فدراسیون صنایع آلمان بود، گفت: تحریم‌های ثانویه آمریکایی که ممکن است علیه چین اعمال شود، یک مشکل بزرگ برای آلمان ایجاد می‌کند. با توجه به اقتصاد کوچک ایران، تأثیر تحریم‌ها بر شرکت‌های آلمانی جزئی بود، اما در مورد چین داستان فرق می‌کند. احتمال اعمال تحریم‌های شدید و تحریم‌های ثانویه علیه چین انتخاب بین بازار امریکا و چین ناگوار خواهد بود و این همان چیزی است که مردم نگران آن هستند.

چین در حال حاضر شروع به وضع کنترل صادرات کرده است، اقدامی که می‌تواند منجر به تحت فشار قرار گرفتن شرکتهای اروپایی بین قوانین آمریکا، اروپا و چین شود.

آقای هاکنبرویچ گفت: لازم است که از بین دو بازار بزرگ خود، آمریکا و چین انتخاب کنیم. ظرف 10 سال آینده چین به طور فزاینده‌ای در شبکه‌های اقتصادی تاثیرگذار خواهد بود.

فقط در مورد ایران، هزینه‌های تحریم‌های ثانویه آمریکا قابل توجه بوده است. به عنوان مثال غول انرژی فرانسوی توتال به محض خروج رئیس جمهور ترامپ از توافق نامه 2015 با ایران و اعمال مجدد تحریم‌های آمریکا علیه این کشور، سرمایه گذاری عمده در ایران را رها کرد. این هزینه برای کل توتال 2 میلیارد دلار تخمین زده شد، در این بین زیمنس به خاطر لغو قرارداد ریلی 1.5 میلیارد دلار و ایرباس 19 میلیارد دلار ضرر کرد.

رئیس جمهور بایدن گفت که او مجدداً به توافق ایران ملحق خواهد شد، اما تا زمانی که ایران به توافق پایبندی نشان ندهد این کار را نخواهد کرد. اگرچه بیشتر دیپلمات ها تصور می‌کنند واشنگتن و تهران در نهایت به توافق خواهند رسید، اما شرکت‌های اروپایی همچنان مردد هستند.

گوترام ولف، مدیر بروگ ، یک موسسه تحقیقات اقتصادی، گفت: بهترین راه برای جلوگیری از استفاده دیگران از تحریم‌های ثانویه، تلافی جویی است. برای حفظ اعتبار خود شما به مقابله به مثل احتیاج دارید و قصاص تنها راه انجام این کار است.

وی افزود: اما با توجه به قدرت نامتقارن خزانه داری آمریکا و نقش جهانی دلار اعمال چنین سیاستی دشوارتر است. واقعیت این است که هیچ قدرت اروپایی متحدی وجود ندارد که بتواند در آن مقیاس قدرت را پیش بینی کند.

آقای ولف گفت: با دیپلماسی می‌توان خیلی بیشتر از الان به موفقیت دست یافت. این درسی است که به نظر می‌رسد آقای بایدن پذیرفته و می‌خواهد مسئله را حل و فصل کند و در صورت اجازه کنگره به روابط بهتر با آلمان قدرتمند ادامه دهد.

اما به هر حال بحث در مورد اینکه اروپا چگونه می‌تواند قدرت خود را افزایش داده و از خود در برابر کشورهای بزرگتر و قدرتمندتر ، چه متحدان و چه رقبا محافظت کند، به حاشیه نخواهد رفت.