مطرح شدن موضوع پرونده هسته‌ای ایــران در شــورای حــکام و تصویب قطعنامه علیه ایران به چه معناست؟ چرا کشورهای اروپایی در مقطع کنونی به چنین تصمیمی رسیده‌اند؟ آیا این اقدام می‌تواند به منزله بازگشت تحریم‌های سازمان ملل درباره ایران باشد؟
واقعیت این است که رفتار طرف‌های درگیر در برجام به مرور زمان برخلاف تعهدات بوده است. منطق ایران این است که هنگامی که کشورهای اروپایی تعهدات برجام را رعایت نمی‌کنند چه دلیل دارد که ما نیز به تعهدات خود نسبت به برجام عمل کنیم و به آن پایبند باشیم؟ شاید در شرایط متعارف این منطق قابل قبول باشد. با این وجود اقدامات اخیری که درباره ایران در شورای حکام صورت گرفته به شکلی نیست که وضعیت ایران را به شرایط شش قطعنامه‌ای بازگرداند که در دوران ریاست جمهوری احمدی‌نژاد علیه ایران صادر شد. کشورهای اروپایی همواره بین منافع ایران و منافع آمریکا که ارتباط نزدیکی با منافع آنها دارد منافع آمریکا و خود را ترجیح داده‌اند. به همین دلیل نیز در موضوع برجام پس از اینکه آمریکا از برجام خارج شد تعامل خود با ایران را کمرنگ کردند و در شرایط کنونی تا حدود زیادی قطع کرده‌اند. ایران امید داشت هنگامی که ترامپ از برجام خارج شد کشورهای اروپایی در تقابل با آمریکا قرار گرفته و منافع آنها در تعارض قرار بگیرد. در کوتاه‌مدت نیز این اتفاق رخ داد اما در درازمدت به‌دلیل اینکه منافع کشورهای اروپایی با آمریکا به هم نزدیک است این نقطه امید محقق نشد. اروپا احساس می‌کند آمریکا با ایران برای آنها قابل مقایسه نیست و نزدیکی آنها به آمریکا منافع آنها را بیشتر تامین می‌کند. به همین دلیل حاضر نیست موقعیت بین‌المللی خود را فدای ایران کند که درصد کمی از اقتصاد جهانی را در اختیار دارد و منافع آنها را کمتر تامین می‌کند. واقعیت این است که این منطق درباره روسیه و چین نیز صادق است. روسیه و چین نیز در صورت لزوم از برگ ایران برای منافع خود و سود بیشتر استفاده خواهند کرد. این دو کشور هر زمان که احساس کنند منافع آنها به خاطر ایران به خطر خواهد افتاد منافع خود را ترجیح می‌دهند و تصمیمی می‌گیرند که در راستای درخواست کشورهای اروپایی و آمریکا است. به‌تازگی کشورهای اروپایی به همراه آمریکا تحریم‌های روسیه را به مدت یک سال دیگر تمدید کردند. دلیل این تحریم‌ها نیز اقدام روسیه در جهت انضمام کریمه به خاک خود بوده است. البته این تحریم‌ها با تحریم‌هایی که علیه ایران صورت گرفته متفاوت است. به همین دلیل نیز روسیه تنها در شرایطی به سود ایران رأی خواهد داد که امتیازاتی بگیرد و یا منافع کشورش بیشتر تامین شود.
با شکل‌گیری مجلس یازدهم که از اکثریت مطلق اصولگرایی تشکیل شده، آیا این احتمال وجود دارد که در صورت سخت‌تر شدن اوضاع مجلس ایران نیز خروج از برجام را دستور کار خود قرار بدهد؟
خروج ایران از برجام به منزله بازگشت تحریم‌های سازمان ملل است. در این زمینه هیچ‌شک و شبهه وجود ندارد. در چنین شرایطی کشور در ذیل بند هفت منشور سازمان ملل خواهد رفت و آزادی عمل زیادی برای تصمیم‌های مختلف به دشمنان داده خواهد شد. بنده بین مجلس دهم و مجلس یازدهم تفاوت معناداری نمی‌بینم. تنها تفاوت مهم این است که خیال طرف مقابل از مجلس راحت شده است. در شرایط کنونی آمریکا و متحدانش به خوبی به این نکته باور دارند که مجلس جدیدی که در ایران شکل گرفته بیشتر با سیاست‌های محافظه‌کاران همراه است. ترکیب مجلس یازدهم به شکلی است که هر مصلحتی برای ساختارهای تصمیم‌گیر نظام به وجود بیاید این مجلس با آن موافقت خواهد کرد. در نتیجه اگر مجلس یازدهم تصمیم بگیرد از برجام خارج شود این اقدام براساس تصمیمی است که از بیرون به آنها گفته خواهد شد. شاید مجلس دهم از چنین پتانسیلی برخوردار نبود اما مجلس جدید دارای چنین قابلیتی خواهد بود.
با تظاهرات سیاهپوستان آمریکا و بازتاب آن در بین کشورهای مختلف شرایط برای دونالد ترامپ در انتخابات آینده ریاست جمهوری دشوار بود. با این وجود کتاب جان بولتون در آستانه انتشار است که بیانگر پشت پرده بسیاری از تصمیمات دونالد ترامپ است. آیا این اتفاقات شانس موفقیت ترامپ را در انتخابات آینده آمریکا کاهش نمی‌دهد؟
واقعیت این است که شرایط برای ترامپ قبل از مطرح شدن موضوع انتشار کتاب جان بولتون دشوار و سخت شده بود و وی با چالش‌های جدی در دوران مبارزات انتخابات مواجه بود. بدون شک انتشار کتاب بولتون نیز عرصه را برای ترامپ تنگ‌تر خواهد کرد و در انتخابات آینده تاثیرگذار خواهد بود. هر فضای سیاسی یک واقعیت مهم وجود دارد که هرچه شما بزرگ‌تر و قوی‌تر باشید به همان اندازه در شرایط دشوار احتمال شکست افزایش پیدا می‌کند. به‌عنوان مثال در موضوع کرونا شرکت هواپیمایی ملی ایران که پروازهای زیادی به اروپا و کشورهای دیگر جهان ندارد، آسیب زیادی ندید اما شرکت بزرگ هواپیمایی امارات متحده عربی که یک کشور کوچک اما ثروتمند است و به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های هواپیمایی جهان شناخته می‌شود با لغو بسیاری از پروازها و خانه‌نشین شدن پرسنل خود آسیب زیادی دید و متحمل ضرر‌های هنگفتی از نظر اقتصادی شد. در شرایط کنونی آمریکا با قدرت اقتصادی بزرگی دارد با چهل‌میلیون بیکار مواجه است. این چالش نیز در کنار چالش‌های جدی دیگری است که دونالد ترامپ در انتخابات آینده ریاست جمهوری با آن مواجه است. جان بولتون یک ماجراجوی افراطی است که از خود ترامپ رادیکال‌تر است. به همین دلیل نیز در کتاب خود عنوان می‌کند که در زمانی که ایران پهپاد آمریکایی را مورد هدف قرار داد من به ترامپ انتقاد کردم که چرا به ایران حمله نکردید و بخش‌هایی از ایران را مورد هدف قرار ندادید. پس از این ماجرا بود که ترامپ تصمیم گرفت بولتون را کنار بگذارد. هدف اصلی بولتون از انتشار کتاب خاطرات خود این است که در اواخر عمر خود از فروش کتاب خود پول هنگفتی به دست بیاورد. ترامپ در بین نزدیکان خود بدنام تر از آن است که یک افراطی مانند جان بولتون بخواهد با نوشتن کتاب موقعیت ترامپ را به خطر بیندازد. در نتیجه انتشار کتاب بولتون نمی‌تواند روی انتخاباتی که در آن ترامپ تقریبأ شکست خورده است تاثیر بگذارد.
چرا معتقدید شانس پیروزی ترامپ در انتخابات آینده کاهش پیدا کرده است؟
اتفاقاتی که در جامعه آمریکا رخ داده ترامپ را در وضعیتی قرار داده که نمی‌تواند برای بسیاری از این اتفاقات پاسخ‌های قانع کننده‌ای به مردم در دوران مبارزات انتخابات بدهد. به خطر انداختن حیثیت آمریکا، خروج آمریکا از معاهدات بین‌المللی مانند توافق پاریس، برجام و عدم حمایت از سازمان بهداشت جهانی در بحران کرونا همگی از جمله اقداماتی است که در دوران مبارزات انتخاباتی مورد مواخذه قرار خواهد داد و وی باید به آنها پاسخ بدهد. برخی معتقد بودند ترامپ در ایجاد اشتغال و بهبود وضعیت اقتصاد مردم آمریکا موفق عمل کرده است. این در حالی است که این مساله پس از شیوع ویروس کرونا تا حدود زیادی از بین رفت و دولت دونالد ترامپ نتوانست عملکرد موفقی در این زمینه از خود نشان بدهد.
آیا دموکرات‌ها که بایدن را گزینه نهایی خود معرفی کرده‌اند به خوبی از چنین فرصتی برای شکست ترامپ استفاده خواهند کرد؟ دموکرات‌ها برای شکست ترامپ در انتخابات آینده چه رویکردی را باید در دستور کار خود قرار بدهند؟
واکنش بایدن به انتشار کتاب بولتون درباره پشت پرده تصمیمات ترامپ قابل تامل است. وی در ابتدا از نظر اخلاقی انتشار چنین کتابی را محکوم کرد اما از محتوای کتاب علیه ترامپ استفاده کرد. یکی از مهم‌ترین مطالبی که بایدن با استناد به کتاب بولتون علیه ترامپ مطرح می‌کند همکاری ترامپ با چین درمورد بیماری کرونا است که بایدن آن را برخلاف منافع ملی آمریکا و مردم این کشور قلمداد می‌کند. این مسائل را باید در کنار چالش‌های اقتصادی موجود در جامعه آمریکا و همچنین اقدامات نابخردانه وی در عرصه بین‌المللی قرار داد. در چنین شرایطی می‌توان شانس ترامپ را برای پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری آینده آمریکا بسیار کم در نظر گرفت. ترامپ در مخمصه‌ای گرفتار شده که بیرون آمدن از آن با دشواری‌های زیادی همراه خواهد بود. نکته دیگر اینکه در انتخابات آینده برخلاف انتخابات گذشته که برخی از مخالفان ترامپ به‌دلیل دل‌آزردگی ار خانم کلینتون در انتخابات شرکت نکردند در انتخابات آینده همه به صحنه خواهند آمد و از رقیب ترامپ حمایت خواهند کرد. همه این عوامل شانس بایدن را در انتخابات آینده افزایش می‌دهد و در مقابل مسیر سختی را در مقابل دونالد ترامپ قرار می‌دهد. برخی با این تحلیل که بیشتر مبتنی بر اقتصاد است ممکن است شانس ترامپ را همچنان برای پیروزی در انتخابات بالا بدانند اما شیوه ویروس کرونا در آمریکا بسیاری از معادلات اقتصادی را در این کشور به هم زد. به همین دلیل با توجه به مجموع دلایل کار دونالد ترامپ برای پیروزی در انتخابات بسیار زیاد خواهد بود.
دیدگاه تان را بنویسید