هشدار بحران غذا برای کشورهای وابسته به واردات

آسیب‌های ویرانگر بحران ویروس کرونا، روز به روز بیشتر خود را نشان می‌دهد. «زنجیره غذایی» و اختلال در تامین غذا، حالا به بزرگترین بحران برای صدها میلیون نفر از مردم جهان تبدیل شده است. 

نشریه اکونومیست می‌نویسد:«بسیاری از زنجیره‌های تامین غذا به دلیل کووید-۱۹ از هم گسیخته است. با این حال، هنوز مهم‌ترین بخش‌های حیاتی سیستم غذای جهانی، مقاوم هستند. از آنجایی که در سال‌های اخیر کشورهای بیشتری برای تامین غذا به واردات وابسته شده‌اند، بعضی کارشناسان نگرانند که اختلال فعلی می‌تواند بحران غذای سال ۲۰۰۷-۲۰۰۸ را تکرار کند. زمانی که قیمت‌ها افزایش یافتند، دولت‌ها وحشت کردند و ۷۵ میلیون نفر به وضعیت گرسنگی رسیدند.» 

سازمان ملل متحد و برنامه غذای جهانی نیز در روزهای اخیر بارها نسبت به وضعیتی که می‌تواند به تراژدی گرسنگی بیانجامد، هشدار داده‌اند. 

بر اساس گزارش برنامه غذای جهانی وابسته به سازمان ملل متحد، شمار کسانی که از گرسنگی رنج می‌برند، ممکن است که دو برابر شود و از ۱۳۵ میلیون نفر در سال ۲۰۱۹ به بیش از ۲۵۰ میلیون نفر در سال ۲۰۲۰ افزایش یابد. 

در این شرایط، کشورهای وابسته به واردات مواد غذایی، بیشترین آسیب را می‌بینند. «ماکسیمو توره‌رو»، اقتصاددان ارشد و معاون مدیر بخش توسعه اقتصادی و اجتماعی فائو می‌گوید: «کشورهای واردکننده مواد غذایی، تاثیر شدیدی از اختلال عرضه خواهند دید.» 

بر اساس پیش‌بینی فائو، با تاثیر عمیق بحران کووید-۱۹ روی زنجیره عرضه اقتصاد جهانی، ٨٠ میلیون نفر در کشورهای واردکننده مواد غذایی احتمالا بدون غذا خواهند ماند. 

پیش از این نیز ۱۳ سال پیش، جهان بحران گرسنگی را تجربه کرد اما درباره وضعیت فعلی اکونومیست می‌نویسد:«در واقع، جهان حالا جای بهتری است: ارزش بورس بالا و قیمت نفت پایین است. اما بسیاری از مردم در رنج و مشقت هستند و احتمالا تعداد بسیار بیشتری نیز به ورطه رنج کشیده خواهند شد. نه به این دلیل که کمبود غذا وجود دارد؛ به این دلیل که آن‌ها تمام درآمدشان را از دست داده‌اند. کشاورزان به دلیل کمبود نیرو یا تقاضای تجاری، کمتر تولید می‌کنند. پرداخت اعتباری، که جریان غذا وابسته به آن است، بسیار کم می‌شود. و دولت‌ها با ترس کمبود، ممکن است که صادرات غذا را محدود و انبارهایشان را پر کنند.» 

در چنین شرایطی، اوضاع برای کشورهای واردکننده غذا بغرنج خواهد شد. بر اساس این تحلیل، کشورهای تولیدکننده و صادرکننده مواد غذایی به دلیل ترس از کمبود داخلی جریان تجارت را قطع می‌کنند و به نوعی به احتکار غذا روی می‌آورند. 

اکونومیست درباره این سناریوی احتمالی در هفته‌ها و ماه‌های آینده هشدار می‌دهد:«یک جنگ غذایی برای همه احمقانه است اما برای دنیای فقیر، ویران‌گر خواهد بود.» 

بنیاد خیریه جهانی «آکسفام» نیز پیش از این هشدار داده بود که کرونا می‌تواند «نیم میلیارد» نفر را به زیر خط فقر بکشاند. این رقم به اندازه هشت درصد از کل جمعیت جهان می‌شود.  

نقشه زیر که از پایگاه اینترنتی نشریه اکونومیست برداشته شده، نرخ «وابستگی به واردات غذا» را نشان می‌دهد. هرچه رنگ کشورها به آبی نزدیک‌تر باشد، آن‌ها خودکفایی بیشتری در تولید محصولات کشاورزی و غذایی دارند اما هرچه رنگ آن‌ها به قرمز نزدیک‌تر باشد، به واردات مواد غذایی وابسته‌ترند و بنابراین اختلال زنجیره عرضه، خطر بزرگی برایشان است. 

*طرح اصلی گزارش که زنجیره غذای جهانی را تصویرسازی کرده، متعلق به نشریه اکونومیست است.