وعده‌های بی‌سرانجام به پرستاران حتی پس از کرونا

شرق: نشان‌دادن درهای باغ سبز، پشت سر‌هم‌کردن القاب پرطمطراق مثل مدافعان سلامت، سربازان خط مقدم سلامت و‌ فرشته‌های روی زمین دیگر به پایان رسید و واقعیت دوباره دارد چهره‌اش را نشان می‌دهد. پرستارانی که در روزهای سخت ایران، بدون هیچ چشمداشتی، با حقوق‌های عقب‌افتاده و زندگی‌های سخت در بیمارستان‌ها ایستادند و دوستانشان را از دست دادند، حالا فهمیده‌اند قول‌ها و وعده‌هایی که به آنها داده بودند عملیاتی نمی‌شود. پرستارانی که در دوره کرونا به خدمت گرفته شده بودند، با این وعده بزرگ که شما را استخدام می‌کنیم، در نهایت مجبور شدند پای قراردادی را امضا کنند که اتمامش خردادماه است و همین باعث شد که در هفته‌های گذشته تجمعاتی از سوی پرستاران در استان‌هایی همچون گیلان شکل بگیرد.

محمد دلسوز، رئیس هیئت مدیره نظام پرستاری رشت، در گفت‌وگو «با شرق»، دراین‌باره می‌گوید: «در بحران کرونا، همان‌طور که می‌دانید قم و گیلان در اسفندماه شرایط خیلی بدی داشتند. گیلان بالاترین آمار تلفات کادر درمان را داشت و تنها شش نفر از کادر پرستاری خودمان را از دست دادیم. حدود 500 نفر پرستار توسط دانشگاه علوم پزشکی نیرو گرفته شد و به آنها قول جذب دادند. از این تعداد 267 نفر از بیرون سیستم وارد بیمارستان‌ها شدند و چیزی حدود 300 نفر هم نیروهایی بودند که به عنوان تمدید طرح مشغول به کار بودند و می‌توانستند در دوره بحران پایان طرح خود را بزنند. به این تعداد هم قول جذب دادند که ما شما را به صورت شرکتی جذب می‌کنیم. به این ترتیب نزدیک به 600 نفر قول جذب گرفتند و مشغول به کار شدند. دو، سه ماهی از این قضیه گذشت و همکاران ما بدون هیچ نوع قراردادی یعنی تمدید طرحی‌ها به صورت طرحی ادامه دادند و کسانی که از بیرون آمده بودند بدون هیچ قراردادی به کار ادامه داده بودند، با وجودی که به آنها قول استخدام شرکتی داده شده بود و اصلا فراخوان دانشگاه جذب شرکتی بود. تا اینکه هفته گذشته به آنها اطلاع داده شد که نمی‌توانیم شما را جذب شرکتی کنیم، ‌بلکه به صورت 89 روزه قرارداد می‌بندیم که پایانش خردادماه است. این باعث دلخوری همکاران پرستار شد و سبب تجمع چند روز پیش هم شد و تا حالا همکاران ما بدون قرارداد مشغول کار هستند». ‌وی در پاسخ به این سؤال که دلیل دروغ‌گفتن به پرستاران چه بوده، گفت: «آنها می‌گویند نماینده تام‌الاختیار وزیر که به گیلان آمده بوده به آنها شفاها اعلام کرده که شما جذب کنید، ما مشکل جذب شما را حل می‌کنیم. از طرفی حقوق پرستار شرکتی را باید دانشگاه پرداخت کند و دانشگاه هم می‌گوید من توان پرداخت به این تعداد را ندارم. اما دلیل اینکه این تعداد بالا پرستار گرفته شده، به خاطر نیاز بوده است. گیلان کمبود نیرو داشته. مثلا قم 30 نیرو گرفته و هر 30 نیرو را به صورت شرکتی جذب کرده. اما در گیلان تعداد زیاد بوده و سوءمدیریت هم ایجاد مشکل کرده و ما مانده‌ایم این مسئله را چگونه حل کنیم». ‌وی با اشاره به اینکه هنوز در گیلان کار در حوزه کرونا ادامه دارد، گفت: «هرچند تعداد مبتلایان گیلان پایین آمده، اما هنوز کرونا تمام نشده و شما تصور کنید با این خلف وعده‌ها اگر پرستاران ترک کار کنند ممکن است چه فاجعه‌ای رخ بدهد. در بیمارستان رازی که سانتر کرونا بوده، ‌بخش آی‌سی‌یوی جدیدی با 30 تخت راه افتاده که بزرگ‌ترین مرکز آی‌سی‌یوی شمال کشور بوده و خیلی از نیروهای جدید در آن بخش کار می‌کردند و اگر ترک کار کنند دانشگاه دچار مشکل می‌شود. حالا یک کلاف سردرگمی داریم نمی‌دانیم چگونه بازش کنیم. هفته پیش هم از جانب نظام پرستاری برای حل مسئله به تهران آمدیم و با رئیس سازمان نظام پرستاری صحبت کردیم و ایشان گفتند اصلا همان اسفند سازمان برنامه و بودجه قول داده بودند که گیلان و قم هر تعداد پرستار برای جذب بخواهند مشکلشان را حل می‌کنند و ما از همان طریق پیگیر هستیم. خود ریاست دانشگاه علوم پزشکی گیلان از طریق وزارتخانه برای تأمین منابع در حال رایزنی است».

پرستارها می‌گویند احساس می‌کنند از آنها سوءاستفاده شده، آنها می‌گویند در روزهای ابتدایی هجوم کرونا، ‌چون کشور  و کادر درمانی همیشه از کمبود پرستار رنج می‌برده،‌ وزارت بهداشت با یک فراخوان رسمی در صدد حل این بحران برآمد و پرستارهای زیادی در مراکز بحرانی کشور استخدام شدند. اما قراردادهایشان بعد از آنکه مشکل تا حدی حل شد، به جای شرکتی و جذب کامل تبدیل به قراردادهای حجمی 89 روزه شده و حالا که بحران به نظر وزارت بهداشت تمام شده وقت خداحافظی فرارسیده است.

محمد شریفی‌مقدم (دبیرکل خانه پرستار) در گفت‌وگو با «شرق»، با بیان اینکه مشکل پیش‌آمده منحصر به گیلان نیست، می‌گوید: «نوک قله از گیلان بیرون زده است، اما مسئله در تمام نقاط کشور وجود دارد. قراردادهای ۸۹ روزه در دسته قراردادهای شرکتی قانون کاری قرار می‌گیرد که از سال ۹۳ به بعد در بیمارستان‌های دولتی منعقد شده و از صفر به حدود ۳۵ درصد نیروهای شاغل زیر نظر دانشگاه‌های علوم پزشکی رسیده است. پرستارانی که زیر نظر قانون مدیریت خدمات کشوری شاغل هستند، شامل نیروهای رسمی، تبصره ۳ و تبصره ۴ هستند. نیروهای شرکتی که قراردادهای ۸۹ روزه حجمی نیز بخشی از آن به حساب می‌آید، زیر نظر قانون کار فعالیت می‌کنند. وزارت بهداشت و درمان 30 هزار پرستار استخدام کرده است که مشمول قانون کار هستند. سیاست وزارت بهداشت طی هفت تا هشت سال گذشته بر دو چیز مبتنی بوده است. یکی افزایش عرضه یعنی افزایش تعداد فارغ‌التحصیلان پرستاری و دومی از بین‌بردن امنیت شغلی پرستاران. همه اینها تلاشی است از سوی وزارت بهداشت و درمان در راستای ارزان‌سازی نیروی کار پرستاری. تعداد فارغ‌اتحصیلان پرستاری در گذشته پنج ‌هزار نفر در سال بوده که در سال‌های اخیر سالانه ۱۲ هزار فارغ‌التحصیل پرستاری داریم. در واقع در پنج سال گذشته ۶۰  هزار نفر فارغ‌التحصیل شدند که در خوش‌بینانه‌ترین حالت، وزارت بهداشت و درمان ۱۰ هزار نفر از آنان را استخدام کرده است. بنابراین ۵۰ هزار پرستار فارغ‌التحصیل بی‌کارند که متقاضی کار هستند و چون بی‌کار مانده‌اند نیروی کار مطیعی خواهند شد که از اوامر کارفرما پیروی می‌کنند و حتی زیر بار قراردادهای استثماری مثل قراردادهای ۸۹ روزه می‌روند. بزرگ‌ترین شرکت پیمان‌کاری زیر نظر وزارت بهداشت کار می‌کند که پرستاران را به صورت شرکتی استخدام می‌کند. پرستاران شرکتی قراردادهای ۸۹ روزه، شش ماهه و یک ساله دارند اما حتی کسانی که یک سال قرارداد دارند، طبق بندی از قراردادشان در صورتی که یک ماه جلوتر از سوی کارفرما مطلع شوند، می‌توانند زودتر از کار بی‌کار شوند. این است که به کلی امنیت شغلی پرستاران از بین رفته است. پرستار قانون کاری در وزارت نفت، بیمارستان‌های خصوصی، درمانگاه‌ها و خیریه‌ها نیز وجود دارد. به این ترتیب ده‌ها هزار پرستار داریم که بدون امنیت شغلی کار می‌کنند».

تبعیض در پرداخت حقوق پرستاران شرکتی، عدم رسیدگی به مشکلات آنها، نبودن بیمه درست، نداشتن یک واحد صنفی که بتواند به مسائل پرستاران شرکتی رسیدگی کند، همیشه جزء مشکلات نظام سلامت بوده است. در حالی که شغل پرستاری در جهان جزء شغل‌های پول‌ساز محسوب می‌شود و کشورهای زیادی پرستاران مهاجر را به راحتی جذب می‌کنند و روی سرشان می‌گذارند، اینجا ماجرا برعکس است. کادر درمان به‌شدت نیازمند پرستار بیشتر است، اما به خاطر همین مسائل پرستاران استخدام نمی‌شوند، همیشه و هر سال خبر تجمع پرستاران و اعتراضشان به نحوه پرداخت حقوق هم مطرح می‌شود. آنها می‌گویند دلشان نمی‌خواهد از آنها قهرمانی ساخته شود تا مجبور شوند به خاطر تعارفات بی‌معنا و بی‌نتیجه‌‌ای که در کشور ما مرسوم است، پشت نقاب قهرمانی سکوت کنند.