نظر جو بایدن درباره ایران | تداوم اختلافات آمریکا و اسرائیل درباره برجام

جو بایدن، رئیس‌‌جمهوری آمریکا، روز چهارشنبه در سفری به سرزمین‌های اشغالی گفت ترجیح می‌‌دهد نگرانی‌‌ها درباره پیشرفت برنامه هسته‌‌ای ایران را از طریق دیپلماتیک حل کند و تاکید کرد که ایالات متحده منتظر است تا ایران به مفاد پیش‌‌نویس توافق برای احیای توافق۲۰۱۵ پاسخ دهد. با این حال وی تصریح کرد که آمریکا برای توافق هسته‌‌ای با ایران، برای همیشه منتظر نخواهد ماند. لورا روزن، روزنامه‌نگار آمریکایی در صفحه شخصی خود در پایگاه دیپلمات نوشت: صراحت بایدن برای احیای توافق هسته‌‌ای در حالی صورت می‌‌گیرد که برخی از مذاکره‌‌کنندگان غربی و تحلیلگران ایرانی ارزیابی می‌‌کنند که جمهوری اسلامی درباره پیشبرد توافقی برای محدود کردن برنامه هسته‌‌ای خود در ازای لغو تحریم‌‌ها از سوی جانشین بایدن نگران است. حتی این گمانه‌‌زنی مطرح است که با پیروزی جمهوری‌‌خواهان در سنا، ممکن است این توافق احتمالی در نوامبر امسال به مشکل بربخورد.

با این وجود جو بایدن، رئیس‌‌جمهوری آمریکا گفت: «ما آنچه را که برای بازگشت به برجام حاضریم بپذیریم، برای مقامات ایران تعریف کرده‌‌ایم.» ما منتظر پاسخ آنها هستیم... من مطمئن نیستم که چه زمانی به نتیجه خواهد رسید. اما قرار نیست برای همیشه منتظر بمانیم.»

ایران بیش از دو سال بود که از برجام پیروی می‌‌کرد، زمانی که ترامپ رئیس‌‌جمهور وقت آمریکا در سال ۲۰۱۸ از آن خارج شد و تحریم‌های شدیدی را علیه بخش های بانکی و انرژی ایران اعمال کرد، ایران نیز در واکنش به این اقدام، به‌‌تدریج از محدودیت‌‌های هسته‌‌ای توافق فراتر رفت تا به این ترتیب به تداوم تحریم‌‌ها اعتراض کند. بایدن روز پنج‌شنبه تصمیم ترامپ برای خروج از توافق را - تا حدی با تشویق بنیامین نتانیاهو، نخست‌‌وزیر وقت اسرائیل- «اشتباهی بزرگ» خواند.

درحالی‌که جو بایدن، رئیس‌‌جمهوری آمریکا و مقامات آمریکایی گفتند به ایران زمان بیشتری می‌‌دهند تا تصمیم بگیرد که آیا می‌‌خواهد با پیش‌‌نویس احیای توافق هسته‌‌ای که اساسا در مارس انجام شده است، موافقت کند، برخی از دیپلمات‌‌های غربی درگیر در مذاکرات مدعی‌‌اند که اراده‌‌ای از سوی ایران برای احیای توافق نمی‌بینند. یکی از دیپلمات‌‌های اروپایی که در مذاکرات شرکت داشت، روز پنج‌شنبه به من گفت: «مبادلات مستمر وجود دارد؛ اما در عین حال، حرکت قابل توجهی برای بستن توافق از طرف ایران دیده نشده است.»

این دیپلمات اروپایی هفته گذشته مدعی شده بود: «در این مرحله، متاسفانه چیزی وجود ندارد که بتواند خوش‌‌بینی واقعی را القا کند.»

به ادعای روزن در مقابل امیر عبداللهیان برای بن‌بست به‌وجودآمده پیشنهاد یک راهکار را داده است که حذف سپاه از لیست سیاه آمریکا به تعویق بیفتد؛ مشروط بر آنکه شرکت‌های ایرانی از مزایای اقتصادی در برجام برخوردار شوند.

در همین حال روزنامه نیویورک‌‌تایمز در تحلیل نوشت که سفر جو بایدن، رئیس‌‌جمهوری آمریکا به اسرائیل نشان داد که دو طرف رویکردهای متفاوتی درخصوص برنامه هسته‌‌ای ایران دارند. حتی در میان تاییدهای مکرر و علنی روابط نزدیک بین اسرائیل و ایالات متحده، اختلافات درباره نحوه برخورد با ایران همچنان پابرجا و عمیق است. چندین‌بار در روز پنج‌شنبه، مقامات اسرائیل به‌طور علنی و خصوصی از ایالات متحده خواستند که به زعم آنها گزینه نظامی معتبرتری برای تاسیسات هسته‌‌ای ایران مطرح کند؛ زیرا راهی برای متقاعد کردن تهران به توقف برنامه‌‌ای که به سرعت در حال پیشرفت است، وجود ندارد. اسرائیل مجموعه‌ای از عملیات خرابکاری و ترور مخفیانه برای کاهش توانایی ایران در غنی‌‌سازی سوخت هسته‌‌ای انجام داده است؛ درحالی‌که بایدن تاکید کرده است که دیپلماسی و بازگرداندن توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ ایران، بهترین و تنهاترین راه‌‌حل دائمی است.

لاپید در افتتاحیه یک کنفرانس خبری در بیت‌المقدس پس از دیدار با جو بایدن در چارچوب سفر چهار روزه رئیس‌‌جمهوری آمریکا به خاورمیانه در اظهاراتی مداخله‌‌جویانه مدعی شد: «اگر آنها به توسعه برنامه هسته‌‌ای خود ادامه دهند، غرب از زور استفاده خواهد کرد.» در طول اظهارات یائیر لاپید، رئیس‌‌جمهوری آمریکا به‌‌دقت به سخنان نخست‌‌وزیر اسرائیل گوش داد اما هرگز این ادعای لاپید را تکرار نکرد و هیچ تعهدی نداد. درعوض، او به صحبت درباره ممانعت از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای اکتفا کرد.

اما با وجود این تفاوت‌‌های استراتژیک بلند‌‌مدت در بحبوحه شکاف‌‌هایی که بر سر برنامه هسته‌‌ای ایران وجود دارد، این اشتراک‌‌نظر وجود دارد که برنامه هسته‌‌ای ایران با سرعت در حال پیشرفت است. در روز پنج‌شنبه این اختلاف‌‌نظرها درخصوص ایران کنار گذاشته شد تا بایدن سفر خود به خاورمیانه را ادامه دهد و به سمت عربستان سعودی پرواز کند. ماموریت جو بایدن در بیت‌المقدس تقویت و تعمیق روابط با رهبران اسرائیل و در عین حال گام برداشتن در انتخابات پر دردسر برای نخست‌‌وزیر جدید بود. الجزیره هم در این خصوص روز جمعه در گزارشی نوشت: جو بایدن، رئیس‌‌جمهور ایالات متحده و یائیر لاپید، نخست‌‌وزیر اسرائیل در اعلامیه‌ای مشترک مواضع ضدایرانی خود را تکرار کرده‌‌ و متعهد به جلوگیری از دستیابی تهران به سلاح هسته‌‌ای شده‌‌اند.رهبران دو طرف این اعلامیه را پیش‌تر پس از برگزاری یک نشست رو در رو در صبح پنج‌شنبه در قدس غربی و در دومین روز از سفر چهار روزه بایدن به خاورمیانه و پس از نشست مجازی با رهبران هند و امارات متحده عربی امضا کردند. در این اعلامیه آمده است که ایالات متحده از «همه عناصر قدرت ملی» در دسترس خود استفاده خواهد کرد تا ایران را از توانایی تجهیز به سلاح هسته‌‌ای محروم کند.» این اعلامیه مشترک همچنین شامل تعهد واشنگتن برای ادامه کمک‌‌های نظامی آمریکا به اسرائیل است. بسته کمکی ۱۰ساله ۳۸میلیارد دلاری در سال۲۰۱۶ در زمان دولت باراک اوباما، رئیس‌‌جمهوری سابق آمریکا، زمانی که بایدن معاون رئیس‌‌جمهور بود، امضا شد.

جو بایدن، رئیس‌‌جمهوری آمریکا و لاپید در یک کنفرانس خبری پس از امضای قرارداد، از روابط آمریکا و اسرائیل و تهدید ایران صحبت کردند. اگرچه لاپید در اظهاراتی مداخله‌‌جویانه مدعی استفاده از زور شد، اما بایدن گفت دیپلماسی با ایران بهترین راه است. با این حال، این اعلامیه نسبتا نمادین است و بیشتر تایید مجدد مخالفت ایالات متحده و اسرائیل با برنامه هسته‌ای ایران است. مذاکرات بین ایران و قدرت‌های غربی برای بازگرداندن توافق هسته‌ای۲۰۱۵ ماه‌هاست که پیشرفتی نداشته است و تهران و واشنگتن یکدیگر را به دلیل بن‌‌بست ایجادشده مقصر می‌‌دانند. پس از پایان دیدار بایدن و لاپید، نخست‌‌وزیر اسرائیل به خبرنگاران گفت که دو طرف درباره موضوع ایران گفت‌وگو کرده‌‌اند. استفانی دکر از الجزیره که از قدس غربی گزارش می‌‌دهد، گفت: «این چیز جدیدی نیست. این تاکید مجدد بر تعهد دو بازیگر و به‌ویژه تعهد آمریکا به امنیت اسرائیل بوده و نکته دیگر اینکه هم اسرائیل و هم ایالات متحده برای تضمین عدم دستیابی ایران به سلاح هسته‌‌ای تلاش خواهند کرد.» این در حالی است که ایران بارها تاکید کرده است که برنامه هسته‌‌ای‌‌اش صلح‌‌آمیز است و هرگز قصد ساخت سلاح هسته‌‌ای را ندارد. به گفته ناظران، خود اسرائیل ده‌ها کلاهک هسته‌‌ای دارد و تلویحا نیز داشتن آنها را تایید کرده است.