ایالات متحده با مهم ترین شرط ایران مخالفت می کند

مهسا مژدهی: دولت دوازدهم تنها یک ماه و نیم تا پایان راهش، فرصت دارد. رییس جمهور بارها گفته است که مطالبات مردم در خصوص احیای برجام را تا اخرین روز دولت پیگیری خواهد کرد. با این حال صداهای ضد و نقیضی از کشورهای حاضر در گفتگوهای وین بلند است. اولین بار اواسط اردیبهشت ماه بود که زمزمه هایی در مورد پایان گفتگوها و رسیدن به یک توافق تا پیش از پایان دولت فعلی مطرح شد. در آن زمان حتی برخی از حاضران در گفتگوها منتظر بودند که گفتگوهای وین به پایانش نزدیک شود. با این حال یک ماه بعد اوضاع تغییر کرد. بنا بر آنچه مذاکره کنندگان گفتند، روند گفتگوها کندتر شد و حالا هر چند به نظر می رسد که قدم هایی از سوی امریکایی ها برداشته شده، اما راه هنوز پیچیدگی های خود را دارد.آنهم مساله راستی آزمایی تحریم ها است که ظاهرا این مساله در تهران نیز میان مسولان به بن بست خورده است.خطیب‌زاده درباره تشکیل کمیته تطبیق درباره موضوع برجام خاطرنشان کرد: این مسئله تایید می‌شود. اولین جلسه آن قبل از سفر عراقچی برگزار شد و اکنون که ایشان برگشتند، احتمالا این جلسات برگزار شود. سازوکار فوق‌العاده ای نیست. شورای عالی امنیت ملی تصمیم گرفته این کمیته باشد و بعد براساس گزارش آنها تصمیم‌گیری خواهد شد. اعضای آن از مجلس، دولت و شورای عالی امنیت ملی هستند. تطبیق در مورد جزییات توافق در آنجا انجام می‌شود.

همچنین سخنگوی دستگاه دیپلماسی با تاکید بر اینکه سیاست ایران این نبوده و نیست که امکان رفع تحریم‌ها را به تاخیر بیاندازد، خاطرنشان کرد: این سیاست رهبری است و هیات مذاکره‌کننده آن را ادامه داده است. بعید نیست دور بعدی، دور پایانی مذاکرات باشد. باید دید طرف‌های مقابل تصمیم‌شان را می‌گیرند یا خیر.

خطیبب‌زاده در پاسخ به این سوال که امکان توافق در همین دولت وجود دارد، گفت: دیپلمات‌ها خوشبین هستند ولی برای قضاوت زود است. باید دید آیا تصمیم‌های سیاسی در همه طرف‌ها گرفته می‌شود یا خیر. متن فاقد ابهام است یعنی به متن روشنی در همه مسائل رسیدیم. آنچه باقی مانده نیازمند تصمیم سیاسی از سوی همه طرف‌ها است. اگر این تصمیم سیاسی اخذ شود، می‌توان امیدوار بود که در دور پایانی مذاکرات هستیم. عراقچی در تهران است و گزارش‌های خود را خواهد داد. 

آیا عراقچی می تواند کار را تمام کند؟

حسن روحانی، رئیس جمهور کشورمان، روز چهارشنبه ۲ تیر در جلسه هیات دولت پیشنهاد تازه ای را مطرح کرد و گفت:«اگر بخواهند همین امروز می‌توانیم تحریم را تمام کنیم. برویم اختیارات را به آقای عراقچی بدهیم که به وین برود و آنجا اعلام کند تا توافق شود و تحریم برداشته شود.» او پیشنهاد داد تا موضوع برجام هر چه زودتر از طریق دیپلمات هایی که در آن تجربه داشته و یک بار آن را به ثمر رسانده اند انجام شود. از آن سو تا امروز عباس عراقچی تنها مذاکره کننده است و گیرنده تصمیمات اساسی نیست. همین موضوع باعث شده تا دیپلمات های حاضر در وین، در میانه کار هر جا که نیاز به گفتگو با دولت هایشان داشته باشند،‌کار را متوقف کرده و به پایتخت هایشان بازگردند. در ایران عباس عراقچی مذاکره کننده ارشد، باید مسائل را به اطلاع شورای عالی امنیت ملی برساند.

اما پیشنهاد رییس جمهور راه حل دیگری را پیش پای تصمیم گیرندگان می گذارد تا کار را تنها به تیم وزارت خارجه بسپارند. اغلب کسانی که در وین به مذاکره می پردازند، پیش از این هم بر سر توافق هسته ای با یکدیگر گفتگو کرده اند. اشنایی دیپلمات ها با یکدیگر و پیچ و خم های موجود در توافق، باعث می شود تا از هدر رفت وقت بیشتر، جلوگیری شود. 

به نظر می رسد که همه طرفین به دنبال راه حلی هستند تا نظر همه طرف ها را برآورده کند. مهم ترین شرط ایران آن است که همه تحریم ها برداشته شود اما ایالات متحده با این شرط مخالفت می کند و بحث بر سر آن مدت هاست که ادامه دارد. به نظر می رسد که 4+1 و امریکایی ها معتقدند که بهتر است ماجرای تحریم ها را با دولتی پیش ببرند که هم از روند کارها اطلاع دارد و هم به بازگشت به برجام به چشم یک ضرورت نگاه می کند.

تحریم ها به دولت بعدی می رسند؟

باز هم رییس جمهور میگوید که دولت سیزدهم دیگر دردسرهای دولت قبل را ندارد چرا که تحریم ها در آن بر داشته می شوند. به نظر می رسد که هر چند هنوز پیچیدگی وجود دارد اما در میان دولتمردان، شانس برداشته شدن تحریم ها بالا رفته است.

واعظی رییس دفتر رییس جمهور هم به تازگی در واکنش آقای رئیسی به برجام چیست، گفته است: این موضوع پروسه‌ای دارد. نه اینکه این دولت یا دولت بعد بلکه نظر خود ما این است که تحریم‌ها هرچه سریعتر البته با حفظ اصول و منافع ما تحریم‌ها برداشته شود، گشایشی برای ملت به وجود می‌آید.  او اما خبر دیگری هم برای خبرنگاران داشت: رئیس دفتر رئیس جمهوری در رابطه با نهایی شدن متن توافق گفت: همه موارد از بیمه، نفت و کشتیرانی توافق شد و حدود یک هزار و ۴۰ تحریم دوران ترامپ طبق این توافق برداشته می شود. همچنین توافق شد برخی تحریم‌ها مربوط به افراد و بیت رهبری برداشته شود. اما از آنجا که اساس مذاکره برجام در ارتباط با مسایل هسته‌ای بود، لذا همه تحریم‌های مرتبط با اینها برداشته می‌شود.

تیم سیاست خارجی دولت سیزدهم هنوز مشخص نیست. اما گفته های ابراهیم رییسی نشان می دهد که او هم به احیای برجام پایبند است هر چند احتمالا روش متفاوتی را انتخاب خواهد کرد. با این حال برخی گزینه های مطرح شده در رسانه ها و تحلیل کارشناسان غربی به دیپلمات های این کشورها می گوید که بهتر است اگر قرار بر احیای برجام باشد، کار با دولت فعلی انجام شود یا حداقل راه هموار تر باشد. در صورتی که پیشبینی روحانی درست از آب در بیاید که تحریم ها به دولت سیزدهم نمی رسد، دست دولت بعد در سیاست گذاری های اقتصادی خود بازتر خواهد بود. چرا که در سال های اخیر تحریم ایران را در وضعیت جنگ اقتصادی قرار داده بود و حالا ار غربی ها همین مسیر ایجاد حسن نیت با برداشتن تحریم ها را ادامه دهند، فشار اقتصادی هم کاهش خواهد یافت.

ایران بر لغو کامل تحریم ها اصرار دارد. اما برخی مقامات غربی روز گذشته گفته اند که همچنان اختلافات زیادی باقی مانده است که هم مربوط به تحریم ها و هم مربوط به اقدامات هسته ای ایران و زمانبندی قدم های دو طرف می شود. بیم امید بر سر احیای برجام هنوز جریان دارد و همه طرف ها معتقدند که بهتر است هر چه زودتر به نتیجه ای مناسب برسند. با این حال سرسختی امریکایی ها در برداشتن تحریم ها که بخشی از آن مربوط به حوزه اختیارات بایدن و اختلافاتش با کنگره است، اوضاع را با دشواری های روبه رو کرده که شانس برداشته شدن همه تحریم ها تا پایان روز دوازدهم مرداد را کم می کند.اما به گفته دیپلمات روس تکلیف تحریم ها و مذاکرات تا 23 تیر یعنی سالگرد انعقاد برجام یکسره خواهد شد.