چگونه ویروس کرونا رفتارهای اجتماعی را تغییر داده است؟

زدن آرنج به جای دست دادن؟ زدن مشت به جای آغوش گرفتن و روبوسی؟ از زمانی که ویروس کرونا با شتابی چشمگیر در حال گسترش است، عادات سلام کردن هم به شدت تغییر کرده است.

در پی توصیه‌های مؤکدانه پزشکان و کارشناسان افراد از دادن دست و تماس‌های بدنی تا جای که ممکن است خودداری می‌کنند.

این امر نه را تنها در برخوردهای روزمره که در صحنه سیاسی نیز می‌تواند دید. هورست زهوفر، وزیر کشور آلمان چندی پیش در نشستی از دست دادن با آنگلا مرکل، صدراعظم این کشور خودداری کرد.

در دیدار اخیر وزیران بهداشت اتحادیه اروپا شماری از مسئولان این اتحادیه به جای دست دادن، دست خود را به نشان سلام و احترامی روی سینه خود گذاشتد.

و شاید هم برخی از سیاستمداران از این نکته خرسند باشند که به بهانه ویروس کرونا دیگر ناچار نیستند به دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده دست بدهند.

انسان‌ها در این روزها به دنبال شیوه‌های گوناگون برای سلام و ادای احترام هستند. پرنس چارلز، ولیعهد بریتانیا در یکی از دیدارهای اخیر خود دست‌ها را به شیوه هندی جلوی سینه‌اش نگه داشت و با تکان دادن سر به حضار سلام کرد.

به گفته ایمه گرکه، پژوهشگر در رشته زیست‌شناسی رفتاری، انسان‌ها در نقاط مختلف جهان همواره از رسوم و شیوه‌ها گوناگونی برای سلام کردن و ادای احترام استفاده کرده‌اند.

دست‌دادن تنها یکی از این شیوه‌هاست. البته شماری از این شیوه‌ها با توجه به تماس نزدیک بدنی در این دوران جایگزین مناسبی نیستند، از جمله مالیدن پیشانی‌ها به یکدیگر یا لمس یکدیگر با نوک بینی که در میان برخی اقوام رایج است، از جمله در قطر و امارت که در این روزها از آن پرهیز می‌شود.

مردم نقاط گوناگون جهان با توجه به گسترش سریع ویروس خلاقیت و ابتکار به کار بسته‌اند تا در شرایط کنونی احترام متقابل به یکدیگر را حفظ کرده و نشان دهند.

در چین که شیوع ویروس کرونا از آنجا آغاز شد، مردم به سرعت روبوسی و دست را کنار گذاشتند و با حفظ فاصله با یکدیگر دست‌ها را در هوا تکان می‌دهند، یا پاهای خود را به هم می‌زنند. مقامات چین حتی به شهروندان خود توصیه کرده‌اند که به نوعی سلام مرسوم در ورزش‌های رزمی در این کشور استفاده کنند و مشت خود را در کف دست دیگر قرار دهند. در ایران هم پس از شیوع ویروس کرونا زدن پاها به یکدیگر نیز به جای سلام کردن مرسوم شد.

فرانسه از کشورهایی است که آشنایان و دوستان روبوسی می‌کنند و در محل کار نیز به یکدیگر دست می‌دهند. در این کشور حتی بوسیدن گونه در دیدار اول هم مرسوم است. در روزها و هفته‌های اخیر اما رسانه‌های این کشور پر بوده‌اند از توصیه‌هایی که در آن‌ها شهروندان به پرهیز از این کار فراخوانده شده‌اند، بدون آنکه بی‌احترامی از خود نشان دهند.

یکی از کارشناسان «سبک زندگی» که در دوران کرونا در رسانه‌های فرانسه بارها مورد مصاحبه قرار گرفته، فیلپ لیشتفوس است که به شهروندان این کشور توصیه می‌کند برای سلام کردن به یکدیگر به چشم‌های هم نگاه کنند. به گفته او دست دادن از رسومی است که در قرون وسطا در فرانسه رایج شد و از این رو عادتی آنچنان قدیمی هم نیست.

شیوع ویروس کرونا به احتمال قوی مانع از اجرای یکی از سنت‌های مهم مذهبی در اسپانیا خواهد شد.  شهروندان این کشور عادت دارند، در هفته‌ای که به عید پاک منتهی می‌شود، پای مجسمه‌های مریم مقدس را ببوسند.

تا عید پاک چند هفته بیش نمانده و مقامات بهداری اسپانیا از هم اکنون اعلام کرده‌اند، این رسم به احتمال قوی ممنوع خواهد شد تا مردم با بوسیدن دست و پای مجسمه در خطر ابتلا به کرونا قرار نگیرند.

لهستان که مردم آن کاتولیک هستند، یکی از مذهبی‌ترین کشورهای اروپا محسوب می‌شوند. در لهستان توصیه شده است که شهروندان هنگام ورود به کلیسا و خروج از آنجا دست‌ها خود را به آب مقدس نزنند، بلکه فقط روی سینه خود صلیب بکشند.

یکی از رسم‌های سنتی در رومانی نیز در این روزها با محدودیت روبروست. با شروع بهار اهالی رومانی به دوستان، آشنایان و بستگان یک دسته گل هدیه می‌دهند و اهدای گل همواره با روبوسی انجام می‌گیرد. نلو تاتارو، معاون وزارت بهداری رومانی از شهروندان این کشور خواسته است که امسال به استثنا تنها به دادن دسته گل اکتفا کنند و از روبوسی چشم بپوشند.

یکی از شیو‌ه‌های سنتی سلام کردن و ادای احترام در نیوزیلند مالیدن پیشانی و بینی است. نیوزیلندی‌ها در این روزها از بکارگیری این شیوه خودداری می‌کنند.

در استرالیا نیز برد هازارد، وزیر بهداشت ایالت نیو ساوث ویلز به شهروندان توصیه کرده است، به جای دست دادن شانه طرف مقابل را به نشانه سلام دست بزنند.

ایمه گرکه، پژوهشگر در رشته زیست‌شناسی رفتاری، شیوه مرسوم در بسیاری از کشورهای خاورمیانه را در این دوران مناسب‌‌تر از همه می‌داند: گذاشتن دست روی سینه به نشان سلام و احترام. به این ترتیب می‌توان فاصله لازم را نیز با طرف مقابل حفظ کرد.