نیره خادمی] فعالیت تئاتری‌ها پس از اتفاقات آبان و دی ماه امسال یک بار دیگر در اسفند ماه امسال به مدت یک هفته تعطیل شد. این‌بار نه قطعی اینترنت و نه غم از دست دادن سرمایه‌های کشور بلکه جلوگیری از شیوع کرونا وقفه یک هفته‌ای فعالیت‌های هنری را از جمله در بخش نمایش، کنسرت و اکران فیلم‌ها رقم زد و در صورت کنترل نشدن کرونا، احتمالا تعطیلی ادامه خواهد داشت. این توقف فعالیت در سایر بخش‌های فرهنگی هم رقم خورده است اما هیچ‌کدام از این اقشار به اندازه اهالی تئاتر در معرض آسیب نیستند. در این میان البته کم و بیش به نقل از مسئولان فرهنگی حمایت‌هایی برای آنان در نظر گرفته شده است اما بیشتر این حمایت‌ها درباره امکان تمدید اجراهاست آن هم در شرایطی که در دوماه گذشته تنها مجموعه تئاتر مستقل حدود ٢٠٠ میلیون تومان ضرر کرده است.
دیروز مصطفی کوشکی، مدیر سالن تئاتر مستقل تهران هم گفت که در صورت مناسب نشدن شرایط، سالن‌های خصوصی و گروه‌های تئاتری ورشکسته خواهند شد، چون در ماه‌های اخیر بیشتر سالن‌ها و گروه‌های تئاتری با ضرر مالی مواجه شده‌اند. با وجود همه اینها نه‌تنها مدیریت سالن‌ها بلکه گروه‌های تئاتری ضرورت تعطیلی و این وقفه اجباری را درک کرده‌اند. «تعطیلی پیش آمده برای جلوگیری از شیوع ویروس کرونا اجتناب‌ناپذیر بود و برای حفظ سلامت مردم است.» این جمله مصطفی کوشکی است. از نظر افسانه ماهیان که در چند روز گذشته نمایش «بچه» را در تالار چهارسوی تئاتر شهر اجرا می‌کرد، تعطیلی سالن‌ها در این شرایط تصمیم درستی است اما پیشنهادهایی هم برای جلوگیری از ضرر دارد: «این تعطیلی بهترین فرصت برای ضدعفونی کردن محیط این مجموعه‌های نمایشی است. بهتر است مدیران مرکز هنرهای نمایشی و مجموعه‌های تئاتری با مشاوره گرفتن از وزارت بهداشت، راه‌حل‌هایی را برای ضدعفونی و امن کردن این محیط‌ها پیدا و اجرایی و با این شیوه مجموعه‌های نمایشی را برای از سر گرفتن فعالیت‌های روتین خود آماده کنند.» او در خواست کرد که بخشی از امکانات وزارت بهداشت ازجمله ماسک و محلول‌های ضدعفونی‌کننده در اختیار مجموعه‌های نمایشی قرار گیرد تا در صورت شروع اجراها تماشاگران و هنرمندان احساس امنیت کنند. ماهیان درباره زیان مالی گروه‌های نمایشی گفت که چاره‌ای جز تعطیلی نبود ولی این تعطیلی برای گروه‌های نمایشی ضررهای جبران‌ناپذیری به همراه دارد، آن هم در سالن‌های دولتی با قیمت بلیتی که مرسوم این سالن‌هاست و به‌ویژه در سالنی مانند چهارسو که گنجایش چندانی هم ندارد: «هنوز تکلیف ما درباره اتمام یا تمدید این تعطیلی مشخص نیست و ممکن است تعطیلی بیش از یک هفته باشد، بنابراین مدیران باید در باکس برنامه‌های خود تغییراتی اعمال کنند، چون در هر حال این شرایط پیش آمده و مسأله کلی کشور ماست و همه ما به یکدیگر وصل هستیم، مانند سیل یا زلزله یا هر حادثه مشابه دیگری. این شرایط به نوعی بحرانی است و طبیعتا باید منتظر شرایط مطلوب بمانیم تا دوباره بتوانیم فعالیت‌های عادی خود را از سر بگیریم. پس لازم است مدیران از حالا برای تغییر برنامه‌های خود آمادگی داشته باشند. مدیران تئاتری باید از همین حالا به گروه‌هایی که در نوبت بعدی هستند، اعلام کنند که ممکن است با مدتی تأخیر اجرای خود را انجام دهند، همچنان‌که خود من به اعضای گروه‌مان گفته‌ام ممکن است زمانی بیش از زمان مشخص‌شده قبلی، درگیر این اجرا باشند و باید از حالا آمادگی رویارویی با این تغییر را داشته باشند، مگر آنکه خدای ناکرده اتفاق غریبی رخ بدهد و مثلا کشور یک‌سال تعطیل شود.»
مدیران برخی سالن‌ها هم در عصر دیروز جلسه‌ای با مدیرکل هنرهای نمایشی داشتند تا درخواست‌های خود را دراین‌باره مطرح کنند. کوشکی یکی از همین مدیران است که به نحوه اطلاع‌رسانی درباره تعطیلی سالن‌ها انتقاد دارد و معتقد است که باید حمایت‌های مالی از گروه‌ها و سالن‌ها صورت گیرد: «نوع اعلام اداره کل هنرهای نمایشی مبتدیانه است که ما باید از طریق سایت فروش بلیت و بسته شدن فروش نمایش‌ها مطلع شویم که فعالیت‌ها تعطیل شده است. درحالی‌که کلاً ۲۰ سالن تئاتر داریم که می‌توان از طریق نامه‌نگاری و حتی تماس‌های تلفنی موارد و دلایل تعطیلی به سالن‌ها اعلام شود. نکته دیگر بحث حمایت از سالن‌های خصوصی تئاتر و کم کردن ضرر مالی سالن‌ها و گروه‌ها است. حداقل دولت می‌تواند بخشی از این ضرر مالی سالن‌ها و گروه‌ها را کم کند.»
احتمال تعطیلی تماشاخانه‌ها
حالا مدیر سالن تئاتر مستقل تهران با اعلام ضرر ٢٠٠میلیون تومانی در دو ماه گذشته از احتمال تعطیلی این سالن می‌گوید: «خیلی توان داشتم، اما دو تا نهایتاً سه ماه دیگر سالن تئاتر مستقل تهران می‌تواند در چنین شرایط بحرانی و با توجه به اینکه مکان سالن استیجاری است، به کار خود ادامه دهد و قطعاً توان بیشتری برای ادامه فعالیت نخواهیم داشت.» عمارت نوفل‌لوشاتو هم چندان وضع خوبی ندارد و داود نامور، مدیریت آن از احتمال تعطیلی آن تا پایان اسفند ماه خبر داده است: «ما امسال اصلا تئاتر نداشتیم. اگر قرار است عیار فرهنگ ما با تئاتر بالا برود، باید بدانیم که امسال فرهنگ‌مان پایین آمد و بعید است این موضوع برای برخی مسئولان اهمیتی داشته باشد. ما بعد از ماه مهر کلا ۵۵ روز اجرای تئاتر داشتیم و بقیه را در عزاداری و تعطیلی و روزهای غیرعادی گذراندیم تا الان که به ویروس کرونا رسیده‌ایم.» تنها اجاره یک ماه این سالن ٩٠میلیون تومان است که به گفته نامور بعید است در این شرایط و طی دو هفته بتوان این رقم را تأمین کرد: «مگر اینکه اداره کل هنرهای نمایشی و وزارت ارشاد پشت این قضیه بایستند و بگویند دست‌کم نگران اجاره نباشیم، بگویند مثلا با صاحبان ملک‌ها صحبت می‌کنند یا برای اجاره‌ها کمک‌هزینه بدهند تا به ازای ماه‌هایی که سالن‌ها خالی بوده حمایتی کرده باشند و این دوران سپری شود. به هر حال الان که در بحران هستیم نیاز است تا این اداره و وزارت ارشاد حمایت کنند.»
کمک مالی یا وام بلاعوض چاره‌ساز است
چند روز پیش، یعنی همان روزی که تعطیلی یک هفته‌ای فعالیت‌های هنری اعلام شد، شهرام کرمی، مدیرکل هنرهای نمایشی وزارت ارشاد اعلام کرد که با مدیران سالن‌ها گفت‌وگو خواهیم کرد تا فرصت تمدید یک هفته‌ای گروه‌های نمایشی را فراهم کنند. او درباره امکان حمایت‌های مالی از این گروه‌ها هم تنها این پاسخ را داد: «باید به شکل یکسان از همه گروه‌هایی که در این شرایط پیش آمده قرار گرفته‌اند، چه آنهایی که در سالن‌های دولتی آثارشان را به صحنه برده‌اند و چه آنهایی که در سالن‌های خصوصی اجرا می‌کنند، حمایت و به آنها کمک کنیم.» در این شرایط اما مشکل گروه‌ها تنها با تمدید حل نمی‌شود چراکه بسیاری از بازیگران برای مدت زمان خاصی با گروه قرارداد دارند و شاید امکان تمدید قرارداد را نداشته باشد. نامور هم به همین ماجرا اشاره کرده و گفته است که سالن خصوصی به تمدید نیاز ندارد: «وقتی سالن خصوصی با یک گروه قرارداد بسته، هر تعطیلی پیش‌بینی‌نشده‌ای به گروه ضرر می‌زند و خیلی مواقع تمدید هم نمی‌تواند بکند، چون مثلا با بازیگر برای یک تایم مشخص قرار داشته که شاید قابل تمدید نباشد، پس در این شرایط باید هزینه داده شود که بعید می‌دانم مدیرکل هنرهای نمایشی بتواند این کار را انجام دهد چون اداره کل هنرهای نمایشی از‌سال گذشته تاکنون پول‌هایی را که باید به ما می‌داده نداده؛ پولی که بابت اجراهای مختلف بوده است.» هومن پناهی مدیریت عمارت روبه‌رو که به دلیل تنوع فعالیت‌هایش خسارت‌های بیشتر و متفاوت‌تری را در چند ماه گذشته تجربه کرده است که ما روی درآمد تک‌تک برنامه‌های لغو شده حساب کرده بودیم. آنها البته جز هزینه اجاره، باید به فکر حقوق ٢٠ پرسنل مجموعه هم باشند: «حالا ما مانده‌ایم و کلی چِک که نمی‌دانم چطور باید پول‌شان را پرداخت کنیم. علاوه بر اداره کل از خود وزارت فرهنگ و ارشاد هم توقع حمایت داریم. منظورم این نیست که کمک بلاعوض کنند، گرچه ردیف‌های بودجه‌ای برای این موضوع در اختیار دارند، اما دست‌کم می‌توانند وام‌هایی را به ما بدهند تا بتوانیم بعد از چند ماه آن را پس دهیم. یک وزارتخانه بهتر می‌تواند با سازمان‌ها و نهادهای دیگری نامه‌نگاری کند تا کمکی در این شرایط خاص به ما شود به‌ویژه آنکه گستره کار ما فقط با حضور یک‌سری شغل ثابت نیست، بلکه افراد زیادی هستند که به‌طور غیرمستقیم در ارتباط با این کار بودند و الان وضع مناسبی ندارند.»
در نهایت شهرام کرمی، مدیر اداره کل هنرهای نمایشی پس از جلسه‌ای که عصر روز سه‌شنبه با مدیران تمام سالن‌های دولتی و غیردولتی داشت اعلام کرد که حمایت‌های مالی لازم از تمام تماشاخانه‌ها انجام می‌شود تا هنرمندان و سالن‌دارها دچار زیان نشوند اما فعلا بودجه‌ای برای آن تعریف نشده است:«وظیفه خود می‌دانیم که این موضوع را با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مطرح کنیم و به هر طریقی شده، این بودجه را تامین کنیم.»
دیدگاه تان را بنویسید