اهالی مناطق مرزی بلوچستان به‌ویژه بم‌پشت به‌دلیل کمبود پزشک و همچنین نداشتن راه دسترسی مناسب برای درمان به پاکستان سفر می‌کنند.
بر اساس آمار سازمان نظام‌پزشکی، ۱۸۹۶ پزشک در استان سیستان‌وبلوچستان فعالیت می‌کنند. این آمار در شهرستان سراوان با بیش از ۱۶۰ هزار نفر جمعیت به حدود ۶۰ پزشک می‌رسد؛ ۳ پزشک برای هر ۱۰ هزار نفر.
علاوه بر اختلاف این عدد با میانگین کشوری (۱۱ پزشک به ازای هر ۱۰ هزار نفر) توزیع پزشکان مستقر در شهرستان هم عادلانه نیست و تقریبا اغلب این پزشکان در مرکز شهرستان به فعالیت مشغول هستند. این کمبود یکی از مهم‌ترین مواردی است که اهالی مناطق مرزی سراوان را برای درمان راهی کشور همسایه یعنی پاکستان می‌کند.
همه‌چیز به کمبود پزشک ختم نمی‌شود و پیگیری درمان در خارج از مرزهای ایران دلایل متعددی دارد که بخشی از آن نتیجه محرومیت‌های تاریخی استان است.
زمان انتظار کمتر در پاکستان
البته در دیگر شهرستان‌های مرزی جنوب سیستان و بلوچستان هم اوضاع بهتر نیست. در کنارک، سیب و سوران، مهرستان و سرباز پزشکی وجود ندارد یا تعداد پزشکان کمتر از ۱۰نفر است. در این شرایط بسیاری از اهالی منطقه به‌ویژه روستاهای صفر مرزی که اغلب در مناطق مرزی پاکستان قوم و خویش هم دارند برای درمان بیماری به پاکستان می‌روند.
کاظم درازهی، فعال اجتماعی، سفرهای درمانی را نتیجه هزینه پایین درمان و تشخیص دقیق می‌داند و به همشهری می‌گوید: «معمولا زمان انتظار برای ویزیت در پاکستان کمتر است و نوبت‌دهی هم آنجا سریع‌تر انجام می‌شود.»
راه‌های ناهموار دسترسی به پزشک
فاصله روستاهای صفر مرزی بم‌پشت مانند «حق‌آباد» تا مرکز شهرستان سراوان حدود ۱۶۰ کیلومتر است، اما این فاصله که به‌طور معمول باید نهایتا در ۲ ساعت سپری شود، گاهی بیش از ۱۲ ساعت زمان می‌برد. طی این مسافت به‌دلیل نامناسب بودن جاده، فقط با وانت‌نیسان یا خودروی شاسی‌بلند امکان‌پذیر است و وسیله حمل‌ونقل عمومی هم برای رفت‌وآمد مردم وجود ندارد.
حاج‌بارانی‌درازهی، رئیس شورای شهرستان سراوان با تأیید این مشکلات، مسافرت شمال به جنوب کشور را هم از طی این مسیر راحت‌تر می‌داند و به همشهری می‌گوید: «علاوه بر نامناسب بودن جاده به‌دلیل تردد زیاد معمولا شاهد تصادف‌های خطرناک یا چپ شدن خودرو هستیم و کسی جرأت نمی‌کند بیمار خود را از این مسیر خطرناک به مرکز شهرستان ببرد.»
او تأکید می‌کند: در خود بم‌پشت فقط پزشک عمومی مستقر است و بسیاری از روستاها چون کشتگان هم پزشک ندارند. به‌گفته حاج‌بارانی، راه نامناسب، دسترسی به ارزاق را هم برای مردم با مشکل مواجه کرده؛ به‌طوری که اهالی اقلامی چون برنج را از پاکستان تامین می‌کنند.
بن‌بست درمان در بم‌پشت
آنطور که محلی‌ها می‌گویند پروژه به‌سازی راه‌های روستایی بم‌پشت به‌طول ۳۰۰کیلومتر از سال۹۰ آغاز شده و حتی با وجود تعیین پیمانکار به‌دلیل کمبود اعتبار بلاتکلیف مانده است. با وجود راه‌های نامناسب فعلی حتی اگر مردم خود را به سراوان برسانند به‌دلیل کمبود پزشک زمان زیادی در انتظار می‌مانند.
حاج‌عبدالغنی بلوچ‌زهی، رئیس شورای بخش بم‌پشت با بیان اینکه ۴مرکز درمانی در بخش بم‌پشت وجود دارد که فقط ۲مورد از آنها در سیرکان و کشتگان پزشک عمومی دارد به همشهری می‌گوید: «با این شرایط انتظار دارید مردم برای درمان به پاکستان نروند؟ تازه همین راه هم ۲، ۳ماهی است روی مردم بسته شده؛ زیرا پاکستان مرز را سیم خاردار کشیده و دیگر به مرزنشینان اجازه تردد نمی‌دهد.»
بلوچ‌زهی آمار فوت بیماران را در منطقه زیاد توصیف می‌کند و می‌افزاید: «بسیاری از مردم به جای رفتن به مراکز درمانی خودسرانه دارو تهیه و خوددرمانی می‌کنند. بم‌پشت یکی از محروم‌ترین مناطق کشور است.»
مناطق مرزی جاذبه‌ای برای پزشکان ندارد
مسئولان شهرستان اما معتقدند خدمات بهداشتی در خانه‌های بهداشت و پایگاه‌های سلامت در همه مناطق سراوان و در خاک خودمان در دسترس است و حتی بسیاری از اهالی مناطق مرزی پاکستان برای استفاده از این خدمات به ایران مراجعه می‌کنند. در بخش دوم یعنی خدمات پزشکی ماجرا برعکس است و اهالی مناطق مرزی بلوچستان برای استفاده از این خدمات راهی پاکستان می‌شوند.
فرماندار سراوان اما یکی از مهم‌ترین دلایل این رفت‌وآمدها را قرابت‌های مرزی، اشتراک زبانی و فرهنگی و همچنین نسبت فامیلی میان ۲طرف می‌داند. علیرضا شهرکی، به همشهری می‌گوید: «اغلب پزشکان سراوان در مرکز شهرستان هستند و پزشکان فوق‌تخصص هم در زاهدان.
از سوی دیگر وقتی می‌گوییم شهرستان ۶۰پزشک دارد، یعنی هر تخصص نهایت یک یا ۲پزشک ثابت دارد و قاعدتا زمان ماندگاری بیمار در نوبت بالا می‌رود.» شهرکی معتقد است افزایش دسترسی مردم به خدمات‌درمانی در منطقه نیاز به ۲راه‌حل دارد؛ اول بهبود وضعیت راه‌ها و دوم، ایجاد جاذبه برای پزشکان از سوی وزارت بهداشت در مناطق مرزی.
سهمیه پزشکی سیستان و بلوچستان
اختصاص سهمیه بومی یکی از راه‌هایی است که وزارت بهداشت برای ماندگاری نیروهای متخصص رشته‌های پزشکی در سیستان‌وبلوچستان در پیش گرفته است. براساس این طرح که از چند سال پیش آغاز شده داوطلبان بومی جنوب سیستان و بلوچستان می‌توانند با داشتن رتبه زیر ۱۰هزار گروه تجربی در رشته‌های پزشکی زاهدان و زابل تحصیل کنند. این سهمیه کمی مسئولان استانی را امیدوار کرده است تا ۳-۴سال آینده شرایط استان به‌ویژه بلوچستان از نظر دسترسی به پزشک متخصص بهبود یابد.
بهره‌برداری از بیمارستان دوم سراوان
سخنگوی علوم‌پزشکی زاهدان علاوه بر سهمیه پزشکی به افتتاح بیمارستان دوم سراوان هم اشاره می‌کند. این بیمارستان ۲۲۰تختخوابی به نام ایرانمهر قرار است به‌عنوان استانداردترین بیمارستان به تکمیل چرخه درمان در سراوان کمک کند.
کار ساخت بیمارستان ایرانمهر از ۱۰سال پیش کلید خورده است و سهمیه استخدامی کادر درمان آن نیز در آزمون استخدامی وزارت بهداشت تعیین خواهد شد. بعد از اعلام نتایج این آزمون، قرار است بیش از ۷۰۰نفر کادر درمان برای این بیمارستان جذب شوند.
محمدهادی عباسی به همشهری می‌گوید: «در گذشته سفرهایی هم به مرکز کشور اتفاق می‌افتاد که با افزایش تعداد پزشکان، راه‌اندازی آزمایشگاه و مراکز تخصصی تصویربرداری، فعالیت خیران و در ماه‌های اخیر شیوع کرونا، این سفرها کاهش قابل‌توجهی داشته است.»
حاشیه‌های بیمارستان دوم سراوان
بیمارستان ۲۲۰تختخوابی ایرانمهر به‌عنوان دومین بیمارستان سراوان قرار بود روز پنجشنبه به بهره‌برداری برسد. روایت‌های مردمی حاکی از آن است که این آیین به‌دلیل نارضایتی اهالی برگزار نشده. برخی از اهالی سراوان می‌گویند این بیمارستان قرار بود با انتقال تجهیزات بیمارستان رازی به بیمارستان جدید بهره‌برداری شود.
دانشگاه علوم‌پزشکی زاهدان اما ماجرا را حاشیه‌سازی می‌داند و می‌گوید ترجیح می‌دهد که به مدیریت کرونا و همزمان توسعه زیرساخت‌های درمانی بپردازد. البته روابط‌عمومی پزشکی سیستان‌وبلوچستان قرار است امروز روایتی رسمی از این ماجرا را منتشر کند.
***
به‌گفته ایرج حریرچی، معاون کل وزیر بهداشت شاخص تعداد پزشک عمومی، متخصص و داروساز در کشور ۱.۶ به ازای هر هزار نفر است؛ درحالی‌که کف مورد نیاز کشور ۲.۵ به ازای هر هزار نفر بوده و استاندارد جهانی بین ۳.۵ تا ۵ نفر به ازای هر هزار نفر است. با توجه به این شاخص ایران در بین ۲۴کشور منطقه بعد از کشورهایی مانند ترکیه، عربستان سعودی و لبنان در جایگاه هجدهم قرار دارد. این کمبود در مناطق محرومی چون سراوان به ۰.۳۶ درصد به‌ازای هزار نفر می‌رسد.
دیدگاه تان را بنویسید