چشم‌انداز وضعیت برق در سال ۲۰۴۰

۵۵آنلاین :

درمورد راه‌های رسیدن به این هدف در صورتی که نیروگاه‌های گازی کنونی به سیکل‌های ترکیبی تبدیل شوند، هزینه‌ای برابر با یک سنت به‌ازای هر کیلووات ساعت خواهد داشت و بنابراین بیشترین اولویت را دارد. این امر ۷/ ۸ گیگاوات به ظرفیت موجود اضافه خواهد کرد. چشم‌انداز وضعیت برق در سال 2040 از طرفی به‌ روزرسانی سیکل‌های بخار نیز می‌تواند ۳/ ۱گیگاوات بر ظرفیت موجود بیفزاید. این دو تغییر می‌تواند روی هم‌رفته حدود ۱۰ گیگاوات افزایش ظرفیت تولید کند، این در حالی است که تا سال ۲۰۴۰میلادی ۵۴ گیگاوات افزایش توان نیاز است که باید از طریق احداث سیکل‌های ترکیبی جدید و نیز استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر انجام شود. چنانچه وزارت نیرو یا بخش‌خصوصی در سال نتواند حداقل ۲۰۰۰ مگاوات نیروگاه جدید را وارد مدار کند، کشور در طول این مدت با بحران برق مواجه خواهد شد. باید توجه داشت که مقدار سرانه نصب شده کشور مقداری بیشتر از میانگین جهانی است، اما سرعت توسعه برق جهانی بیش از ایران است. همچنین مصرف سرانه ما از مصرف سرانه جهانی در سال ۱۳۹۵ مقداری بیشتر بوده است. «بازوی پژوهشی مجلس» در گزارشی چشم‌انداز صنعت برق تا سال ۲۰۴۰ را مورد بررسی قرار داده است. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۶ تقاضای برق در بخش مسکونی از ۱۷ به ۷۸ تراوات ساعت افزایش داشته و مصرف به‌ازای هر مشترک از ۲۰۰۰ به ۳۰۰۰ کیلووات ساعت افزایش یافته است. بیشترین سهم افزایش مصرف برق در بخش مسکونی در گسترش شبکه برق‌رسانی به نقاط مختلف کشور و مناطق دور افتاده ریشه دارد. از طرفی افزایش جمعیت نیز به نوبه خود باعث افزایش این مقدار بوده است. همچنین توسعه شبکه برق‌رسانی تقریبا به حداکثر ظرفیت خود رسیده است؛ در واقع نسبت کل جمعیت به مشترکان کاهش یافته است؛ به این معنا که مشترکان بیشتری به برق دسترسی دارند. به عبارت دیگر نسبت جمعیت به مشترکان از عدد ۸/ ۶ در سال ۱۹۹۰ به عدد ۳ در سال ۲۰۱۵، کاهش یافته است. نکته جالب توجه این است که مصرف برق در بخش صنعت با توجه به ارزیابی‌ها، نسبت به تولید ناخالص ملی در این بخش افزایش یافته است. همچنین انتظار می‌رود مصرف برق در این بخش طی سال‌های ۲۰۲۰، ۲۰۳۰ و ۲۰۴۰ به مقادیر ۸۵، ۱۱۰ و ۱۳۵ تراوات ساعت در هر سال افزایش یابد. مصرف برق در بخش کشاورزی نیز مورد محاسبه قرار گرفته که مطابق با ارزیابی‌ها بیشتر به دلیل استفاده از برق برای استحصال آب از چاه‌هاست. ایران حدود ۵۰۰ هزار چاه آب دارد که نیمی از آنها برقی شدند که بنا به نیاز دولت برای رصد و کنترل مقدار آب استخراج شده از هر چاه برای کاهش هزینه‌ها بوده است.

آینده عرضه برق با توجه به توضیحات آورده شده، درخصوص مصرف برق و کمبود ظرفیت تولید برق به میزان ۶ گیگاوات، توان اسمی تولیدی تا سال ۲۰۴۰ باید به ۱۳۰ گیگاوات برسد. این به این معنی است که به‌طور متوسط حدود ۲/ ۲ گیگاوات افزایش در هر سال نیاز است. اما با توجه به پیش‌بینی کاهش رشد تقاضا از ۸/ ۶ به ۸/ ۳ تراوات ساعت در سال ۲۰۴۰، افزایش ظرفیت پس از این دوره از ۳ به ۳/ ۱ تراوات ساعت می‌تواند کاهش یابد. در ادامه راهکارهایی ارائه شده است که می‌توان از آنها بهره گرفت.

ارتقای نیروگاه‌های کنونی همان‌طور که بیان شد تعداد زیادی از نیروگاه‌های کشور با راندمان کمی کار می‌کنند. بنابراین افزودن نیروگاه‌های بخار به نیروگاه‌های گازی کنونی و در واقع تولید سیکل ترکیبی، می‌تواند عملکردی موثر در افزایش ظرفیت باشد. از سوی دیگر بهبود وضعیت عملکرد نیروگاه‌های بخار می‌تواند به افزایش ظرفیت کمک کند؛ زیرا در حال حاضر بسیاری از نیروگاه‌های بخار قدیمی است. روش اول (تبدیل نیروگاه گازی به سیکل ترکیبی) پتانسیل تولید ۷/ ۸ گیگاوات برق و دومین روش ظرفیت ۳/ ۱ گیگاوات افزایش تولید برق را دارد. ارتقای سیکل‌های ساده توربین گاز به سیکل‌های ترکیبی می‌تواند مصرف گاز را به میزان ۴۳ میلیون مترمکعب در روز نسبت به ساخت نیروگاه‌های ترکیبی جدید کاهش دهد و هزینه تولید برق را تقریبا ۸/ ۰ سنت به‌ازای هر کیلووات ساعت موجب شود. در روش دوم که ارتقای وضعیت سیکل‌های قدیمی است، روزانه ۶ میلیون مترمکعب سوخت سبک ذخیره می‌شود.

وضعیت مصرف برق مصرف برق در ایران با توجه به استفاده از انرژی برق برای سرمایش در مناطق جنوب از ویژگی خاصی برخوردار است. در پاره‌ای از مناطق جنوبی ایران از وسایل سرمایشی در ۹ ماه از سال استفاده می‌شود. به‌طور کلی این مناطق از ایران بعد از برقراری سرویس برق، مسکونی شد و قبل از آن در بعضی از فصول سال خالی از سکنه می‌شود یا در درجه حرارت‌های ۵۰ به بالا مانع از اجرای کار بدنی می‌شد. بنابراین مقایسه ایران از لحاظ مصرف برق بدون توجه به آب‌وهوای جنوب ایران و صرفا بررسی مصرف سرانه به‌خصوص با کشورهایی که دارای آب‌وهوای معتدل هستند، منطقی نیست. بنابراین با مطالعاتی که انجام شده، بخش شمالی کشور ایران تقریبا به اندازه ترکیه برق مصرف می‌کنند و با مصرف سرانه برق در کشور ترکیه معادل است. همچنین در مناطق جنوبی، مصرف کشور ما به علت کمبود درآمد سرانه قابل مقایسه با کشورهای جنوب خلیج‌فارس مانند کویت، قطر و امارات متحده نیست. البته دولت با پایین نگه‌داشتن نرخ تعرفه در مصارف خانگی کمبود درآمد سرانه برای مصرف برق را جبران کرده است. بنابراین مصرف برق مردم جنوب ایران به‌طور میانگین کمتر از یک‌سوم مصرف کشورهای جنوبی خلیج‌فارس ایت. بنابراین نیاز است نیروگاه‌های جدیدی که بر مبنای سیکل ترکیبی کار می‌کنند، احداث شود و هزینه آنها با توجه به در نظر گرفتن سایر موارد استفاده از گاز طبیعی در حدود ۵/ ۱ تا ۳/ ۶ سنت به‌ازای هر کیلووات ساعت تخمین زده می‌شود. با توجه به سوابق عملکرد گذشته، تصور نمی‌شود وزارت نیرو در سه سال آینده موفق به نصب ۴ هزار مگاوات مولدهای انرژی‌های تجدیدپذیر و بر این اساس امکان دستیابی به تولید ۴ گیگاوات در سال ۲۰۲۱ با استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر به غیر از برقابی وجود ندارد. هر چند بهبود وضعیت انرژی‌های تجدیدپذیر می‌تواند به‌عنوان جایگزین گاز طبیعی یا هیدروکربن‌های مایع به کار رود و از نظر اقتصادی و بهبود کیفیت هوا کاملا مناسب است. از طرفی درخصوص نرخ در تعرفه‌هایی که وزارت نیرو برای تولید برق تجدیدپذیر تعیین کرده است براساس نوسانات شدید قیمت ارز نیاز است به جای ارائه تضمین خرید براساس دلار، تضمین خرید براساس ریال جایگزین شود.