امیرحسین فوقانی_ با موجوداتی با زیرک ترین، عجیب ترین و پیچیده ترین چشم ها در قلمرو حیوانات آشنا شوید.

تارسیرها (Tarsiidae)

این پستانداران کوچک نسبت به اندازه بدنشان بزرگ ترین چشم ها را در بین پستانداران دارند. حجم هر چشم تقریباً به اندازه مغز حیوان است. چشمان تارسیرها بزرگ هستند اما حرکت نمی کنند، به این معنی که نخستی ها باید سر خود را بچرخانند تا محیط خود را اسکن کنند.

Trilobites (Trilobita)

تریلوبیت ها بین ۵۲۱ تا ۲۵۲ میلیون سال پیش زندگی می کردند. آنها یکی از اولین گروه‌هایی از موجودات بودند که چشم‌های پیچیده و مرکب را تکامل دادند، جایی که بسیاری از لنزهای منفرد نور را روی گروه‌هایی از سلول‌های گیرنده نوری متمرکز می‌کنند.

این گروه از موجودات ماقبل تاریخ با پوسته سخت دارای عدسی‌های کریستالی ساخته‌شده از کلسیت بودند که به آنها کمک می‌کرد تا به وضوح - حتی در آب‌های تاریک اقیانوس - ببینند.

سنجاقک (Anisoptera)

برخی از گونه های سنجاقک بیش از ۲۸۰۰۰ عدسی در هر چشم مرکب دارند که این تعداد از هر موجود زنده دیگری بیشتر است و با چشمانی که تقریبا تمام سرشان را پوشانده است، دید نزدیک به ۳۶۰ درجه نیز دارند.

گکوها (گکوتا)

گکوها در نور کم بینایی فوق العاده ای دارند، چشمان آنها در شب ۳۵۰ برابر بیشتر از چشمان انسان به رنگ حساس است و به دلیل نداشتن پلک، از زبان خود برای تمیز نگه داشتن چشم استفاده می کنند.

ماهی مرکب عظیم الجثه (Mesonychoteuthis hamiltoni)

محققان بر این باورند که چشمان این ماهی مرکب عظیم الجثه بزرگ ترین چشم موجود زنده است و قطر آن بیش از ۲۷ سانتی متر است، به اندازه یک توپ فوتبال.

گوزن شمالی (Rangifer tarandus)

رنگ چشمان گوزن شمالی قطبی با فصول تغییر می کند، از طلایی در تابستان تا آبی در زمستان. این تکنیک به آنها اجازه می دهد تا از تغییر سطوح نور در زیستگاه خود نهایت استفاده را ببرند.

ماهی چهار چشم (Anableps anableps)

ماهی چهار چشمی که می تواند همزمان بالا و زیر خط آب را ببیند، چشمانی دارد که به صورت افقی به دو نیم تقسیم شده اند. هر نیمه مردمک و شبکیه (لایه حساس به نور بافت) مخصوص به خود را دارند که به آنها اجازه می دهد جداگانه عمل کنند.

Gigantocypris

این استراکودها (نوعی سخت پوستان) که در اعماق دریا زندگی می کنند، هرگز نور خورشید را نمی بینند. آنها بهترین دید در شب را نسبت به حیوانات شناخته شده دارند و احتمالاً از چشمان خود برای جستجوی حیوانات بیولومنسنت برای شکار استفاده می کنند.

Gigantocypris دارای یک جفت آینه مقعر در هر چشم است، به جای یک عدسی، تا نور را روی گیرنده های نوری خود متمرکز کند.

پل آکانتود

فسیل ۳۰۰ میلیون ساله این ماهی منقرض شده قدیمی ترین شواهد مستقیم از دید رنگی را در اختیار ما قرار می دهد. شبکیه ماهی دارای میله ها و مخروط هایی است، سلول های گیرنده نوری که به مهره داران زنده اجازه می دهد رنگ را ببینند. میله ها سلول های حساس به نور هستند و مخروط ها به رنگ حساس هستند.

شترمرغ (Struthio camelus)

چشم شترمرغ از مغزش بزرگتر است و بزرگ ترین چشم در بین جانوران زنده خشکی است که اندازه آن پنج سانتی متر است.

ماهی مرکب چشم خروسی (گونه Histioteuthis)

این ماهی مرکب دارای یک چشم کوچک آبی و یک چشم بزرگ و زرد و برآمده است که شبح عجیبی ایجاد می کند.

دانشمندان فکر می‌کنند که چشم بزرگ‌تر ماهی مرکب قسمت‌های پرنوتر آب را اسکن می‌کند و چشم کوچک‌تر اعماق تیره زیر را جستجو می‌کند.

آفتاب پرست (Chamaeleonidae)

آفتاب‌پرست‌ها عجیب‌ترین چشم‌های روی کره زمین را دارند که می‌توانند مستقل از یکدیگر حرکت کنند. این منجر به دید تقریبا ۳۶۰ درجه می شود.

خزنده همچنین می تواند بین دید تک چشمی - زمانی که هر دو چشم به طور جداگانه استفاده می شود - و بینایی دو چشمی، زمانی که هر دو چشم برای تماشای یک صحنه استفاده می شود، یکی را انتخاب کند.

خارپشت دریایی بنفش کالیفرنیا (Strongylocentrotus purpuratus)

خارپشت دریایی ارغوانی کالیفرنیا به قدری مملو از گیرنده های نوری روی سطح بدنش است که بدنش به عنوان یک چشم کاربردی توصیف شده است.

از آنجایی که تقریباً کل خارپشت دریایی به نور حساس است، می تواند در هر جهت «دید» داشته باشد. محققان پیشنهاد کرده‌اند که توتیای دریایی از خارهای خود برای جلوگیری از تابش نور به آن استفاده می‌کند تا به تمرکز نور برای دید بهتر کمک کند.

میگوی مانتیس (Stomatopoda)

میگوهای آخوندکی احتمالاً پیچیده ترین دید را در قلمرو حیوانات دارند. چشم‌های مرکب آنها به طور مستقل حرکت می‌کنند و در مقایسه با ما، ۱۲ تا ۱۶ رنگدانه بصری دارند.

آنها تنها جانورانی هستند که می توانند نور قطبی دایره ای را ببینند. آزمایش‌ها نشان می‌دهد که آنها ممکن است از این برای ارسال پیام به یکدیگر استفاده کنند - به عنوان مثال، "این لانه اشغال شده است".

شتر

شترها چشمانی دارند که با محیط گرم و خشک آنها سازگار است.

دو پلک با مژه های بسیار بلند از وزش شن به چشم شتر جلوگیری می کند. پلک سوم از گوشه چشم عبور می کند تا به تمیز کردن سطح چشم کمک کند.

مگس نر اسبی (Tabanus lineola)

این مگس‌های اسبی نر علاوه بر داشتن کره چشم های عظیمی که در بالای سر به هم می پیوندند، دارای دو اوماتیدیا با اندازه های مختلف (واحدهای گیرنده نوری که چشم های مرکب حشرات را تشکیل می دهند) هستند.

اوماتیدیاهای بزرگتر در بالای چشم نسبت به اشعه ماوراء بنفش حساس تر هستند و به او کمک می کنند مگس ماده سریع را تشخیص دهد، در حالی که اوماتیدیا کوچکتر به او کمک می کند تا جزئیات را بررسی کند.

سلول های باکتریایی

باکتری ها در واقع حیوان نیستند، آنها میکروب های تک سلولی هستند. اما شایسته ذکر هستند زیرا احتمالاً کوچکترین و قدیمی ترین نمونه جهان از یک چشم نوع دوربین هستند. چشم های نوع دوربین از یک لنز برای تمرکز نور بر روی یک غشای حساس یا شبکیه استفاده می کنند.

تحقیقات اخیر نشان داده است که سلول های کوچک برخی از سیانوباکترها (باکتری هایی که انرژی خود را از نور خورشید می گیرند) مانند یک عدسی عمل می کنند. بدن کروی آنها پرتوهای نور ورودی را خم می کند و آنها را روی سطح مخالف متمرکز می کند. تمام بدن آنها به طور موثر به کره چشم تبدیل می شود.

یک سلول باکتریایی می تواند جهت نور را حس کند و به سمت آن حرکت کند.