تصادفات جاده‌ای در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه، یک مشکل مهم بهداشت عمومی و یکی از علل اصلی مرگ در جهان است. این حوادث، پیامدهای اقتصادی و روانی و هزینه‌های بسیار زیادی دارد.
معمولاً برخی از بازماندگان حوادث ترافیکی در طی هفته‌ها تا ماه‌ها پس از بروز سانحه، دچار اضمحلال کامل روانی می‌شوند. در ابتدا واکنش استرس حاد (ASD) مطرح است که شامل واکنشی است که در یک فرد بدون هیچ‌گونه اختلال روانی مشاهده می‌شود و به طور اختصاصی در پاسخ به سانحه مشاهده می‌شود و در عرض ساعت‌ها تا روزها نیز فروکش می‌کند. علائم معمولاً متغیر هستند و شامل وضعیت ابتدایی (گیجی و بهت) است که همراه با محدودیت هوشیاری و کاهش توجه است.
پس از اختلال استرس حاد، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) بروز پیدا می‌کند. این اختلال دارای علائم ویژه‌ای است که معمولاً بعد از حوادث استرس‌زای روان‌شناختی، مانند تصادفات، قتل، جنگ و تجاوز دیده می‌شود. علائم این اختلال مشابه علائم اختلال استرس حاد است، ولی معمولاً بیش از یک ماه طول می‌کشد.
اختلال استرس پس از سانحه می‌تواند چندین هفته یا ماه بعد از مواجهه با حادثه، دیده شود و اگر درمان نشود، می‌تواند تبدیل به یک دوره طولانی‌مدت شود. اگر چه که بیشتر افراد با گذشت زمان و بدون هیچ‌گونه دخالتی، بهبود می‌یابند.
با توجه به میزان بالای تصادفات و سوانح رانندگی در ایران و افزایش آن در سال‌های اخیر؛ تمرکز ویژه بر اختلالات روانی مانند اختلال استرس حاد و اختلال استرس پس از سانحه و سایر واکنش‌های روانی بعد از تصادفات، بسیار اهمیت دارد.
بر همین اساس؛ پژوهشگران با انجام یک مطالعه شیوع و توزیع این اختلال را در بین قربانیان سوانح ترافیکی بررسی کردند.
برای انجام این تحقیق که به صورت مقطعی از مهرماه تا دی ماه سال ۱۳۹۷ انجام شد، مصدومان رانندگی که در هفته اول بعد از تصادف در بخش‌های ارتوپدی، اورژانس و بستری بیمارستان‌های طالقانی، شهدای تجریش و شهدای هفتم تیر تحت معالجه بودند و همراهان بیمار که در زمان حادثه در وسیله نقلیه حضور داشتند، از طریق پرسش‌نامه مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده‌های مورد نیاز یک هفته و سپس دو ماه پس از سانحه جمع‌آوری شدند.
در این مطالعه ۳۵۰ نفر شرکت کردند و بیش از ۶۶ درصد آن‌ها مردان و نزدیک به ۳۴ درصد از آن‌ها زنان بودند. میانگین سنی افراد ۳۱ سال بود و حدود ۴۹ درصد از آن‌ها مجرد بودند. نزدیک ۱۷ درصد از افراد، پیش از این سانحه سابقه بستری در بیمارستان را داشتند و بیش از ۱۱ درصد از افراد، سابقه سوء مصرف موارد را گزارش دادند.
بیشترین نوع وسیله نقلیه سواری (۵۳ درصد) و پس از آن موتورسیکلت (۳۲ درصد) بود. بیشتر سوانح در ساعت ۱۵ روی داده بود و نزدیک به ۱۰ درصد از افراد شاهد مرگ سرنشینان خودرو بودند.
بر اساس نتایج به‌دست‌آمده حدود ۴۹ درصد از شرکت‌کنندگان ملاک‌های تشخیصی اختلال استرس حاد را داشتند و بیش از ۴۰ درصد از افراد دارای ملاک‌های تشخیصی اختلال استرس پس از سانحه بودند.
با توجه به این‌که حدود نیمی از شرکت‌کنندگان ملاک‌های تشخیصی اختلال استرس حاد و اختلال استرس پس از تصادف را داشتند، این نتیجه شیوع بالای این اختلال را در قربانیان سوانح رانندگی و اهمیت پیگیری و کنترل آن را نشان می‌دهد.
پژوهشگران این مطالعه معتقدند که نقش خانواده و نزدیکان قربانیان تصادفات رانندگی در پیشگیری این اختلال بسیار مهم است. آن‌ها می‌توانند هنگام درمان، در مشاوره‌ها شرکت کنند و همچنین با بیماری، دوره و درمان آن و این‌که چطور بهتر با مراحل مختلف دوره آن ارتباط برقرار کنند، آشنا شوند.
به گفته این محققان؛ خانواده‌ها می‌توانند اطلاعات مهمی را فراهم کنند و اغلب اولین افرادی هستند که تغییرات در رفتار قربانیان را مشاهده می‌کنند یا در مورد هر فشاری که ممکن است آن‌ها تحت تاثیر آن قرار گیرند، باخبر می‌شوند. اگر علائم جدیدی از PTSD بروز کند، آن‌ها می‌توانند به‌درستی پاسخ دهند و به دریافت کمک‌های حرفه‌ای کمک کنند.
در انجام این تحقیق، حمید سوری و ترانه یوسفی‌نژادی؛ پژوهشگران مرکز تحقیقات ارتقای ایمنی و پیشگیری از مصدومیت‌های دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و الهه حقیقت‌منش از گروه روان‌پزشکی و اعصاب دانشگاه علوم پزشکی زابل، با یکدیگر مشارکت داشتند.
یافته‌های این مطالعه پاییز ۱۴۰۰، به صورت مقاله علمی با عنوان «بررسی اپیدمیولوژیک اختلالات روان‌شناختی پس از سوانح ترافیکی (PTSD) در مصدومان شهر تهران» در مجله تخصصی اپیدمیولوژی ایران منتشر شده است.
دیدگاه تان را بنویسید