تغییر اقلیم زاگرس را نابود می‌کند

۵۵آنلاین :

تغییر اقلیم مانند بسیاری پدیده‌های دیگر عصر حاضر، پیامد زندگی شهرنشینی، توسعه صنایع مختلف و استفاده بی‌رویه از منابع فسیلی است که نتایجی همچون خشکسالی، ترسالی، وقوع سیلاب‌های بزرگ و آتش‌سوزی را به همراه دارد؛ البته بنا به گفته متخصصان امر پاسخ تغییر اقلیم در مناطق مختلف متفاوت است مثلاً در منطقه غرب آسیا موجب خشکسالی و در مناطق قطبی و حاره‌ای موجب افزایش بارش شده است.

سال‌هاست که دولتمردان کشورهای مختلف نسبت به عواقب سوء و گاهی غیر قابل جبران تغییر اقلیم هشدار می‌دهند و این نگرانی موجب شد تا سازمان ملل متحد، ۲۴ اکتبر (دوم آبان ماه) هر سال را به عنوان روز جهانی تغییرات اقلیمی تعیین کند تا هشداری بر جدی بودن این مساله باشد اما به نظر می‌رسد نامگذاری یک روز هم دردی را دوا نکرد به طوری که در سال ۲۰۱۵ کشورها در پاریس گرد هم آمدند و نشست اقلیمی موسوم به نشست پاریس را رقم زدند تا بر اساس آن مانع گرم شدن زمین تا سال ۲۰۳۰ بیشتر از دو درجه شوند اما این هم حاصلی به همراه نداشت چون بسیاری از کشورهایی که این توافق‌نامه را امضا کردند هم به مفاد آن پایبند نبودند و حتی کشوری مانند ایالات متحده که خود بزرگ‌ترین تولیدکننده کربن هر جهان به عنوان عامل اصلی گرمایش زمین است؛ از این معاهده خارج شده است.

ادامه گرمایش جهانی زمین را می‌توان به انسانی بیمار تشبیه کرد که تب ۳۹ تا ۴۰ درجه دارد که به تشنج منجر می‌شود بنابراین اگر دمای زمین هم از آستانه تحمل آن بالاتر شود قطعاً وقوع رویدادهای حدی و «ترین» ها مانند سیلاب‌های ناگهانی، بارش‌های سیل‌آسا، خشکسالی، از بین رفتن اکوسیستم‌های طبیعی واقع در خشکی و دریا به عنوان عواقب تشنج زمین، افزایش خواهد یافت.

بر این اساس ایمان بابائیان رئیس پژوهشکده اقلیم‌شناسی سازمان هواشناسی روز پنج‌شنبه به مناسبت روز جهانی مبارزه با تغییرات اقلیم در گفت‌وگو با خبرنگار علمی ایرنا اظهار داشت: تغییرات اقلیم یکی از پیامدهای گرمایش جهانی است که علت آن هم استفاده بی‌رویه از سوخت‌های فسیلی است، پیامدهای تغییر اقلیم فقط خشکسالی نیست بلکه پاسخ مناطق مختلف به آن متفاوت است مثلاً پاسخ منطقه غرب آسیا به گرمایش جهانی خشکسالی است یعنی پاسخ آن به اقلیم منطقه غرب آسیا و عرض میانی مانند شمال آفریقا تا منطقه آسیا کاهش بارش و افزایش خشکسالی و در برخی جاها مانند مناطق حاره‌ای و مناطق قطبی افزایش بارش است.

وی افزود: اما عملکرد و پاسخ تغییر اقلیم در منطقه ما کاهش بارش و افزایش خشکسالی بوده است، تبعات آن در ایران علاوه بر این دو مورد، افزایش بارش‌های سنگین و سیل‌آسا نیز بوده یعنی مخاطرات جوی و اقلیمی بر اثر گرمایش جهانی زیاد شده و رخدادهای حدی یا «ترین» ها افزایش یافته است با اینکه میانگین بارش کشور کم شده اما بارش‌های سنگین و سیل‌آسا زیاد شده است در این حالت از نظر تاسیسات زیربنایی، جاده‌ای و مناطق ساحلی پیامدهایی دارد.

بابائیان ادامه داد: به عنوان مثال چون بارش‌ها سنگین و سیل‌آسا شده‌اند پس شاهد وقوع سیل‌های زیادی خواهیم بود بنابراین باید دهانه پل‌ها و تونل‌ها در جاده‌ها بزرگ‌تر طراحی شوند تا آب باران به راحتی از آن عبور کند؛ یا در مناطق ساحلی امواج دریا زیاد می‌شود مثلاً در سواحل جنوب افزایش ارتفاع سطح آب دریاها را داریم که بر روی مناطق ساحلی و سازه‌ای تاثیر می‌گذارد.

وی اظهار داشت: بررسی‌ها نشان می دهد بیشترین تاثیر تغییر اقلیم در ایران در منطقه زاگرس و مناطق جنگلی آن خواهد بود، یعنی در این مناطق بیشترین کاهش بارش و بیشترین افزایش دما را با هم داریم بنابراین به احتمال زیاد در دهه‌های آینده وسعت پوشش‌های جنگلی زاگرس بسیار کم می‌شود و حتی محتمل است که به تدریج از بین برود. منطقه بعد از زاگرس، شمال غرب و شمال شرق کشور است که کاهش دما و افزایش بارش خواهد داشت یعنی رتبه دوم تاثیرات تغییر اقلیم را دارد.

رئیس پژوهشکده اقلیم‌شناسی سازمان هواشناسی ادامه داد: تنها جایی که احتمال دارد بارش زیاد شود منطقه جنوب شرق یعنی منطقه سیستان و بلوچستان است که البته افزایش بارش در آنجا معنی‌دار نیست اما مساله مهم این است که آنجا بارش‌ها سنگین و سیل‌آسا می‌شود، گرد و خاک نیز افزایش خواهد یافت.

وی گفت: بر اساس جدیدترین گزارش هیات بین دولتی تغییر اقلیم (IPCC)، در سه دوره «آینده نزدیک»، «میانه» و «دور» بارش از شرق مدیترانه تا افغانستان حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد کاهش می‌یابد، آینده نزدیک یعنی دهه ۲۰۳۰، آینده میانه از سال ۲۰۴۱ تا ۲۰۷۰ و آینده دوره از سال ۲۰۷۱ تا ۲۱۰۰ را شامل می‌شود، در هر سه دوره با وضعیت فعلی که الان در کره زمین در زمینه افزایش گازهای گلخانه‌ای وجود دارد که بعد از توافق پاریس که البته بیشتر کشورها به آن عمل نکردند نیز همین روند کاهشی بارش را داریم اما بیشترین کاهش در منطقه‌ای از شرق مدیترانه تا افغانستان خواهد بود، باز در این منطقه بیشترین کاهش از غرب ایران یعنی منطقه زاگرس تا افغانستان، عراق، سوریه و بخش‌هایی از جنوب ترکیه است که باعث افزایش گرد و غبار نیز می‌شود.

وی ادامه داد: همچنین در کره زمین افزایش دما بین ۲ تا ۵ درجه نیز خواهیم داشت، طبق اعلام توافقنامه پاریس، افزایش دما باید در سال ۲۱۰۰ میلادی زیر دو درجه باشد که با وضعیت فعلی حتی کاهش هم داشته باشیم، بنابراین اگر توافق‌نامه پاریس حتی به طور کامل نیز اجرا شود که البته از سال ۲۰۱۵ تاکنون نشان می‌دهد بسیاری از کشورها به آن عمل نکردند، حتی اگر کامل هم عمل شود باز هم حداقل دو درجه افزایش دما خواهیم داشت، یعنی دمای کره زمین حداقل دو درجه افزایش خواهد یافت، البته با این روند بیشتر هم خواهد بود.

بابائیان اظهار داشت: هرچه این افزایش دما بیشتر باشد تبعات آن نیز بیشتر خواهد بود مانند انسانی که بعد از تب بالا تشنج می‌کند این رخدادهای حدی و اقلیمی نیز زیاد می‌شود چون از آن دمای میانگینی که آستانه تحمل زمین است بالاتر رفته است یعنی این دو درجه همان تب ۳۹ تا ۴۰ درجه انسان است که اگر بیشتر از آن باشد از آستانه تحمل کره زمین خارج می‌شود و بیشتر اکوسیستم‌های طبیعی و دریایی از بین می‌روند، جابجایی‌هایی در اقلیم زراعی صورت می‌گیرد مثلاً برخی محصولات بومی یک منطقه هستند مانند زعفران در خراسان جنوبی و رضوی که با این روند تا ۲۰ سال آینده دیگر آنجا قابلیت کشت نخواهد داشت و مردم بیکار می‌شوند و دولت باید طرح‌های جایگزین برای اشتغال داشته باشد.

رئیس پژوهشکده اقلیم‌شناسی سازمان هواشناسی گفت: بر اثر این پدیده، همچنین مهاجرت صورت می‌گیرد و حتی ممکن است برخی تمدن‌ها از بین بروند، الان مهاجرت‌های اقلیمی را مثلاً به وضوح در مشهد می‌بینیم، حاشیه‌نشینی مشهد افزایش یافته که این مساله بر منابع آب این کلان‌شهر فشار زیادی وارد کرده و شاهد پدیده فرونشست در دشت‌های اطراف مشهد هستیم.