ورزش زورخانه ای، ورزش اصیل ایرانی

۵۵آنلاین :

ورزش‌ زورخانه‌ای نام دیگر ورزش باستانی ایران است. مجموعه حرکات ورزشی با اسباب و بی‌اسباب که آداب و رسوم خاصی دارد و در محدوده تاریخی و فرهنگی ایران از گذشته‌های دور رواج داشته‌ است.

امروزه این ورزش را یک نوع بدنسازی باستانی می‌دانند گرچه با ورزش کُشتی هم پیوند ‌های عمیقی داشته و گفته می شود که در ابتدای کار در آن تمرینات رزمی هم وجود داشته است. زورخانه مکانی است که در آنجا ورزش زورخانه ای انجام می شود. دَرب زورخانه که «هشتی» نام دارد را کوتاه می سازند تا ورزشکاران هنگام ورود سر خود را خم کنند و به یاد داشته باشند که هر چه قوی تر می شوند باید تواضع و افتادگی بیشتری از خود نشان دهند. همچنین میدان ورزش آن بر خلاف خیلی از ورزش های دیگر دنیا (همچون بوکس) گود ساخته شده چراکه زورخانه حامی گودنشینان و محرومان است. از این جهت زورخانه در واقع یک مدرسه اخلاق محسوب می شود.

ورزش زورخانه ای حرکات مختلفی از جمله شنو رفتن و نرمش، میل گرفتن، پا زدن، سنگ گرفتن، چرخ زدن، میل بازی و ... را شامل می شود. در ورزش زورخانه ای رتبه‌بندی ای وجود دارد که بر اساس آزمون های جسمی انجام نمی‌شود، بلکه بر اساس میزان سن ورزشکار و سال های انجام ورزش صورت می گیرد.

اسطوره های ورزش زورخانه ای ورزش زورخانه ای در ایران با نام پوریای ولی گره خورده است. پوریای ولی در میان ورزشکاران ایران نمونه‌ای از اخلاق، پایمردی و جوانمردی است و نه تنها در مقام یک پهلوان، بلکه در مقام یک قدیس در میان مردم جایگاهی والا و افسانه‌ای دارد. نقل است که جوانی، عاشقِ دختر حاکم می شود؛ اما دختر شرط می کند برای ازدواج باید پهلوان شهر را در کُشتی شکست دهد. جوان که می داند قادر به شکست پوریای ولی نیست این شرط را قبول می کند. پوریای ولی هنگامی که از طریق مادر آن جوان از این موضوع آگاه می شود، در روز مبارزه خود را مغلوب جوان عاشق می کند. مردم شهر زمانی متوجه این قضیه می شوند که پهلوان پوریا از دنیا رفته بود. همچنین در کنار پوریای ولی باید از علی (ع)، امام اول شیعیان هم نام برد که جایگاه خاصی در میان ورزشکاران زورخانه دارد. مسلمانان، علی را پیشوای عارفان می‌نامند و پیوند ورزش زورخانه ای با عرفان و دستگیری از مستمندان باعث شده که نام علی هم پیوند عمیقی با این محیط داشته باشد.

خاستگاه ورزش زورخانه ای خاستگاه ورزش زورخانه ای ایران را استان آذربایجان و منطقه اردبیل می‌دانند؛ اما در بررسی‌های دقیق‌تر تاریخی مشخص شده که تقریباً در تمام مناطق ایران باستان، چنین ورزشی وجود داشته است.

جایگاه ورزش زورخانه ای در جامعه امروز ایران مردم ایران همچنان احترام قابل توجهی برای محیط زورخانه و ورزش پهلوانی قائل اند؛ اما در زندگی مدرن و پررنگ شدن ورزش های رقابتی و تجاری، رونق زورخانه به اندازه قبل نیست. بعضی از جامعه شناسان همین امر را نشانه ای از جدا افتادگی مردم ایران از هویت اصیل خودشان قلمداد می کنند.