از ابتدای سال آبی 98-99 تا 14 تیرماه میزان بارندگی تجمعی گزارش‌شده در استان تهران 452 میلی‌متر بوده که 17 درصد از سال آبی گذشته و 66 درصد از متوسط درازمدت این استان بیشتر است. ولی تهران و شهرهای پیرامون آن همچنان با کمبود آب مواجه‌اند. چرا؟ تأمین آب پایتخت که با مشکل مواجه است، تا 11 سال دیگر در سال ۱۴۱۰ و با افزایش دومیلیونی جمعیت این استان بحرانی جدی ایجاد می‌کند. تقریبا تمامی پروژه‌های بعدی تأمین آب برای تهران با هدف انتقال آب طراحی شده‌اند. برای تأمین آب تهران طرح‌ها شامل سامانه جایگزین انتقال آب به البرز و تهران، طرح انتقال آب از رودخانه هراز به کن، طرح علاج‌بخشی سد لار و طرح تأمین آب شهر پردیس و منطقه ۲۲ تهران است. این طرح‌ها تقریبا بلااستثنا مشکل بودجه و البته اشکالات مختلف محیط‌زیستی و زمین‌شناختی دارند. البته از هنگام مکان‌یابی سد لار در دهه 20 شمسی با هشدار زنده‌یاد دکتر «یداالله سحابی»، استاد زمین‌شناسی دانشگاه تهران، احداث آن در مکان دره لار و در مجاورت سامانه آتش‌فشانی دماوند کاری غلط بود. تا سال ۱۴۱۰، ۵۸۰ هزار نفر به جمعیت پردیس، یک میلیون نفر به منطقه ۲۲ تهران و ۵۰۰ هزار نفر به حواشی تهران اضافه می‌شود. میزان مصرف فعلی شهر تهران سالانه یک‌میلیارد‌و ۵۰ میلیون مترمکعب است. ۷۰ درصد آب تهران از آب‌های سطحی و ۳۰ درصد از آب‌های زیرزمینی تأمین می‌شود. سال گذشته در 23 تیر 98 اعلام شد که کمبود آب شرق استان تهران با حفر چاه‌های جدید، بهسازی چاه‌های قدیمی، افزایش برداشت آب از سد لتیان و وارد مدار کردن تصفیه‌خانه‌های اضطراری، به‌صورت موقت برطرف شده است.
به روش‌های مختلفی ازجمله بهسازی چاه‌ها، حفر چاه‌های عمیق، افزایش توان تولید تصفیه‌خانه‌های شش‌گانه تهران (حدود 2700 لیتر بر ثانیه) در مجموع حدود چهار هزار لیتر در ثانیه افزایش تولید داده شد. وارد مدار شدن فاز دوم تصفیه‌خانه هفتم آب تهران در مهرم 1398 با ظرفیت حدود 2.5 مترمکعب بر ثانیه بر ظرفیت سامانه شرق، جنوب شرق و جنوب غربی تهران افزود. برای تأمین آب شهرهای جنوب غرب استان تهران از جمله پرند، نسیم‌شهر و اسلامشهر علاوه بر افزایش تولید 600لیتری ناشی از بهسازی چاه‌ها و حفر چاه‌های جدید در آن محدوده و اجاره چاه‌های جدید، حدود هزار لیتر بر ثانیه آب از تهران به اسلامشهر، پرند و نسیم‌شهر انتقال داده می‌شود. سرانه مصرف آب خانگی برای کشورهای بیابانی مانند ایران باید ۷۰ لیتر در شبانه‌روز باشد، اما اکنون این میزان ۱۵۵ لیتر است. بحران آب در ایران تا حدی جدی است که حتی بارندگی‌های اخیر هم هرچند باعث شد سال آبی ۹۷–۹۸ و سال آبی جاری (98-99) از حیث بارش‌ها نسبت به متوسط بلندمدت یعنی مدت ۵۰ساله افزایش نشان دهد، ولی کمبود آب استان تهران همچنان مسئله‌ای جدی است.استفاده از آب زیرزمینی و پمپاژ از چاه‌های عمیق به پایین‌رفتن سطح سفره آب زیرزمینی و همچنین فرونشست زمین منجر شده است. اکنون گزارش می‌شود مشکل فرونشست دشت‌ها به مناطق ۱۷، ۱۸ و ۱۹ شهر تهران رسیده که علت آن بهره‌برداری گسترده از چاه‌هایی است که برای استفاده از آب‌های زیرزمینی احداث شده‌اند. میزان نشست دشت‌های کشور بین ۰.۵ تا ۱ میلی‌متر در روز است درحالی‌که در دشت شهریار و ورامین تهران شاهد بیشترین کاهش فرونشست زمین هستیم به نحوی که میزان فرونشست دشت شهریار با ۳۱۰ میلی‌متر در سال بیشینه مقدار ثبت‌شده در ایران است. روال طی‌شده در 50 سال اخیر در تهران به این صورت بوده که آبرسانی بیشتر به تهران با جمعیت بیشتر همراه شده و تقاضای آب باز هم بیشتر شده است و این چرخه همچنان ادامه خواهد یافت. البته می‌توان این فرایند را متوقف کرد به شرطی که جمعیت بیشتری به سمت تهران نیاید و همین جمعیت موجود استان تهران نیز به‌تدریج کمتر شود و مهاجرت معکوس از استان تهران رخ دهد.
* عضو وابسته فرهنگستان علوم
منبع : شرق- مهدی زارع
دیدگاه تان را بنویسید