چرا این کارگردان در روزهای کرونایی تئاتر به صحنه می برد؟

نصیر ملکی جو کارگردان تئاتر که از روز یکشنبه ۲۹ تیر نمایش «کوکاکولا» را روی صحنه برده است، این عقیده‌ را دارد.

 از دغدغه‌های این روزهایش سخن گفت و تاکید کرد که نه نومید است و نه آرمان‌گرا بلکه بیش از هر چیز به دنبال کسب تجربه‌های تازه است.

این کارگردان اضافه کرد: در دانشگاه، تئاتر اروپا را به ما آموزش می‌دادند و منابع درسی ما در کلاس کارگردانی کتاب‌های درسی اروپایی بود ولی ای کاش می‌گفتند برای موفقیت، باید در سریال‌های طنز تلویزیونی بازی کنیم تا چهار تا تماشاگر به تماشای نمایش‌مان بیایند. 

ملکی جو ابراز تاسف کرد: این واقعیت‌ها را به ما نگفتند و در عوض از تئاتر آوانگارد صحبت کردند ولی چه کسی به چنین موضوعاتی اهمیت می‌دهد؟!

او که معتقد است بیماری تئاتر ایران پیش از کرونا آغاز شده است، اضافه کرد: بعید می‌دانم میان وضعیت اسفناک تئاتر ما با کرونا، نسبتی کامل وجود داشته باشد بلکه کرونا همچون آینه‌ای عمل کرد که بعد از مدت‌ها مقابل آن بایستیم و چهره واقعی خود را ببینیم.

کارگردان نمایش «نان» یادآوری کرد: زمانی سریالی از تلویزیون پخش می‌شد با نام «مرگ تدریجی یک رویا». به نظرم درست‌ترین عنوان برای تئاتر ماست چراکه هیچ تحولی یکباره رخ نمی‌دهد بلکه همه چیز طی زمان و بتدریج اتفاق می‌افتد.

ملکی جو با ابراز تاسف از ضعف مدیریت در تئاتر ایران افزود: این وضعیت می‌توانست کنترل و مدیریت شود. می‌شد تماشاگر را هیجان‌زده کرد که اگر بعد از دو سال تئاتر باز شد، قرار است با یکسری پدیده‌های تازه رو به رو شود و تئاتر به شرایط قبل بازگردد. مانند بازسازی‌هایی که بعد از جنگ‌های جهانی رخ داد. 

او ادامه داد: اگر ریشه درستی وجود داشته باشد، تئاتر می‌تواند به شرایط معمول خود بازگردد. همچنان که کشوری مانند ژاپن بعد از جنگ جهانی بار دیگر آباد شد چون اراده‌ای برای این بازسازی وجود داشت.

کارگردان نمایش «سفید برفی و هفت کوتوله» با ابراز تاسف از محدود بودن تئاتر ایران و پایین آمدن سطح کیفی جشنواره‌های تئاتری اضافه کرد: تماشاگران جشنواره‌های ما عموما مخاطبان حرفه‌ای تئاتر هستند ولی در این سال‌ها بیشتر آثار درجه دو و سه را در جشنواره‌ها دیده‌ایم. در حالیکه برای بسیاری از تماشاگران، امکان دیدن تئاتر در کشورهای دیگر وجود ندارد ولی ناچاریم به شرایط محدود خود بسنده کنیم. 

او وضعیت تئاتر ایران را همچون روستایی کوچک توصیف کرد و افزود: در این روستا همه یکدیگر را می‌شناسیم. نام برخی از کارها را مدرن، بعضی را کلاسیک و بعضی را هم «خفن» می‌گذاریم! واژه‌ای که تعریف علمی و دقیقی ندارد و همه چیز دست به دست هم می‌دهد تا به شرایط فعلی برسیم حال آنکه بیماری تئاتر ما خیلی پیش از کرونا آغاز شده بود.

این کارگردان درباره اجرای نمایشش همزمان با اوج گیری دوباره کرونا توضیح داد: برای این اجرا چندین علت وجود داشت و مهمترین دلیل من، سفر طولانی است که در پیش دارم و اگر این اجرا در این زمان انجام نمی‌شد، دیگر فرصتی نبود و همه تلاش‌های گروه هدر می‌شد.

ملکی جو اضافه کرد: روزی که شروع به کار کردم، می‌دانستم کارم باید به نتیجه برسد. قرار بود نمایش ما فروردین اجرا شود. در مقطعی، با کاهش آمار مبتلایان به کرونا رو به رو شدیم و ما هم با تئاتر شهر هماهنگ شدیم ولی هر چه جلوتر آمدیم، وضعیت بدتر شد و به سمت بحران پیش رفتیم و حالا آمار مرگ و میر بشدت بالا رفته است ولی در هر حال ما به تعهدمان پایبندیم ولی ای کاش در این وضعیت دشوار، کمتر به گروه‌ها سخت می‌گرفتند.

او در ادامه با گلایه از روند صدور مجوز اجرای این نمایش در شواری نظارت و ارزشیابی اداره کل هنرهای نمایشی اضافه کرد: می‌دانیم شورا باید وظایف خود را انجام بدهد ولی برای اجرای این نمایش که پیش از این هم سال ۹۵ اجرا شده است، سه بار بازبینی دادیم. شخصا سه بار به اداره کل هنرهای نمایشی رفتم و دستیارم هم چندین بار مراجعه کرد تا توانستیم مجوز اجرا را بگیریم.

ملکی جو افزود: وقتی شرایط تا این حد بغرنج و کل کره زمین با این وضعیت دست به گریبان است، این اندازه کشمکش فیزیکی با گروه‌ها درست نیست. به سبب همین سختگیری‌ها اجرای ما ۱۰ روز عقب افتاد و بازیگر ما برای بازی در پروژه‌ای دیگر، قرارداد دارد. این روند فرسایشی، هزینه‌های روحی بالایی برای گروه ما داشت. بخصوص که بازیگران با فشار روانی بسیاری به تمرین می‌آمدند و روزانه پنج شش ساعت در فضای گرم با ماسک تمرین می‌کردند ولی کسی این سختی‌ها را نمی‌بیند و باید خوشحال باشیم که هر از گاهی یکی از مسئولان لطف می‌کنند و اسمی از تئاتر می‌برند.

او در پاسخ به این پرسش که مشکل مجوز این نمایش چه بوده است، تصریح کرد: یک خانم، نقش آقایی را بازی می‌کند و این ایرادگیری برایم عجیب است چون سال‌ها دیده‌ایم بازیگران نقش حیوانات را بازی می‌کنند یا آقایانی که نقش خانم‌ها را ایفا می‌کنند. کار ما نمایش است و نام آن مشخص می کند که همه اینها نمایشی است. نهایتا قرار شد نام کارکتر پسر به بچه تغییر کند!

ملکی جو افزود: شورای نظارت خواستار تغییر بازیگر بود! آن هم در وضعیتی که ۶ ماه تمرین کرده بودیم بویژه در دوران کرونایی که هزاران بار سخت‌تر هم هست. ضمن اینکه در هر وضعیتی، امور هنری به تشخیص کارگردان است.

کارگردان نمایش «طناب» گفت: ای کاش در این وضعیت بیشتر با گروه‌های نمایشی همراهی می‌شد. خود من که می‌دانم از نظر مالی نمی‌توانم پاسخگوی گروهم باشم، تلاش می‌کنم از نظر عاطفی آنان را حمایت کنم در صورتی که اگر شرایط عادی بود، حتما بیش از این سخت می‌گرفتم. کاش مدیران تئاتر هم به این موضوع توجه می‌کردند و بار اضافه‌تری بر دوش گروه‌های نمایشی نمی‌گذاشتند.

او که قرار است به زودی برای گذراندن یک دوره آموزشی به خارج از کشور برود، با تاکید بر علاقه‌اش برای کار کردن در ایران یادآوری کرد: پیش از این هم تجربه سفر به آلمان را داشتم و دلیلی قطعی‌ام کسب تجربه و حضوری موثرتر در تئاتر ایران بود. هیچ هنرمندی دوست ندارد از سرزمین مادری‌اش که در آن ریشه دوانده، دور شود و با وجود تمام مشکلات برایم خیلی مهم است اینجا کار کنم. نه آرمان‌گرا هستم و نه نومید و بیش از هر چیز، کسب تجربه برایم اهمیت دارد.

نمایش «کوکاکولا» بازتولیدی است که سال ۹۵ اجرا شده است. این نمایش با بازی سیاوش چراغی پور و پگاه کاظمی هر شب، ساعت ۱۹ و چهل و پنج و به مدت ۷۰ دقیقه در تالار قشقایی مجموعه تئاتر شهر روی صحنه می‌رود. تماشاگران برای دیدن این نمایش حتما باید ماسک بزنند.