کماندوهای ترکیه ساعاتی پیش وارد سوریه شدند تا به سایر نیروهای این کشور در 12 پایگاهش در ادلب بپیوندند؛ در حالی که مقامات روسیه برای مذاکره درباره آخرین نقطه از جنگ 9ساله سوریه به ترکیه سفر کرده‌اند. روز جمعه مولود
چاووش‌اوغلو، وزیر خارجه ترکیه در کنفرانس خبری خود در آنکارا اعلام کرد مقامات روسی شنبه برای گفت‌وگو با هدف توقف حملات ارتش سوریه در ادلب، به ترکیه سفر خواهند کرد. نگرانی مقامات ترک و تهدید آنها برای افزایش نیروهایشان در ادلب البته پس از آن چندبرابر شد که روز پنجشنبه نیروهای سوری با حمایت نیروهای روسیه وارد شهر استراتژیک «سراقب» شدند. از سوی دیگر، یک روز قبل از اینکه مقامات روس و ترک با یکدیگر پای میز مذاکره بنشینند، آنکارا حدود 150 ماشین زرهی را به همراه مهمات برای تجهیز مجدد 12 پایگاهش در ادلب، به آخرین منطقه تحت کنترل شورشیان در سوریه اعزام کرد.
ورود این کاروان که دست‌کم برای دومین بار در هفته اخیر صورت گرفته، پس از آن انجام شد که تنش‌ها در ادلب به میزان کم‌سابقه‌ای افزایش یافت و به کشته‌شدن هشت نظامی ترک و 13 نظامی سوری منجر شد. مقامات ترکیه می‌گویند در حال حاضر از 12 پایگاهی که این کشور بر اساس توافق سال 2018 با روسیه در ادلب و اطراف آن ایجاد کرده، 9 پایگاه در محاصره ارتش سوریه هستند. با این حال آنکارا همواره تأکید کرده است که به تجهیز این پایگاه‌ها ادامه خواهد داد؛ اما به نظر نمی‌رسد ترکیه بتواند چشمش را بر پیشروی ارتش سوریه به ویژه پس از بازپس‌گیری شهر سراقب و به تبع آن کنترل دو شاهراه بسیار مهم منطقه ببندد؛ یکی از این دو شاهراه دمشق را به شمال و دیگری شرق و غرب سوریه را به هم متصل می‌کند. حالا با تمام این اتفاقات، مقامات روسیه و ترکیه قرار است درباره ادلب بار دیگر گفت‌وگو کنند. آن‌طور که چاووش‌اوغلو ادعا کرده، این گفت‌وگوها با محوریت انجام اقدامات لازم برای جلوگیری از بروز بحران انسانی در ادلب صورت خواهد گرفت اما حتی خوش‌بین‌ترین تحلیلگران هم نمی‌توانند این سخنان چاووش‌اوغلو را باور کنند بلکه در عوض همه منتظرند ببینند آیا از دل این دیدار توافقی درباره سوریه و ادلب بیرون می‌آید یا طرفین با تداوم اختلافات به میدان جنگ
باز می‌گردند. البته وزیر خارجه ترکیه در صحبت‌های دیگری هم گفت که در دیدار با هیئت روسی درباره جایگزینی درگیری‌های نظامی با روندی سیاسی گفت‌وگو خواهد شد. البته نمی‌توان از این موضوع چشم‌پوشی کرد که درگیری‌های نظامی در ادلب که زمانی مأمن آوارگان سوری بود، تاکنون به آواره‌شدن نیم‌میلیون انسان منجر شده است.
کسی نمی‌تواند نتیجه این مذاکره را پیش‌بینی کند اما می‌توان چنین گفت که پس از سال‌ها رفاقت و اتحاد، روسیه و ترکیه حالا دوباره در آستانه نوعی جنگ سرد قرار گرفته‌اند؛ جنگ سردی که دو کشور در سال‌های 2015 و 2016 تجربه کرده‌اند و البته علت این جنگ سرد دوباره هم مشابه با منازعات قبلی است. اما این بار دو کشور درباره اینکه با آخرین نقطه از جنگ سوریه یعنی ادلب چه کنند، اختلاف‌نظری عمیق دارند. با حمایت مسکو، بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه در تلاش است آخرین مأمن مخالفان مسلحش را در سوریه نابود کند.
در همین حال آنکارا برای توقف اسد در این مسیر تلاش و حتی دولت سوریه را به جنگ دیگری تهدید کرده است. البته در مواردی عملا سوریه و ترکیه و ارتش‌هایشان مقابل یکدیگر قرار گرفته‌اند. مذاکرات مستقیم ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه و همتای ترک او، رجب اردوغان که تا پیش از این محل حل اختلافات دو کشور به ویژه در مسئله سوریه بود، هم نتوانست این مشکل را حل کند و پیشروی نیروهای سوری در ادلب ادامه دارد و مسکو و آنکارا یکدیگر را به نقض توافق‌های پیشین متهم می‌کنند. اما تشدید جدال پوتین و اردوغان در سوریه از درگیری آنها در جبهه دیگری هم نشئت می‌گیرد: لیبی.
پاییز 2019 اردوغان در ازای ازدست‌دادن کنترل بخشی از ادلب ترجیح داد از این به بعد شخصا برای این منطقه تصمیم بگیرد. پس از آن بود که ارتش ترکیه وارد بخش‌هایی از مناطق شمال شرقی سوریه شد که تحت کنترل کردها بود. با اقدام آمریکا در هماهنگی کامل با ترکیه و حمایت‌نکردن از کردها، این نیروها برای همکاری رو به دولت دمشق و روسیه آوردند. اردوغان در اینجا آنچنان که انتظار داشت از سوی پوتین همراهی نشد چراکه با توافق دمشق و کردها نیروهای روسی و سوری وارد مناطق کردنشین شده بودند.
در نتیجه حضور روس‌ها هم در شرق و هم در غرب سوریه و در تقابل با ترکیه، آنکارا تصمیم گرفت برای امتیازگیری جبهه جدیدی را علیه روسیه راه بیندازد و قرعه به اسم کشور جنگ‌زده دیگری به نام لیبی افتاد. جالب اینکه در لیبی، روسیه مانند اکثر کشورهای عربی با فرانسه و آمریکا در یک جبهه قرار گرفته‌اند و آن ارتش ملی لیبی به رهبری خلیفه حفتر است. تا پایان سال 2019 حفتر توانسته بود بخش‌های گسترده‌ای از لیبی به جز برخی مناطق ساحلی و طرابلس، پایتخت را اشغال کند.
تجار روسی از جمله شرکت خصوصی تجهیزات نظامی «واگنر» از جمله گروه‌هایی بودند که به پیشروی حفتر کمک کرده‌اند. در آن زمان بود که اردوغان تصمیم گرفت در مقابل روسیه قرار بگیرد و از رقیب حفتر و در حقیقت از رقیب پوتین در لیبی حمایت کند: فایز السراج و دولت وفاق ملی که از سوی سازمان ملل به رسمیت شناخته شده اما حمایت تعداد زیادی از کشورهای جهان را از دست داده است.
اواخر سال 2019 ترکیه بیش از چهار هزار نیرو از یگان‌های نیابتی‌اش در سوریه به همراه تعدادی از مربیان و تجهیزات ارتش خود را به لیبی منتقل کرد. این نیروها به روشنی برای تغییر موقعیت در جبهه لیبی ناکافی بوده است. به هر حال با ورود این نیروها به لیبی و خسارات شدیدی که متحمل شدند، پوتین و اردوغان تقریبا بلافاصله تصمیم به توقف درگیری‌ها و اعلام آتش‌بس گرفتند. این شرایط با تداوم آتش‌بس ادامه پیدا کرد و اکنون از تنش آن بسیار کاسته شده است.
تنش میان مسکو و آنکارا آن‌قدر تشدید شده که می‌تواند در هر کشوری که دو طرف منافعی دارند سر باز کند. در چنین شرایطی تنها گزینه‌ای که دو طرف می‌توانند دست‌کم در کوتاه‌مدت بر آن توافق کنند، بازگشت به اجرای توافق آستانه است. طبق توافقات آستانه، ترکیه باید نیروهای مخالف مسلح دولت سوریه را از بخش‌هایی از ادلب خارج کند تا منطقه دست‌کم از لوث نیروهای مسلح خالی شود و غیرنظامیان بتوانند به آن بازگردند. اما اینکه برای روند سیاسی و بازگشت کامل ادلب به حاکمیت سوریه چه می‌توان کرد، مذاکرات و زمان طولانی‌تری را می‌طلبد.
دیدگاه تان را بنویسید