نحوه مدیریت سیستم حمل‌ونقل عمومی در تهران به یکی از بزرگترین چالش‌های مسئولان بخش بهداشت و شهری ایران در دوره پاندمی تبدیل شده است تا جایی که تصمیم دیروز ستاد ملی مقابله با کرونا مبنی بر کاهش ساعت فعالیت مترو و اتوبوس با مخالفت اعضای شورای شهر همراه شد.
در روزهای اول شیوع کروناویروس در ایران، طرح ترافیک لغو و مترو پایتخت تعطیل شد، اما بعد با کاهش آمار مبتلایان با بازگشایی‌ها سیستم‌های حمل‌ونقل عمومی فعالیت خود را دوباره شروع کردند و حالا در اوج‌گیری دوباره پاندمی در شرایطی که وضعیت بسیار بدتر از فروردین ماه است هنوز مسئولان درباره ادامه فعالیت مترو و اتوبوس‌ها به توافق نرسیده‌اند.
این در حالی است که در هفته‌های گذشته بارها کارشناسان نسبت به نقش حمل‌ونقل عمومی در گسترش شیوع کروناویروس در ایران هشدار داده بودند، هشدارهایی که هنوز هیچ اقدامی در راستای آن‌ها انجام نشده است.
اختلاف نظر؛ کرونا در مترو منتقل می‌شود؟
مسعود مردانی، عضو کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا، در این رابطه به خبرآنلاین می‌گوید: «در شرایط بحرانی و قرمز مثل وضعیت کنونی، استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی مثل مترو و بی‌آرتی خطر شیوع ویروس را افزایش می‌دهد و جدا منجر به افزایش موارد بیماری می‌شود.»
او افزود: «تجاربی که در کشور خودمان وجود دارد این موضوع را به شکل کامل نشان می‌دهند، در اسفند و فروردین تعداد سفرهای مترو به ۶۰ هزار کاهش پیدا کرد و در اردیبهشت دیدیم که بیماری اصلا جمع شد و تا حدی که همه گفتند کرونا رفت و بعد به شمال رفتند. بعد فهمیدند وضعیت به این سادگی‌ها هم نیست و حالا این فاجعه کنونی اتفاق افتاده است.»
محسن هاشمی، رئیس شورای تهران، هم چندی پیش این موضوع را تایید کرده و اعلام کرده بود که ۳۰ تا ۴۰درصد انتشار ویروس در حمل‌ونقل عمومی رخ می‌دهد.البته همه مسئولان شهر نظر مشابهی ندارند و این شاید یکی از دلایل عدم تعطیلی متروها و اتوبوس‌ها مانند فروردین ماه است.
برخی از اعضای شورای شهر با استناد به مطالعه‌ای که به توصیه کمیسیون سلامت شورای شهر تهران انجام شده، مدعی شده‌اند که میزان کمی از شیوع کرونا در متروها و اتوبوس‌ها صورت می‌گیرد. در این مطالعه که به کمک دانشگاه علوم پزشکی از اول اسفند تا آخر تیرماه به شکل پرس‌وجو از مبتلایان کرونا صورت گرفته بود، محققان اعلام کردند که تنها ۲.۶ درصد مبتلایان بخاطر استفاده از حمل‌ونقل عمومی (مترو و اتوبوس) به کووید-۱۹ مبتلا شده‌اند.
ناهید خداکرمی، عضو کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران یکی از این افراد است. او به خبرآنلاین می‌گوید: «وقتی که از پژوهش‌های خارج کشور استفاده می‌کنیم، یک سری اطلاعات می‌گیریم. اما اطلاعاتی که توسط خود کشور تولید شده قابل اتکا است، این اطلاعات خیلی با ارزش هستند چراکه در داخل شهر تهران تولید شده است و کاملا تمام عوامل مخدوش کننده آن خارج شده‌اند. در اطلاعات جدید دنیا هم می‌بینیم که در محیط‌های خطر وسایل حمل‌ونقل عمومی کمترین میزان خطر را بین محیط‌های خطرناک دارند، چراکه افراد حداکثر ۲۰ دقیقه تا نیم ساعت در آن حاضر می‌شوند.»
ازدحام زیاد است، دولت کمک کند
اما تصاویری که در هفته‌ها و ماه‌های گذشته از ازدحام جمعیت در مترو و اتوبوس برخی ساعت خاص منتشر شده است، بسیاری را نسبت به این موضوع دچار تردید کرده است. چراکه حتی اگر زمان حضور در متروها کم باشد اما به نظر می‌رسد در برخی ساعات روز ازدحام جمعیت در آن‌ها تا حدی زیاد می‌شود که دیگر امکان رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی در آن وجود ندارد.
خداکرمی در این رابطه می‌گوید: «وسایل حمل‌ونقل عمومی در ایران منبع انتشار نیستند، اما بخاطر این که نمی‌توانیم به دلیل ازدحام داخل کابین‌ها پروتکل‌ها را رعایت کنیم. نیاز به تقویت ناوگان داریم.»
البته ماجرای نیاز به تقویت ناوگان حمل‌ونقل عمومی جدید نیست، در چند سال اخیر بارها برای حل مشکلات دیگری مثل ترافیک یا آلودگی‌هوا بخش‌های مختلف خواستار این موضوع شدند. اتفاقی که به دلایل مختلف تاکنون رخ نداده است. به طور کلی در تهران ۵۸۶۲ اتوبوس وجود دارد که بیش از نیمی از آن‌ها از سن فرسودگی عبور کرده‌اند، اما براساس اطلاعات چهار سال پیش در لندن پایتخت انگلیس با جمعیتی مشابه با تهران، ۸۶۰۰ اتوبوس وجود دارد.
مسئولان شهری تهران در سال‌های گذشته با اشاره به مشکلات اقتصادی گفته بودند که قادر به تقویت ناوگان حمل‌ونقل عمومی نیستند، اما حالا به نظر می‌رسد در روزهای پاندمی تهران با پیامد مرگبار این موضوع روبرو شده است.
خداکرمی می‌گوید:«شورا سه سال است که به دنبال ترمیم، بازسازی و نوسازی ناوگان است اما همه می‌دانیم کشور در شرایط اقتصادی بدی به سر می‌برد، بانک مرکزی نتوانسته اعتبار لازم را در اختیار شهرداری بگذارد. البته دولت هم یک مقداری این بخش جدی نیست، حمل‌ونقل عمومی تهران یعنی کمک به تمام مردم ایران، چون تهران پایتخت ایران است، کمک کرده‌اند، اما کافی نیست. نیاز داریم تا اعتبارات لازم در اختیار شهرداری قرار بگیرد تا از داخل یا خارج به ناوگان حمل‌ونقل اضافه شود. ما حتی حاضریم از خارج کشور اتوبوس‌های دسته دوم هم وارد کنیم. اما بخاطر همه مشکلات انتقال ارز و مشکلات داخلی این اتفاق نیافتاده است.»
اختلاف نظر بین شورای شهر و ستاد ملی مقابله با کرونا
اما بخاطر ازدحام مترو و اتوبوس‌ها شهرداری تهران دو روز پیش اعلام کرد که ساعت کار این دستگاه‌های حمل‌ونقل عمومی تا ساعت ۲۰ کاهش پیدا کرده است.
این موضوع با انتقادات زیادی همراه شد و حتی اعضای شورای شهر در نامه‌ای به پیروز حناچی شهردار تهران خواستار این شئند که او "شرایط حمل و نقل عمومی را دقیق‌تر رصد کند و موضوع کاهش ساعات حمل و نقل عمومی بازنگری و اصلاح شود."
عضو کمیسیون سلامت شورای شهر در این رابطه به خبرآنلاین می‌گوید: «ناوگان حمل‌ونقل عمومی را نمی‌توانیم تقویت کنیم بعد با یک تصمیم غلط بدون مستند ساعات کار آن را محدود کردیم، خود این باعث ازدحام بیشتر در انتهای روز می‌شود و این می‌تواند همان ۳درصد را افزایش دهد. ما از همه کسانی که نظر کارشناسی می‌دهند خواهش داریم از اطلاعاتی که داخل شهر تولید شده استفاده کنند. این تصمیمات سلیقه‌ای و روزمره نه تنها به کنترل کمک نمی‌کند بلکه خودش می‌تواند عامل گسترش بیمارسی باشد، همانطور که دیروز در ساعات پایانی روز شاهد ازدحام اتوبوس‌ها و مترو بودیم.»
البته شهرداری تهران هم در واکنش به این انتقدات اعلام کرد که این کار با ابلاغیه ستاد ملی مقابله با کرونا به شهرداران کلانشهرها صورت گرفته است.
بر این اساس به نظر می‌رسد اختلاف نظری میان اعضای شورای شهر و ستاد مقابله با کرونا وجود دارد که تصمیم‌گیری در رابطه را با مسائل شهری در دوره پاندمی را مشکلات زیادی مواجه کرده است. البته برخی از این اختلاف نظرها از زمان اعلام بازگشت طرح ترافیک وجود داشت.
خداکرمی در این باره می‌گوید: « شهرداری نمی‌تواند خودش برای محدودسازی تصمیم بگیرد و معمولا براساس پیشنهادات ستاد ملی مقابله با کرونا یا ستاد تهران عمل می‌کند. اما این که این تصمیم براساس چه کار کارشناسی اتخاذ شده برای همه ما نامعلوم است. . وقتی ستاد ملی مقابله با کرونا پیشنهاد می‌دهد حداقل باید رئیس شورا، رئیس کمیسیون حمل‌ونقل و سلامت را در جریان بگذارند تا ما براساس کار کارشناسی نظر خودمان را اعلام کنیم. مردم به شورای شهر و شهرداری نگاه می‌کنند و فکر می‌کنند که هر تصمیم غلطتی توسط شهرداری یا شورا گرفته شده است. اما واقعا ما در خصوص تصمیم‌گیری در مورد محدودیت‌های زمان کرونا کمترین نقش را داریم. اگر از شورای شهر یک عضوی در ستاد کرونا باشد این مسئله بهتر حل می‌شود ما حداقل انتظار داریم که رییس شورای شهر یا رئیس کمیسیون سلامت در ستاد تهران عضو باشند تا حداقل بر مبنای وضعیت شهر تهران تصمیم گرفته شود.»
آن سوی ماجرا مسئولان شهرداری تهران اعلام کرده‌اند که کاهش ساعت فعالیت مترو و اتوبوس می‌تواند تعداد مسافران روزانه را تا حداکثر ۲۰۰هزار نفر کاهش بدهد.
تعطیلی نصفه‌ونیمه و کاهش ساعت حمل‌ونقل عمومی دیگر چاره ساز نیست
به هر حال چه این تصمیم منجر به کاهش و چه باعث افزایش تعداد مسافران ناوگان حمل‌ونقل عمومی شود به نظر می‌رسد که دیگر وضعیت پاندمی در ایران به حدی رسیده است که این اتفاق تاثیر چندانی در مسیر آن نداشته باشد.
مردانی در این رابطه می‌گوید: « با این تصمیم یک مشکل دیگر برای مردم بیچاره به وجود می‌آید و الان احتمالا هزینه آژانس‌ها و تاکسی‌های آنلاین هم بیشتر می‌شود. باید یک کاری کنند تا اصلا شهروند به محل کار نرود و اصلا نیاز به وسیله نقلیه عمومی نداشته باشد. انجام این کار واقعا چه تاثیری دارد؟ دیگر مسئله آزمون و خطا برای ما خیلی دیر است، ما باید این کارها را خیلی زودتر از این انجام می‌دادیم.»
برای این که اصلا شهروندان نیازی به استفاده از حمل‌ونقل عمومی نداشته باشند، در چند هفته گذشته بارها کارشناسان خواستار تعطیلی پایتخت برای حداقل یک هفته شدند. موضوعی که البته هنوز اجرایی نشده است و حتی چند روز پیش استاندار تهران اعلام کرد که این موضوع منتفی است.
اما به گفته کارشناسان با توجه به وضعیت پاندمی در ایران راهکارهای دیگر چندان فایده‌ای ندارند.
مردانی می‌گوید: «تعطیلی‌های نصفه‌ونیمه و یا تعطیلی حمل‌ونقل عمومی موثرند، اما با این اقدامات به هدفمان که جلوگیری از شیوع ویروس است نمی‌رسیم. ما باید کاری کنیم که مردم در خانه بمانند و این موضوع با یک ماه تعطیلی عمومی عملی است.»
دیدگاه تان را بنویسید