اخیراً با توافق آتش بس که میان آذربایجان و ارمنستان با وساطت ترکیه و روسیه برقرار شد، مباحثی در خصوص حذف جاده‌های ایران به عنوان حلقه اتصال میان بخش‌های اشغالی قره باغ از سوی ارمنستان با سرزمین مادری (جمهوری آذربایجان) مطرح شد؛ حتی در مواردی گفته شد که مرز ایران با ارمنستان به طور کامل از بین می‌رود.
همایون یوسفی رئیس کمیته دریایی و بندری کمیسیون عمران مجلس نیز درباره تلاش آذربایجان و ارمنستان برای جابه جایی کریدور ترانزیتی منطقه قفقاز که بخشی از آن از خاک ایران می‌گذرد، هشدار داد؛ اتفاقی که پاکستان نیز با سرمایه گذاری در بندر گوادر به عنوان رقیب بندر چابهار در حال رقم زدن آن است و تلاش می‌کند ایران را از کریدور ترانزیتی شمال-جنوب حذف کند.
پیش از این نیز کارشناسان درباره سرمایه گذاری سنگین ترکیه در تقویت کریدور ترانزیتی ترانس-خزر (شرق به غرب دریای خزر) که یک کریدور آبی-خاکی است هشدار داده بودند؛ اما با توافق آتش بسی که میان ارمنستان و آذربایجان بر سر مناقشه قره باغ داشتند، رخ داد و به نظر می‌رسد ترکیه‌ای‌ها بیشتر از دو کشور متخاصم، از این توافق نامه خوشحال باشند، این هشدارها هر چه بیشتر به واقعیت نزدیک شده باشند.
مدیرکل ترانزیت سازمان راهداری: پایانه مرزی نوردوز فعال است
جواد هدایتی، مدیرکل دفتر ترانزیت سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای در گفت وگو با خبرنگار مهر درباره حذف مرز ایران و ارمنستان در پی توافق آذری‌ها و ارمنی‌ها برای بازگرداندن مناطق اشغالی به جمهوری آذربایجان، اظهار داشت: «مرز نوردوز» که میان ایران و ارمنستان است، در خود منطقه ارمنی نشین واقع است نه منطقه اشغالی آذربایجان یا قره باغ؛ مرز ایران و ارمنستان یک مرز بین‌المللی رسمی است و هیچ گاه اساساً مرزهای رسمی و بین‌المللی در مناطق اشغالی و مورد مناقشه دو کشور، برقرار نمی‌کنند و هیچ کشور دیگر چنین مرزهایی را به رسمیت نخواهد شناخت.
وی ادامه داد: پایانه مرزی نوردوز در زمان درگیری‌های آذربایجان و ارمنستان به دلیل آنکه نزدیک منطقه مورد مناقشه بود، در ایامی که این دو کشور با یکدیگر درگیر شده بودند، با کاهش تردد روبه‌رو شد، ولی ترددهای مرزی بسته نشد اما تا حدودی از میزان ترددها کاهش یافت اما با آتش بسی که اعلام شده، امیدواریم به زودی به شرایط عادی برگردد.
احتمال استفاده از خاک ارمنستان به عنوان ترددهای محلی بیشتر است تا ترانزیت بین‌المللی
مدیرکل دفتر ترانزیت سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای درباره آیا حذف ترانزیت از خاک ایران میان اروپا و منطقه قفقاز در پی توافقی که اخیراً میان آذربایجان و ارمنستان رخ داده، صحت دارد یا نه؟، تصریح کرد: ما هم چنین موضوعی را شنیده‌ایم که بند ۹ آتش بس میان این دو کشور، دلالت بر این دارد که ارمنستان برای اتصال زمینی و جاده‌ای نخجوان به آذربایجان همکاری کند؛ پیش از این توافق نامه، ارتباط نخجوان در ۳۰ سال گذشته با سرزمین اصلی (جمهوری آذربایجان) قطع شده بود که ساکنان این منطقه برای رفت و آمدها، تجارت و حمل کالاهای خود از محدوده ایران تردد می‌کردند، ایران هم مساعدتی در حق اهالی این منطقه داشت و به دلیل اشتراکات فرهنگی و حسن همجواری اجازه داده بود تا تردد میان اهالی نخجوان با جمهوری آذربایجان از مرز بیله سوار (استان اردبیل) ایران انجام شود.
وی در پاسخ به اینکه آیا مزیت ترانزیتی که از خاک ایران ممکن است حذف شود، محدود به مناسبات محلی و منطقه‌ای است یا کل ارتباط ترکیه و اروپا با منطقه قفقاز، روسیه و حتی آسیای میانه را تحت‌الشعاع قرار خواهد داد؟ گفت: این نکته هم می‌تواند وجود داشته باشد اما بستگی به برداشت‌هایی دارد که از بند ۹ توافق نامه ارمنستان-آذربایجان می‌شود؛ مسیر مذکور در توافق نامه، مسیری است که از خاک ارمنستان خواهد گذشت، بنابراین، اینکه آیا ارمنستان این اجازه را خواهد داد که آیا به عنوان کریدور بین‌المللی شناخته شود و ناوگان کشورهای دیگر مانند ترکیه که از این کریدور عبور کنند یا خیر، مشخص نیست.
این احتمال وجود دارد که این مسیر صرفاً برای ترافیک محلی نخجوان-آذربایجان-ارمنستان مورد استفاده قرار گیرد؛ گمانه زنی‌های مختلفی در خصوص این موضوع مطرح می‌شود ولی چون جزئیات هنوز نهایی نشده نمی‌توان درباره آن قضاوت کرد.
کریدور رقیب ایران (ترانس-خزر) تقویت می‌شود؟
هدایتی افزود: اگر این کریدور شکل بین‌المللی به خود بگیرد و غیر از اتباع آذری هم بتوانند از آن تردد کنند، در راستای کریدور ترانس-خزر هست که ممکن است اتصال مسیرهای ترکیه به دریای خزر و آسیای میانه بدون عبور از ایران را رقم بزند؛ ولی این موضوع صرفاً گمانه زنی است و قطعی ندارد.
مزیت رقابتی ترانزیت از خاک ایران برنده می‌شود یا فشارهای بین‌المللی؟
مدیرکل دفتر ترانزیت سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای با بیان اینکه مسیر ایران، به دلایل متعددی برای عبور و ترانزیت کالا اقتصادی، به صرفه تر و جذاب‌تر است تصریح کرد: ما با بسیاری از کشورهای منطقه مانند ترکیه لغو روادید داریم، سوخت در ایران ارزان است، نیازی به تغییر مورد حمل و نقل از جاده‌ای دریایی برای عبور از دریای خزر در خاک ایران نیست و بسیاری دلایل و امتیازات دیگر، سبب شده تا جاده‌های ایران برای ترانزیت کالا با استقبال بیشتری برای صاحبان کالا مواجه شود؛ همچنین کشور ما فلات (هموار) است و بر خلاف برخی کشورهای حاشیه خلج فارس، در تمام طول سال قابلیت تردد دارد؛ اما در بحث کریدورهای بین‌المللی مانند کریدور تراسیکا (ترانس-خزر) با مباحث غیر اقتصادی و عمدتاً سیاسی روبه‌رو هستیم که برخی کشورها خصوصاً آمریکا برای هرچه منزوی‌تر کردن ایران تلاش می‌کنند لذا مسیر میانی را برای عبور کالاها پیشنهاد می‌دهند که کالا با عبور از ترکیه، خاک ارمنستان و سپس بندر باکو، با استفاده از کشتی به کشورهای شرق دریای خزر یا روسیه منتقل شود.
وی با اشاره به سرمایه گذاری سنگینی که ترکمنستان روی بنادر آکتائو یا ترکمن باشی انجام داده، گفت: حدود ۱۸ کشتی رو-رو (Row-Row) میان باکو و ترکمنستان تردد دارد و اقدام به حمل بارهای کانتینری یا حتی کامیون‌ها میان غرب و شرق دریای خزر می‌کنند که نشان می‌دهد این تهدیدات برای کاهش ترانزیت از خاک ایران وجود دارد.
دیدگاه تان را بنویسید