دهم شهریور پنجاه‌وهشتمین سالروز زمین‌لرزه 1341 بوئین‌زهراست. در ساعت ۲۲:۵۵ شامگاه ۱۰ شهریور ۱۳۴۱ زمین‌لرزه فاجعه‌باری با بزرگای 7.2 در جنوب قزوین رخ داد. این زمین‌لرزه ۹۱ روستا را به‌کلی ویران کرد و بر اثر آن 12هزارو 225 نفر کشته شدند، حدود دوهزارو 800 نفر آسیب دیدند و 21 هزار خانـه تخریب شد. از جمله جاهایی که سخت‌ترین آسیب را دیدند، بوئین‌زهرا، دانسفهان، آراسنج، رودک و ایلدرچین بود. جنبایی گسل زمین‌لرزه‌ای ایپک مسبب زمین‌لرزه ۱۳۴۱ بوئین‌زهرا شد. زمین‌لرزه سنگ‌ریزش‌های محلی متعددی به راه انداخت... زلزله به گونه‌ای حس شد که آسیب‌هایی در قزوین و تا تهران، به‌ویژه در مناطق جنوب شهر به بار آورد.زلزله بوئین‌زهرا در زمان خاصی در تاریخ معاصر ایران رخ داد. زلزله در زمان نخست‌وزیری اسدالله علم رخ داد که اولین کابینه‌اش را 52 روز قبل معرفی کرده بود. دوران نخست‌وزیری او از تیر 1341 تا اسفند 1342 به طول انجامید. در سوم شهریور 1341، یک ماه بعد از نخست‌وزیری اسدالله علم و یک هفته قبل از زلزله بوئین‌زهرا، جانسون، معاون رئیس‌جمهوری آمریکا به تهران سفر کرد. مقصود او از این سفر آن بود که شاه از ادامه حمایت آمریکا – بعد از دولت امینی - مطمئن شود و امیدوارانه به اجرای برنامه‌‌های اصلاحی خود ادامه دهد.کمک‌های خارجی از کشورهای مختلف دنیا از آمریکا گرفته تا ژاپن، هلند، سوئیس و... وارد ایران شد. برنامه جهانی غذای سازمان ملل متحد اولین برنامه کمک خود را بعد از زلزله بوئین‌زهرا در دنیا عملیاتی کرده است. ابعاد ویرانی چنان وسیع بود که بسیاری از مردم، هنرمندان و تشکل‌ها از جمله دانشجویان و استادان دانشگاه تهران، روحانیون، جبهه ملی و نهضت آزادی ایران برای کمک دست به کار شدند. مراجع تقلید ازجمله در مشهد آیات عظام سیدمحمدهادی میلانی، میرزا احمد خراسانی و فقیه سبزواری با صدور اعلامیه مشترکی مساعی عمومی مردم را برای کمک به زلزله‌زدگان خواستار شدند. در قم نیز آیات عظام سیدکاظم شریعتمداری، سیدمحمدرضا گلپایگانی و شهاب‌الدین مرعشی‌نجفی درباره لزوم کمک مردم به زلزله‌زدگان فتاوی جداگانه‌ای صادر کردند. مرحوم حسین شاه‌حسینی، عضو جبهه ملی اظهار کرد «بسیاری به جمعیت شیر و خورشید و حکومت اعتماد نداشتند». چهار روز پس از زلزله در چهاردهم شهریور غلامرضا تختی قهرمان پرآوازه کشتی ایران گروهی از ورزشکاران را برای کمک جمع کرد. از پشت بلندگو گفته می‌شد که دست تختی به سوی شماست برای کمک. هنگام حرکت کاروان در تهران یک کامیون از پشت سر کالا‌ها و پول‌ها را حمل می‌کرد. به تدریج فروشندگان و مردم اطراف کاروان غلامرضا تختی جمع شدند به طوری که مسیر کاروان به شدت شلوغ و راه‌بندان شد. مرحومه سیمین بهبهانی شاعر شناخته‌شده که آن روز برای خرید در چهارراه استانبول بوده، گفت: «یک‌دفعه دیدم یک‌کامیونی با جمعیت زیادی می‌آید و جلوی جمعیت تختی است. به قدری این منظره باشکوه بود که حد نداشت. مردم همین‌طور پول‌هایشان را داخل دیگ بزرگی می‌ریختند و من طوری تحت تأثیر قرار گرفتم که کیفم را در دیگ برگرداندم». کاروان تختی در دو روز متوالی از بالای خیابان ولی‌عصر تا بازار تهران کمک‌ها را جمع کرد. به گفته مرحوم شاه‌حسینی: «تختی با کمک کمیته‌ای که در جبهه ملی تشکیل شده بود، خودش شخصا کالا‌ها و پول‌ها را به قزوین برد. کالا‌ها بین زلزله‌زدگان توزیع شد و با پول‌های جمع‌شده دو مدرسه به نام‌های دهخدا و ضیا‌ءالدین حاج سیدجوادی و یک درمانگاه ساخته شد. ساخت مدرسه و درمانگاه یک‌سال‌ونیم طول کشید و در تمام این مدت غلامرضا تختی برای نظارت بر روند ساخت به منطقه سر زد». در روستای توفک که توسط جمعیت صلیب سرخ کشور هلنـد در سال ۱۳۴۲ بازسـازی شد، هنــوز از ساختمان‌های ساخته‌شده پس از زلزله استفاده می‌شود. روستای توفک پیش از رخداد زلزله در سوی شمال موقعیت امروزی روستا واقع بوده و بازسازی منزل‌های مسکونی، مدرسه، مسجد، حمام و مرغداری در محلی در جنوب روستا (در مجاورت روستای تخریب‌شده) صورت گرفته است. مدرسه توفک با کمی تغییر نسبت به آنچه در سال ۱۳۴۲ ساخته شده، هم‌اکنون نیز با نام دبستان
مهدی زارع*
دیدگاه تان را بنویسید