"کرونا" با همایش‌ها و نمایشگاه‌های فناورانه چه کرد؟

همایش‌های علمی در صورت برگزاری صحیح بخش مهمی از فرایند تولید، نشر و مدیریت دانش هستند؛ چرا که در این گردهمایی‌ها محققان آخرین اطلاعات و یافته‌های جدید خود را عرضه می‌کنند، زمینه برقراری ارتباط مستقیم و رو در روی پژوهشگران و محققان و علم آموزان فراهم می‌شود و ایده‌های نو خلق خواهد شد. اما این روند وقتی بی هدف و برنامه باشد نه تنها حاصلی نخواهد داشت، بلکه موجب هدر رفت اعتبارات خواهد شد. 

ویروس کرونا در کنار همه گرفتاری‌های زیادی که ایجاد کرد، خیلی از جنبه‌های زندگی ما را متحول کرد؛ تولید داخل دستگاه‌ها و تجهیزات استراتژیک بهداشتی و سلامتی، تولید واکسن، تولید دارو، تولید تجهیزات و محلول‌های ضد عفونی کننده نمونه‌ای از تحولات اساسی کشور است که با شیوع این ویروس به مسؤولان گوشزد کرد که گاهی توجه به توانمندی‌های سرمایه‌های انسانی کشور می‌تواند منفعت بالایی داشته باشد.

یکی دیگر از زمینه‌هایی که تحولات اساسی را شاهدیم، در نحوه برگزاری رویدادها، همایش‌ها، کنفرانس‌ها و جشنواره‌ها در حوزه‌های علمی و فناوری است به گونه‌ای که بزرگترین رویداد فناورانه کشور یعنی نمایشگاه فناورانه هفته پژوهش و فناوری به صورت آنلاین برگزار شد و برگزاری نمایشگاهی مانند جشنواره نانو لغو شد.

برگزاری آنلاین رویدادها این تجربه را به همراه داشت که علاوه بر آنکه کلیه مهمانان مدعو در آن حضور یافتند، امکان تعامل با محققان خارج از کشور را نیز فراهم کرد که این رویه حتی می تواند در پسا کرونا ادامه یابد تا اثرگذاری رویدادهای مختلف بیشتر شود.

رویدادهایی که برگزاری آنها متحول شد

نمایشگاه و جشنواره فناوری نانو

فناوری نانو یکی از مهمترین فناوری‌های قرن بیست و یکم محسوب می‌شود و انقلابی در تمامی جوانب زندگی بشر ایجاد کرده است؛ به طوری‌که جامعه جهانی در پی گسترش این فناوری در ابعاد مختلف است. ایران نیز همگام با جامعه جهانی از سال ۲۰۰۱ در جهت بهره برداری از قابلیت‌های فناوری نانو اقدام به تشکیل ستاد ویژه توسعه فناوری نانو کرده است.

این ستاد علاوه بر تلاش در ترویج فناوری نانو در سطح عموم مردم، دانش آموزان، متخصصان و فناوران، اقداماتی در جهت توسعه این فناوری در جامعه علمی اجرایی کرد و برگزاری جشنواره‌های فناوری زمینه‌ای را برای ترویج این فناوری و رسوخ فناوری در صنایع و همچنین زندگی روزمره مردم فراهم کرد.

شناخت پتانسیل‌های تحقیقاتی و صنعتی، تقویت همکاری بین صنعت و دانشگاه، نفوذ فناوری‌های توسعه یافته نانو در صنایع موجود، زمینه‌سازی برای حضور شرکت‌های نانو در بازارهای بین‌المللی، ارتقای دانش عمومی در حوزه فناوری نانو و تقدیر از برترین محصولات فناوری نانو از جمله اهداف این نمایشگاه به شمار می‌رود.

این جشنواره تاکنون ۱۲ دوره آن برگزار شده است، ولی برگزاری سیزدهمین دوره آن به دلیل عدم کاهش شیوع بیماری کرونا و شمار مبتلایان، لغو شد.

ستاد نانو در این زمینه اعلام کرد که متعاقب عادی شدن شرایط در صورت امکان تاریخ برگزاری نمایشگاه به طور رسمی اعلام می‌شود. 

لغو نمایشگاه دستاوردهای ۴۰ ساله‌ جهاددانشگاهی 

نمایشگاه دستاوردهای ۴۰ سال فعالیت جهاددانشگاهی که قرار بود در هفته منتهی به ۱۶ مردادماه سال ۹۹ و به‌مناسبت چهلمین سالگرد تشکیل این نهاد در تهران برپا شود، به ‌دلیل شیوع ویروس کرونا لغو شد. هم‌چنین مراسم بزرگداشت سالگرد تشکیل جهاددانشگاهی و تقدیر از جهادگران نمونه نیز به‌صورت ارتباط تصویری اینترنتی برگزار شد.

برگزاری مجازی بزرگترین نمایشگاه فناورانه

نمایشگاه دستاوردهای فناورانه پارک‌های علم و فناوری، پژوهشگاه‌ها و دانشگاه‌ها رویدادی است که هر ساله در هفته پژوهش و فناوری برگزار می‌شود، به گونه‌ای که بیش از دو دهه از برگزاری هفته پژوهش و فناوری در کشورمان می‌گذرد و سال گذشته این نمایشگاه شمع ۲۱ سالگی خود را در حالی خاموش کرد که به دلیل شیوع ویروس کرونا به صورت مجازی برگزار شد.

برگزاری اینترنتی بزرگترین آزمون استخدامی بخش خصوصی

به منظور جانمایی و تامین سرمایه انسانی کارآمد شرکت‌های موفق صنعتی، تجاری، فناوری و دانش بنیان از بخش خصوصی، انتخاب افراد شایسته و تطبیق شرایط تقاضاکنندگان شغلی با شرایط احراز مشاغل برای انتخاب بهترین داوطلب جهت تصدی شغل مربوط و همچنین ایجاد شرایط مناسب شغلی برای داوطلبان، برگزاری آزمون استخدامی شرکت‌های دانش بنیان طرح ریزی و سیاستگذاری شد.

این آزمون در ۹ حوزه شغلی "بازاریابی و فروش"، "سلامت"، "فناوری اطلاعات"، "فنی و اجرایی"، "کارشناسی و ارائه خدمات"، "مالی، اداری و حقوقی"، "مدیریتی"، "مهندسی" و "هنر، رسانه و آموزش" اقدام به جایابی متخصصان در شرکت‌های دانش بنیان می‌کند. 

این آزمون در چهارمین دوره برگزاری خود به دلیل شیوع کرونا به صورت کاملا مجازی و آنلاین برگزار شد.

شیوه نوین برگزاری اینوتکس ۲۰۲۱

ایتوتکس، رویدادی مهم و نقش‌آفرین برای ملاقات اجزای زیست‌بوم فناوری و نوآوری و محلی برای گردهمایی کلیه اجزای اکوسیستم نوآوری و فناوری کشور است که طی آن متخصصان و کارشناسان، کارآفرینان، سرمایه‌گذاران، مخترعان و سیاست‌گذاران با یکدیگر ملاقات خواهند کرد.

تا کنون ۹ دوره از نمایشگاه بین‌المللی نوآوری و فناوری برگزار شده است که در آن بیش از ۱۸۵۰ شرکت و استارت‌آپ و نیز بازدید بیش از ۶۰ هزار نفر مخاطبان و انعقاد ۱۴۰ تفاهم نامه صورت گرفته است.

اینوتکس ۲۰۲۱ با شیوه‌ای جدید و نوآورانه، به صورت ترکیبی از بخش‌های حضوری و مجازی در فضایی باز واقع در ناحیه نوآوری پردیس برگزار شد.

نمایشگاه نوآوری و فناوری ربع رشیدی

نمایشگاه نوآوری و فناوری ربع رشیدی با عنوان "رینوتکس" (RINOTEX) در راستای بهبود فضای کسب و کار دانش بنیان و با رویکرد توسعه و تجاری سازی فناوری برگزار می‌شود.

اولین دوره برگزاری نمایشگاه و جشنواره نوآوری و فناوری ربع رشیدی به سال ۱۳۸۴ تحت عنوان "نمایشگاه فناوری های پیشرفته ایران" Hi-tech و با حضور ۱۵۹ طرح فناورانه و دومین دوره آن با عنوان نمایشگاه "فناوری نو و پیشرفته ایران" پس از یک وقفه ۹ ساله در سال ۱۳۹۳ با حضور تقریبی حدود ۶۰۰ طرح فناورانه برگزار شد.

پنجمین نمایشگاه (۱۳۹۶) در جهت برندسازی در سطح ملی و بین المللی با تغییر نام به نمایشگاه نوآوری و فناوری ربع رشیدی – رینوتکس (RINOTEX۲۰۱۷) و با رویکرد دریافت هزینه جهت افزایش کیفیت برگزاری نمایشگاه شکل گرفت، در این دوره ۲۶ رویداد همزمان با مشارکت ذی نفعان حوزه های مختلف برگزار شد، در این دوره دبیرخانه نمایشگاه موفق به جلب توجه مسؤولین دولتی و بخش خصوصی جهت مشارکت بیشتر در برگزاری این نمایشگاه شد، به گونه ای که جوایز ۳ نفر برتر از ۱۵ نفر برگزیده جشنواره توسط یکی از کارآفرینان استان آذربایجان شرق تقبل و پرداخت شد.

هشتمین نمایشگاه رینوتکس بدلیل شرایط ویژه کرونایی، به شکل مجازی در چهار بخش "ایده‌های فناورانه"، "توسعه و تجاری سازی فناوری"، "فروش محصولات فناورانه و دانش بنیان" و "نیازمندی‌های فناورانه" برگزار شد.

دو جشنواره علمی که با ادغام با یکدیگر به صورت مجازی برگزار شد

جشنواره "خوارزمی" در دو بخش "دانش آموزی" و "بین المللی" نام یک رویداد علمی است که توسط سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران برگزار می‌شود. نام این جشنواره از نام محمد بن موسی خوارزمی دانشمند مشهور ایرانی گرفته شده‌است. این جشنواره از سال ۱۳۶۶ به صورت بین‌المللی آغاز به کار کرد و سپس در سال ۱۳۶۸ با هدف جلب مشارکت دانش آموزان، بخش دانش‌آموزی نیز به آن اضافه شد.

جشنواره دانش آموزی خوارزمی هر ساله در هفته پژوهش و فناوری و بخش بین المللی آن همزمان با دهه فجر برگزار می‌شود؛ ولی سی و چهارمین جشنواره بین المللی خوارزمی و بیست و دومین جشنواره جوان خوارزمی به دلیل شیوع کرونا با یکدیگر ادغام و در یک روز در هفته پژوهش و فناوری برگزار شد.

مسابقه دانش‌آموزی نور

این مسابقه هر ساله به عنوان یکی از رویدادهای بنیاد علم و فناوری مصطفی (ص) در حوزه دانش‌آموزی با هدف امیدبخشی، هویت سازی و ترویج علم در میان نوجوانان جهان اسلام و مشارکت مراکز آموزشی و علمی برگزار می‌شود.

در چهارمین دوره از مسابقه دانش آموزی نور، گرامیداشت پروفسور عمر یاغی؛ برگزیده جایزه مصطفی (ص) با توجه به شیوع ویروس کرونا و عدم حضور دانش آموزان در مدارس خود، علاوه بر تمدید آن تا پایان مردادماه ۹۹، شرایط ویژه ای برای این دوره از مسابقه دانش آموزی نور در نظر گرفته شد.

پس از اتمام ارسال آثار، در چهارمین دوره مسابقه دانش آموزی نور، ۲ هزار و ۴۹۹ دانش آموز در قالب یک هزار و ۱۲۳ گروه شرکت کردند که تعداد ۷۳۰ فیلم ارسال کردند. شرکت کنندگان این دوره از مسابقه دانش آموزی نور از ۶ کشور جهان از جمله مراکش، الجزایر، مالزی، هند، افغانستان و ایران بودند.

در دوره‌های قبلی، مراسم اختتامیه این رویداد دانش آموزی با حضور دانش آموزان در تهران برگزار می‌شد؛ اما به خاطر شیوع ویروس کرونا و پیشگیری از انتشار این ویروس و رعایت پروتکل‌های بهداشتی، مراسم اختتامیه مسابقه دانش آموزی نور برگزار نشد.

جشنواره شیخ بهایی

جشنواره ملی فن‌آفرینی شیخ بهایی به عنوان اولین و برترین رویداد فناوری و فن‌آفرینانه کشور تلاش می‌کند تا با حمایت و تشویق شرکت‌های دانش‌بنیان در راستای حل مسائل و چالش‌های اساسی کشور گام بردارد. شناسایی و معرفی واحدهای فناور و فن‌آفرینان موفق به سرمایه‌گذاران به عنوان یکی از اهداف اصلی جشنواره، گامی بلند جهت توسعه فناوری و شکوفایی اقتصاد ملی با حمایت از ایده‌های دانش‌بنیان و توان نخبگان کشورمان ایران است.

پانزدهمین دوره جشنواره ملی فن‌آفرینی شیخ بهایی به مدت دو روز به شیوه مجازی در اصفهان برگزار شد و در نهایت در آیین اختتامیه این جشنواره برترین فن‌آفرینان، طراحان کسب و کار و سرمایه گذاران انتخاب، معرفی و تجلیل شدند.

جشنواره فارابی

جشنواره بین‌المللی فارابی توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به‌صورت سالانه برگزار می‌شود و طی آن به بررسی آثار حوزه علوم انسانی در دو سطح "جوان" (زیر ۳۵ سال) و "بزرگسال" می‌پردازد.

در یازدهمین دوره جشنواره بین المللی فارابی به دلیل رعایت پروتکل‌های بهداشتی به صورت مجازی از ۳۵ محقق حوزه علوم انسانی داخلی و خارجی تقدیر شد.

رویداد دوشنبه های استارت آپی صندوق نوآوری و شکوفایی

دوشنبه‌های استارت‌آپی رویدادی برای جذب سرمایه‌های بخش خصوصی در توسعه فناوری شرکت‌های دانش بنیان، فناور و تیم‌های استارت‌آپی است. 

تاکنون ۱۱۷ استارت‌آپ‌ طرح‌های خود را در حضور سرمایه گذاران ارائه کردند، ضمن آنکه ۳۴۰ میلیارد تومان سرمایه از سوی استارت‌آپ‌ها درخواست شد و حدود ۳۱ میلیارد تومان برای استارت‌آپ‌ها سرمایه جذب شده است که البته میزان جذب سرمایه بیشتر از این میزان است؛ چرا که برخی از سرمایه گذاران مایل به اعلام سرمایه گذاری نیستند.  

کلیه رویدادهای دوشنبه‌های استارت‌آپی در سال گذشته به صورت آنلاین برگزار شد.

فن بازار سلامت

فرآیند توسعه اقتصادی دانش‌محور، نیازمند زیرساخت‌هایی برای تجاری‌سازی یافته‌های پژوهشی و تسهیل مبادلات و انتقال صحیح فناوری است و یکی از ابزارهایی که برای تسهیل فعالیت‌های توسعه فناوری، شفاف‌سازی و تقویت بازار فناوری در دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرند، فن‌بازارها هستند.

فن‌بازار به‌معنای بازار فناوری و در حقیقت بازاری برای عرضه و فروش فناوری است؛ از این رو یک فن بازار دارای نقش‌های مهمی همچون بهره‌برداری از فناوری و پتنت‌های استفاده نشده، مبادله فناوری و نقش واسطه‌گری بین عرضه‌کنندگان و متقاضیان، ارائه ارتباط‌های مرتبط با فناوری همچون شیوه‌های تجارت و تجاری‌سازی فناوری‌ها و بازاریابی برای آن‌ها و خدمات پشتیبانی همچون جستجوی عرضه‌کننده و متقاضی فناوری و خدمات مالی است.

فن بازار ملی سلامت به طور اختصاصی به مشاوره و اطلاع‌رسانی صحیح در حوزه‌های فناوری سلامت می‌پردازد و در نقش یک استراتژی نوین در زمینه توسعه و انتقال فناوری زیستی در کشور فعالیت می‌کند و در این راستا دانشگاه علوم پزشکی تهران از سال ۱۳۹۴ به‌منظور توسعه و ترویج فرهنگ فناوری و حمایت از طرح‌های فناورانه روز ۱۸ آبان مصادف با «روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه» را با نام «روز فناوری سلامت» نام‌گذاری کرده است. بر همین اساس «دبیرخانه دائمی فن بازار ملی سلامت» در دانشگاه علوم پزشکی تهران تشکیل شد که در راستای حمایت از تولید دانش‌بنیان داخلی با گشودن هرچه بیشتر درهای بازار سازمان‌های دولتی و عمومی به روی فروش این نوع از محصولات برنامه ریزی کرده است.

ولی ششمین همایش و فن بازار ملی سلامت به دلیل حاکم شدن شرایط ناشی از شیوع ویروس COVID-۱۹ به صورت مجازی برگزار شد.

هفته آگاهی از مغز

هفته‌های آگاهی از مغز رویدادی است که از سوی ستاد توسعه علوم و فناوری‌های شناختی برای ترویج و ارتقای دانش علوم شناختی، گسترش آگاهی و شناخت نسبت به ساختار مغز برگزار می‌شود و طی یک هفته برنامه‌هایی در راستای ارتقای بهداشت و توانمندسازی مغز و راه‌های جلوگیری از کاهش توانایی مغز برگزار می‌شود.

ششمین هفته آگاهی از مغز امسال با شعار "مغزت را بشناس" در حالی از روز ۹ اسفندماه سال گذشته آغاز به کار کرد که با توجه به شرایط پاندمی کووید ۱۹، بصورت آنلاین برگزار شد.

جشنواره و المپیاد نانوی دانش آموزی

المپیاد دانش‌آموزی علوم و فناوری نانو فعالیتی است که ابتکار برگزاری آن با این عنوان متعلق به کشور ماست. به این معنا که در کشورهای دیگر مسابقات دانش‌آموزی با تعیین یک طرح مشخص و یا اردوهای یک هفته‌ای آموزش فعالیت‌های آزمایشگاهی برگزار می‌شود، اما ترکیب مناسبی از رقابت همزمان در حیطه تئوری و عملی که همه مباحث اصلی مطرح در علوم و فناوری نانو را در برگیرد، تا به حال در هیچ کشوری اجرا نشده است.

تاکنون ۱۰ دوره المپیاد دانش‌آموزی نانو در مراحل مختلف به صورت برگزاری آزمون تئوری در سطح کشور و برگزاری یک اردوی علمی-عملی برای برگزیدگان مراحل تئوری برگزار شده است و برگزیدگان نهایی با توجه به آزمون‌های مرحله عملی معرفی شده‌اند.

دوره یازدهم این المپیاد در سه دوره شامل دو مرحله کتبی و یک مرحله عملی برگزار خواهد شد. 

آزمون مرحله اول یازدهمین المپیاد دانش‌آموزی علوم و فناوری نانو در شهریورماه سال گذشته به صورت آنلاین برگزار شد. آزمون مرحله دوم به صورت حضوری و با حضور ۳۴۱ دانش‌آموز برگزیده مرحله اول در ۱۹ حوزه به صورت هم‌زمان و در ۱۷ استان کشور برگزار شد و ۳۰ نفر برتر به مرحله پایانی رسیدند.

مرحله پایانی با توجه به شرایط و برای محافظت از سلامت داوطلبان و جلوگیری از تجمع دانش آموزان، به صورت مجازی-حضوری در چهار شهر برگزار شد.

جشنواره دانش‌آموزی علوم و فناوری نانو نیز در سال گذشته به‌صورت زنده از صفحه اینستاگرام باشگاه نانو پخش و از طرح‌های برتر جشنواره در بخش‌های مختلف به صورت مجازی تقدیر شد.

لغو برگزاری جشنواره گیاهان دارویی

جشنواره و نمایشگاه ملی گیاهان دارویی و داروهای گیاهی و فرآورده های طبیعی هر دوسال به همت ستاد توسعه علوم و فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری برگزار می‌شود. این رویداد به نوبه خود بزرگترین گردهمایی تمام فعالان این حوزه اعم از فناوران، تولید کنندگان، محققان و صادرکنندگان به حساب می‌آید. 

به رغم انجام اقدامات اولیه و برنامه ریزی های صورت گرفته برای برگزاری این رویداد از ۸ تا ۱۰ مهرماه سال گذشته، ولی به دلیل شیوع ویروس کووید ۱۹، پنجمین دوره این رویداد برگزار نشد.