۵ تغییر احتمالی کنکور ۱۴۰۱

 از سال ۱۳۱۷ عدم تناسب بین داوطلبان ورود به آموزش عالی و ظرفیت دانشگاه‌ها موجب شد ابتدا در دانشکده‌های گروه پزشکی، فنی و حقوق دانشگاه تهران اقدام به برگزاری آزمون ورودی کنند.

نفس در سینه‌اش حبس شده است. دستانش آشکارا می‌لرزد. رنگ به رخسار ندارد و به صفحه مانیتور دایی خیره شده است. پدر و مادر و خواهر کوچکترش هم کنارش ایستاده‌اند؛ انگشت دایی روی هر کدام از کلیدها که می‌رود، چشمان او دنبال کننده‌اش است. انگار می‌خواهد مطمئن شود که اطلاعات درست درج می‌شود.

همین که روی صفحه مانیتور کلمه «مجاز شدید» را می‌بیند، نفسش بالا می‌آید. رتبه‌اش چهار رقمی است. دایی می‌گوید «رتبه‌ات خوب است». چهره مضطرب اعضای خانواده به لبخند گشوده می‌شود. پدر دستی به سرش می‌کشد و می‌گوید: «الحق که دختر خودمی». حالش بهتر شده است اما با خود می‌اندیشد اگر مجاز نمی‌شد چه اتفاقی می‌افتاد؟!

کنکور چگونه ایجاد شد؟

از سال ۱۳۱۷ عدم تناسب بین داوطلبان ورود به آموزش عالی و ظرفیت دانشگاه‌ها موجب شد ابتدا در دانشکده‌های گروه پزشکی، فنی و حقوق دانشگاه تهران اقدام به برگزاری آزمون ورودی کنند. در سال ۱۳۳۷ آزمون ورودی از طرف دانشکده‌ها به سطح دانشگاهی توسعه یافت و اولین آزمون ورودی دانشگاهی در سال ۱۳۳۷ در دانشگاه تهران برگزار شد. این تبدیل باعث تغییرات مهمی در آزمون شد که از جمله این تغییرات استفاده از روش تستی و استفاده از کلید سؤالات و تفکیک مواد امتحانی به اطلاعات عمومی و مواد امتحانی اختصاصی بود.

در سال ۱۳۴۱ نظارت و آموزش عالی و هماهنگی امور دانشگاه‌ها به شورای مرکزی دانشگاه‌ها واگذار شد و بر اساس تصمیم شورا، انتخاب دانشجو در تمام دانشگاه‌های دولتی باید از طریق یک آزمون انجام می گرفت. اجرای آزمون در آغاز کار در سال ۱۳۴۲ به عهده هیأت دوگانه نظارت و اجرایی مسابقات ورودی گذاشته شد و به این ترتیب نخستین آزمون سراسری در سال ۱۳۴۲ انجام شد. این آزمون شامل مواد عمومی از زبان فارسی، زبان خارجی و اطلاعات عمومی و نیز مواد اختصاصی هر یک از رشته‌های سه گانه ادبی، ریاضی و طبیعی بود و با شیوه تستی انجام شد.

البته این شیوه تستی مورد انتقاد برخی صاحب‌نظران و متصدیان آموزش عالی قرار گرفت و شورای دانشگاه تهران با توجه به نتیجه نامطلوب مسابقه، در آن تجدید نظر کرد و بار دیگر به طور مستقل به اجرای مسابقه ورودی دست زد؛ به این ترتیب از سال ۱۳۴۳ تا ۱۳۴۸ دانشگاهی دولتی و اغلب مؤسسات خصوصی آموزش عالی به تبعیت از دانشگاه تهران، شیوه تستی گزینش را رها کردند و طرح سؤال‌های تشریحی و تصحیح و محاسبه دستی را ترجیح دادند.

نخستین آزمون ورودی سراسری دوره‌های جدید ۱۵ مرداد ۱۳۴۸ به مدت چهار روز در هفت حوزه امتحانی برگزار شد. ۱۲ دانشگاه و مراکز آموزش عالی از جمله دانشگاه‌های تهران، تبریز و مشهد جندی‌شاپور از این طریق ۸۳۲۵ دانشجو را انتخاب کردند. مجموعه تعداد داوطلبان دانشگاه و موسسات آموزش عالی دولتی در این سال ۴۷ هزار و ۷۷۳ نفر شامل ۱۷ هزار و ۵۰۰ زن و ۳۰ هزار و ۲۷۳ مرد بودند. همچنین ۵ هزار نفر داوطلب مؤسسات آموزش عالی غیر دولتی بودند که تعداد آنها در سال ۱۳۴۸، سه موسسه بوده است البته آزمون ورودی این مؤسسات به صورت جداگانه توسط مرکز آزمون شناسی انجام شد.

در سال تحصیلی ۱۳۵۰ـ۱۳۴۹ آزمون به صورت تستی و چند جوابی بود داوطلبان ۱۰ رشته تحصیلی را از میان انتخاب‌های ممکن برمی‌گزیدند؛ در آزمون آن سال، ۶۲ هزار نفر شرکت کرده بودند و ۸ هزار و ۹۹۰ نفر به دانشگاه را یافتند. در سال تحصیلی ۱۳۵۴ـ۱۳۵۳ تغییرات عمده‌ای در آزمون سراسری صورت گرفت و رشته‌های دانشگاهی با توجه به تجانس آنها به پنج گروه پزشکی و طبیعی، مهندسی و علوم ریاضی، ادبیات و علوم انسانی، اقتصاد و علوم اجتماعی و زبان‌های خارجی تقسیم شدند.

در سال ۱۳۵۸ کنکور سراسری همانند گذشته برگزار شد. نخستین آزمون سراسری پس از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۸ به دو روش متمرکز و نیمه متمرکز انجام شد و اسامی پذیرفته شدگان از طرف سازمان سنجش اعلام شد. در این سال هر داوطلب حق داشت ۱۰ رشته را انتخاب کند و شرایط سنی برای ورود به دانشگاه حذف شد.

در سال‌های ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۰ به دلیل انقلاب فرهنگی، دانشگاه های سراسر کشور تعطیل شدند و هیچ آزمونی برگزار نشد؛ همچنین در سال ۱۳۶۰ سازمان سنجش آموزش کشور منحل شد و تحت عنوان اداره کل گزینش دانشجو در وزارت فرهنگ و آموزش عالی به فعالیت خود ادامه داد. در سال ۱۳۶۱ آزمون سراسری فقط برای رشته های پزشکی و فنی مهندسی، کشاورزی، الهیات و معارف اسلامی برگزار شد.

آزمون سراسری در سال ۱۳۶۳ با تغییراتی از جمله تبدیل سهمیه مناطق از دو سهمیه پنج سهمیه برگزار شد و در برخی رشته‌ها مانند دریانوردی، تربیت بدنی، تئاتر و سینما علاوه بر امتحان کتبی، آزمون شفاهی و عملی نیز انجام شد. در سال ۱۳۶۸ تعداد سهیه‌های مناطق از پنج سهمیه به 3 سهمیه تقلیل پیدا کرد که تاکنون ادامه دارد. در سال تحصیلی ۱۳۷۲ـ۱۳۷۱ امکان گزینش دانشجو در رشته‌ها به صورت بومی در استان یا ناحیه و قطب آموزشی انجام شد در سال ۱۳۷۵ فارغ‌التحصیلان نظام جدید آموزش متوسطه نیز به داوطلبان کنکور اضافه شدند و در سال ۱۳۷۶ آزمون سراسری برای داوطلبان نظام جدید در یک مرحله به داوطلبان نظام قدیم به همان شیوه سابق در دو مرحله اجرا شد؛ همچنین سال ۱۳۷۷ آخرین سال برگزاری کنکور نظام قدیم بود و پس از آن کنکور برای همه داوطلبان در یک مرحله برگزار شد.

 تا سال ۱۳۹۰ بیشترین میزان پذیرش مربوط به رشته علوم انسانی بود

پذیرش دانشجو در ایران به صورت متمرکز در قالب آزمون سراسری انجام می‌شود. هر چند در سال‌های اخیر با توجه به تغییر در نحوه سنجش و پذیرش دانشجو مانند اعمال سوابق تحصیلی صورت گرفته است اما بار اصلی چگونگی سنجش و پذیرش بیشتر رشته‌های پرطرفدار و دانشگاه‌های برتر بر اساس نمرات اکتساب شده از کنکور است.

از دهه ۸۰ الی ۸۷ تقاضا برای آموزش عالی از روند یکسانی برخوردار بوده که در واقع دارای بالاترین میزان تقاضاست اما از دهه ۸۸ الی ۹۶ تقاضا برای آموزش عالی کاهش یافته است و در سال ۹۷ روند افزایشی را تجربه کرده است.

با بررسی تعداد پذیرفته شدگان می‌توان به این نتیجه رسید که از سال ۸۰ الی ۸۴ عرضه آموزش عالی روند تقریباً یکسان داشته و با شیب بسیار ملایم افزایش یافته است اما از سال ۸۵ این نسبت افزایش شدیدی یافته است و تا سال ۱۳۹۰ با همان روند افزایشی ادامه داشته است اما از سال‌های ۹۱ الی ۹۷ این روند کاهش یافت.

در ارتباط با میزان پذیرش در گروه‌های تحصیلی، تا سال ۱۳۹۰ بیشترین میزان پذیرش مربوط به رشته علوم انسانی بود؛ ریاضی در رشته دوم به جز در سال ۹۰ قرار داشته و علوم تجربی در رتبه سوم بوده است. از سال ۹۰ به بعد روند تغییر کرده است و با وجود کاهش روند پذیرش دانشجو در سایر گروه ‌های تحصیلی، تعداد پذیرفته شدگان در رشته علوم تجربی افزایش یافته است.

 از سهم ۶۰ درصدی سوابق تحصیلی در کنکور تا استانداردسازی امتحانات مدارس

شورای عالی انقلاب فرهنگی ۸ سیاست را برای اصلاح کنکور پیش‌بینی کرده بود که حالا خبر می‌رسد ۵ سیاست مصوب شده است.

سعیدرضا عاملی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ۱۸ بهمن در جلسه ۱۴۴ شورای ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور، اظهار کرد: در بحث ساماندهی نظام سنجش و پذیرش (کنکور) باید مجموعه سیاست‌های پیشنهادی در نظر گرفته شود که به همین منظور ۸ سیاست پیشنهادی توسط ستاد علم و فناوری دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی تدوین و در ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور ارائه و بررسی شده است.

وی با اشاره به مصوبه جلسه ۱۳۹ ستاد نقشه جامع علمی کشور مبنی بر سهم ۶۰ درصدی سوابق تحصیلی در کنکور، اظهار داشت: به همین منظور از وزارت آموزش و پرورش درخواست کردیم گزارشی از وضعیت آزمون‌های فعلی و سیاست‌های پیشنهادی برای آزمون‌های آتی ارائه کند.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه یادگیری از سنجش اهمیت بیشتری دارد، افزود: باید ارتباط آموزش و پرورش با حوزه‌های آینده آموزش عالی کشور، صنعت، پزشکی، کشاورزی و خدمات ارتقاء یابد چرا که در این شرایط دانش‌آموز یادگیری بیشتری خواهد داشت.

رئیس ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور ادامه داد: چند وجهی شدن آزمون‌های آموزش و پرورش که شامل سوالات تستی، تشریحی و خلاقیت است، باید تأمین شود. همچنین غیر مرکزی شدن آزمون‌های آموزش و پرورش بسیار مهم است چرا که تجربه جهانی نیز حاکی از این است که استاندارد بودن سوالات و آزمون‌ها بر یکسان بودن سوالات اولویت دارد.

عاملی بر مدیریت رفع استرس از آزمون‌های کشور تأکید کرد و گفت: اعتماد بخشی به آزمون‌های برگزار شده توسط وزارت آموزش و پرورش و همچنین ایجاد استانداردهای لازم برای صحیح انجام شدن آزمون‌ها و تصحیح برگه‌های امتحانی بسیار حائز اهمیت است.

 پیشنهاد است آزمون بگیریم دو سال اعتبار داشته باشد

منصور غلامی وزیر علوم ۱۴ بهمن درباره سرنوشت کنکور، اظهار کرد: کنکور ۱۴۰۰ به روال ۱۳۹۹ برگزار می‌شود. شورای عالی انقلاب فرهنگی، ستاد نقشه جامع علمی کشور، تقریبا دو، سه سالی است که به دنبال برنامه جدید از برگزاری کنکور است و امروز هم در ستاد اجرایی نقشه، مبحثی درباره کنکور مطرح شد.

وزیر علوم افزود: آنچه طرح شده است مدل ترکیبی از یک آزمون است که ارزیابی کلی از داوطلبان انجام دهد . یک مدل دیگر این است که ارزیابی تخصصی داشته است. مثلا ارزیابی ۳ سال تحصیلات دبیرستانی داوطلبان و به علاوه برای رشته‌های خاص با اجازه مصاحبه باشد الیته اینها پیشنهاد است‌‌. مثلا پیشنهاد است آزمون بگیریم دو سال اعتبار داشته باشد و فرد هر سال کنکور ندهد که امیدواریم نتیجه پیشنهادات را بتوان برای سال ۱۴۰۱ اجرا کرد.

 پذیرش پزشکی از لیسانس

منصور کبگانیان دبیر ستاد راهبری نقشه جامع علمی کشور امروز از 5 سیاست خبر داده و گفته است: سیاست اول برای ساماندهی کنکور، جدا شدن فرآیند سنجش از پذیرش در کنکور است. در این طرح داوطلب بعد از برگزاری کنکور پذیرش شده و نمره و رتبه فرد هم مشخص می‌شود و این رتبه تا یک بازه زمانی مثلاً ۲ ساله معتبر است؛ سیاست دوم این است که تأثیر سوابق تحصیلی سال آخر دانش آموزان در کنکور ۶۰ درصد ‌شود.

وی ادامه داد: بر اساس سیاست شماره سه، پذیرش تمام دانشجویان در دوره‌های کاردانی پیوسته دانشگاه‌ها صرفا از طریق سوابق تحصیلی انجام خواهد شد و سیاست شماره چهار، توقف تبلیغات بی حد و حصر شرکت‌ها و موسسات و آموزشکده‌های کنکور و سیاست پنجم هم پذیرش پزشکی از لیسانس در رشته‌های پزشکی است.

هنوز این موارد در صحن شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب نشده است و باید ببینیم آیا شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌تواند اصلاحات لازم را در کنکور سراسری ایجاد کند و آیا با تغییرات انجام شده، شرایط داوطلبان کنکور تغییر خواهد کرد؟ البته ناگفته نماند این تغییرات به کنکور ۱۴۰۰ نخواهد رسید و احتمالا اگر تصویب شود در کنکور ۱۴۰۱ اجرایی شود.