محورهای اصلی این سفر، بررسی روابط دوجانبه میان دو کشور همسایه و شیوه‌های تقویت آن، مسائل مربوط به همکاری و سازوکارهای تقویت آن در زمینه‌های مختلف و بررسی تحولات مربوط به مسائل مشترک در دو سطح منطقه‌ای و بین‌المللی عنوان شده است. رئیس‌جمهوری ایران از اراده دو دولت ایران و عراق برای ارتقای روابط تجاری دو کشور به ۲۰ میلیارد دلار خبر داد و گفت دو کشور مصمم هستند همه مفاد توافقات دو طرف در اسفند ماه ۹۷ را اجرایی کنند. پیش از این زمزمه‌هایی از میانجیگری بغداد میان تهران و ریاض شنیده می‌شد که به‌نظر می‌رسد با توجه به تحولات پیش آمده عملا به سرنوشت میانجیگری نخست‌وزیران سابق عراق دچار شده است. الالکاظمی را در سفر به تهران، وزیران امور خارجه، نفت، برق، دارایی، دفاع، بهداشت و مشاور امنیت ملی عراق همراهی می‌کنند.
پس از گفت‌وگوی خصوصی روحانی و الالکاظمی، مذاکرات مشترک هیات‌های عالی رتبه دو کشور با حضور اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهوری برگزار شد. تقویت و تحکیم هر چه بیشتر همکاری‌های دوجانبه در زمینه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و فرهنگی و بررسی و تبادل نظر پیرامون مهمترین مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی و ایجاد تحرک در روابط تهران - بغداد از جمله محورهای مذاکرات هیات‌های عالی رتبه دو کشور است. نخست‌وزیر عراق در سفر دو روزه خود به ایران همچنین به دیدار رهبر معظم انقلاب اسلامی خواهد رفت و با «محمدباقر قالیباف» رئیس مجلس شورای اسلامی و علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی دیدار و گفت‌وگو می‌کند.
ارتقای روابط تجاری به ۲۰ میلیارد دلار
رئیس‌جمهوری ایران از اراده دو دولت ایران و عراق برای ارتقای روابط تجاری دو کشور به ۲۰ میلیارد دلار خبر داد و گفت: دو کشور مصمم هستند همه مفاد توافقات دو طرف در اسفندماه ۹۷ را اجرایی کنند. حسن روحانی عصر سه‌شنبه در نشست خبری مشترک با مصطفی الالکاظمی نخست‌وزیر عراق، ضمن خیرمقدم به وی و هیات همراهش گفت: آقای الکاظمی در شرایط حساسی مسوولیت دولت عراق را برعهده گرفته‌اند و در طول چند ماه مسوولیت وی شاهد حرکت خوب در روابط تجاری میان دو کشور بودیم و امروز هم در این زمینه گفت‌وگو کردیم.
او با اشاره به موضوعات مورد رایزنی با نخست‌وزیر عراق اظهار کرد: امروز درباره شرایط بهداشتی منطقه و مساله ویروس کرونا با یکدیگر گفت‌وگو کردیم. جمهوری اسلامی ایران این وعده را به دولت و ملت عراق می‌دهد که با همه توان و امکان خود از نظر اقلام بهداشتی و دارویی در کنار ملت عراق باشد. رئیس‌جمهور ادامه داد: خوشبختانه جمهوری اسلامی ایران توان و امکان لازم را برای تامین نیازمندی‌های ملت عراق در زمینه بهداشتی و دارویی و آمادگی برای تبادل نظر و مشورت بین مسوولان بهداشتی دو کشور را دارد.
روحانی ارتقا و گسترش روابط تجاری بین دو کشور را موضوع دیگر گفت‌وگوی خود با الالکاظمی عنوان کرد و گفت: اراده دو دولت بر آن است که روابط تجاری دو کشور را به ۲۰ میلیارد دلار ارتقا ببخشند. همچنین دو کشور مصمم هستند همه مفاد توافقاتی که در ماه اسفند سال ۹۷ در بغداد بین دو دولت به تایید رسید و توافق شد را اجرایی کنند که در آن مسائل زیربنایی اقتصادی بین دو کشور و اتصال راه‌آهن شلمچه - بصره و لایروبی اروند رود مورد توافق قرار گرفته بود. رئیس شورای عالی امنیت ملی با اشاره به همکاری‌های امنیتی دو کشور خاطرنشان کرد: ما مثل سال‌های پیش که در کنار دولت و ملت عراق و ارتش عراق روبه‌روی داعش ایستادیم و مبارزه کردیم، همچنان آمادگی داریم در کنار ملت عراق برای ثبات و امنیت عراق و منطقه تلاش کنیم. روحانی اضافه کرد: لازم می‌دانم از دو قهرمان مبارزه با تروریسم یعنی سپهبد سردار شهید قاسم سلیمانی و شهید ابوالمهدی المهندس به بزرگی یاد کنم که جزو سردارانی بودند که طی سال‌های گذشته برای امنیت عراق تلاش کردند. او با اشاره به دیگر موضوعات رایزنی خود با نخست‌وزیر عراق گفت: در گفت‌وگوی امروز درخصوص مسائل منطقه، ثبات منطقه و نقشی که عراق می‌تواند در منطقه به‌عنوان یک کشور قدرتمند عربی ایفا کند، مورد تبادل نظر و تاکید قرار گرفت. رئیس‌جمهور در پایان ضمن خوشامدگویی مجدد به نخست‌وزیر و هیات عالی‌رتبه عراق گفت: مطمئن هستم این سفر نقطه عطفی در توسعه روابط دو کشور دوست و برادر، ایران و عراق است. رئیس‌جمهوری ایران حفظ تمامیت ارضی و امنیت عراق به‌عنوان همسایه‌ای مهم و استراتژیک برای ایران را حائز اهمیت فراوان توصیف و تصریح کرد: نیروهای خارجی قادر به ایجاد هیچ خدشه و خللی در مناسبات برادرانه دو همسایه دیرین نخواهند بود. روحانی خاطرنشان کرد: جمهوری اسلامی ایران از نقش‌آفرینی تعیین کننده عراق به عنوان یک کشور قدرتمند مسلمان و عربی در منطقه در راستای تامین صلح و ثبات قاطعانه حمایت می‌کند. رئیس‌جمهوری ایران و نخست‌وزیر عراق همچنین در مذاکرات خود توافق کردند که کمیته مشترکی به منظور پیگیری و تسریع در اجرایی شدن توافقات دو کشور تشکیل شده و فعالیت خود را آغاز کند.
اجازه نمی‌دهیم تهدیدی از خاک عراق متوجه ایران شود
همزمان نخست‌وزیر عراق نیز گفت: عراق اجازه نمی‌دهد تهدیدی از خاک آن متوجه کشور ایران شود. به گزارش خبرگزاری فارس، مصطفی الالکاظمی پس از دیدار با حسن روحانی در نشست خبری مشترک با رئیس‌جمهور ایران گفت: از جناب آقای رئیس‌جمهور تشکر می‌کنم که من و هیات همراهم را دعوت کردند تا به تهران، پایتخت جمهوری اسلامی ایران سفر داشته باشم که هدف از این سفر تقویت روابط تاریخی است که میان دو کشور وجود دارد. او ادامه داد: هدف از این سفر تقویت روابط دوجانبه بین دو کشور است، به‌ویژه اینکه امروز ما با چالش‌هایی روبه‌رو هستیم که بخشی از آن نتیجه شیوع بیماری کرونا و سقوط قیمت نفت است. در سایه چنین چالش‌هایی نیازمند هماهنگی بین دو کشور هستیم به نحوی که تامین‌کننده منافع ایران و عراق باشد. الالکاظمی تاکید کرد: روابط ایران و عراق صرفا ناشی از موقعیت جغرافیایی دو کشور و ۱۴۵۰کیلومتر مرز مشترک نیست، بلکه روابط تاریخی، دینی و فرهنگی است که ریشه در تاریخ دارد. همچنان که ما موضوع مسائل منطقه‌ای، ثبات و صلح را مورد گفت‌وگو قراردادیم آن هم زیر سایه چالش‌هایی که منطقه با آن روبه‌رو است.
نخست‌وزیر عراق گفت: من خدمت برادرانم در جمهوری اسلامی ایران تاکید می‌کنم که ملت عراق دوستدار و مشتاق روابط ممتاز با جمهوری اسلامی ایران بر اساس اصل عدم دخالت در امور داخلی دو کشور است. الالکاظمی تاکید کرد: ما علیه تروریسم و گروه‌های تکفیری جنگیدیم و جمهوری اسلامی ایران از نخستین کشورهایی بود که در این راه کنار عراق ایستاد و ما این را فراموش نخواهیم کرد. به همین دلیل عراق هم در کنار ایران ایستاد تا به ایران برای گذر از چالش‌های اقتصادی‌اش کمک کند و در این راه عراق تبدیل به یک بازار بزرگ برای تجارت ایران شده است.
او گفت: روابط ما با ایران و کشورهای مختلف مبتنی بر حسن نیت است و تلاش ما این است که از رهگذر همکاری با جمهوری اسلامی ایران بتوانیم راهکارهایی برای خارج کردن و بیرون آوردن منطقه از چالش‌ها و تنش‌هایی که از آن رنج می‌برد پیدا کنیم؛ ما فکر می‌کنیم از طریق همکاری و کار‌کردن با کشورهای مختلف منطقه بتوانیم راهکارهای فراگیری برای پایان دادن به چالش‌های منطقه پیدا کنیم. نخست‌وزیر عراق تاکید کرد: ایران و عراق هر دو از چالش‌ها و مشکلات اقتصادی رنج می‌برند و ملت‌های ما منتظرند تا خدمات بهتری از دولت‌ها دریافت کنند. ما برای اینکه بتوانیم این هدف را تحقق ببخشیم نیازمند همکاری با یکدیگر هستیم؛ یک همکاری فراگیر و کامل بین ایران و عراق.
او تصریح کرد: روابط خارجی عراق مبتنی بر توازن و دوری از هرگونه صف‌بندی است. الالکاظمی تاکید کرد: به همین دلیل عراق اجازه نمی‌دهد تهدیدی از خاک آن متوجه ایران شود به‌ویژه اینکه روابط دو کشور به صدها سال پیش برمی‌گردد، اما باید این روابط دیرپا را حمایت کنیم. او بیان کرد: ما در عراق دفاع و حمایت از ایران را سرلوحه کار خود قرار خواهیم داد و اجازه نمی‌دهیم هیچ گونه تهدیدی از سمت عراق یا اراضی عراق متوجه ایران باشد. نخست‌وزیر عراق تاکید کرد: ما در عراق به‌دنبال ثبات هستیم و فلسفه و نگاه ما نسبت به ایران این است که ایران را یک کشور با ثبات، نیرومند، شکوفا و رو به پیشرفت می‌دانیم و این واقعیتی به نفع عراق و تمامیت ارضی منطقه است و از طرف دیگر عراق هم باید نیرومند و با ثبات باشد تا بتواند یک حامی و پشتیبان برای همسایگان و کشورهای منطقه در راه صلح و ثبات در منطقه باشد. الالکاظمی خاطر نشان کرد: ما برای اجرای توافقات بین دو کشور گفت‌وگو کردیم از جمله مرتبط کردن راه‌آهن میان دو کشور از طریق خرمشهر به بصره؛ و بسیار امیدوار هستم که این توافقات به زودی جامه عمل بپوشد. نخست‌وزیر عراق بار دیگر از جمهوری اسلامی ایران تشکر کرد و گفت: از ایران به خاطر مبارزه با کرونا و تروریسم تشکر می‌کنم. امیدوارم شاهد شکوفایی اقتصادی بین دو کشور باشیم.
مرحله جدید در روابط تهران-بغداد
پیش از سفر الکاظمی به عراق، محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، در سفری یک روزه و البته فشرده، عازم بغداد شد و تقریبا با همه سران سیاسی و نظامی عراق دیدار کرد. وزارت خارجه ایران طی بیانیه‌ای که درباره دیدار ظریف و الکاظمی منتشر کرد، گفت در دیدار دو طرف که «در دو جلسه خصوصی و جمعی انجام شد درخصوص آخرین تحولات روابط دوجانبه، سفر قریب‌الوقوع نخست‌وزیر عراق به ایران و مهمترین مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی گفت‌وگو و تبادل نظر شد.»
از سوی دیگر، دفتر رسانه‌ای الکاظمی، بیانیه‌ای صادر کرد که نقل قول قابل‌توجهی از ظریف در آن آمده است. در این بیانیه تاکید شده که الکاظمی به ظریف گفته است که عراق درصدد تاکید بر نقش متوازن و مثبت خود در ایجاد صلح و پیشرفت در منطقه است به نحوی که به رفاه و توسعه کشورهای منطقه منجر شود. همچنین طبق همین بیانیه، ظریف به الکاظمی گفته است که ایران دنبال ایجاد «مرحله جدید و مثبتی در روابط خود با عراق» و نیز عملیاتی کردن توافقات دو طرف در همه زمینه‌ها است.
احتمالا سفر دو روزه الکاظمی به تهران و دیدار‌های مهم او با سران ایران در شکل‌گیری این چشم‌انداز نقش موثری ایفا کند چرا که الکاظمی نیز مانند مقامات ایرانی دنبال بازتنظیم روابط خارجی عراق با برخی از بازیگران کلیدی منطقه‌ای و بین‌المللی است. اندکی بعد از مامور شدن الکاظمی به تشکیل کابینه عراق بعد از استعفای عادل عبدالمهدی، وی برنامه دولت خود را به پارلمان ارائه کرد که بلافاصله در پارلمان تصویب شد. در این برنامه تصریح شده است که روابط خارجی عراق بر سه اصل استوار است: حفظ حاکمیت عراق، برقراری توازن در روابط خارجی عراق و همکاری با کشورهای منطقه‌ای و بین‌المللی در زمینه‌های گوناگون. همچنین در برنامه الکاظمی تصریح شده که عراق در روابط خارجی‌اش با دیگر کشورها با اشخاص سروکار نخواهد داشت بلکه با نهاد‌های رسمی تعامل خواهد کرد. در راستای اجرای همین برنامه، الکاظمی اولین سفرهای خارجی خود را به عربستان، ایران و آمریکا اختصاص داد. قرار بود الکاظمی روز دوشنبه به عربستان سفر کند و سپس روز سه‌شنبه عازم ایران شود. اما طبق اعلام رسمی عربستان و عراق، این سفر به خاطر بیماری پادشاه عربستان به تعویق افتاد. مقرر شد که بعد از بهبودی حال ملک سلمان بن عبدالعزیز، نخست‌وزیر عراق به عربستان سفر کند. برخی کشورهای منطقه‌ای در کنار آمریکا، سعی کردند روی کار آمدن الکاظمی در عراق را به معنای بروز شکاف در مناسبات تهران و بغداد نشان دهند. اما ایران با دیپلماسی فعال خود بر استحکام روابطش با دولت جدید عراق تاکید کرد و برای تقویت آن گام برداشت.
تکذیب میانجیگری بین ایران و آمریکا
همزمان با این تحولات و زمزمه‌هایی مبنی بر میانجیگری بغداد میان تهران و ریاض، یک عضو کمیسیون امور خارجه مجلس نمایندگان(پارلمان) عراق هر گونه میانجیگری کشورش بین ایران و آمریکا را تکذیب کرد. به گزارش خبرگزاری فارس، «عامر الفایز» عضو کمیسیون روابط خارجه مجلس نمایندگان(پارلمان) عراق روز سه‌شنبه گفت که سفر «مصطفی الالکاظمی» نخست‌وزیر این کشور به تهران، ریاض و واشنگتن هیچ ارتباطی به یکدیگر ندارد بلکه در هر سفری پرونده‌های خاص با آن کشورها بررسی می‌شود. الفایز در مصاحبه با وبگاه «المعلومه» هر گونه میانجیگری عراق بین ایران و آمریکا را بعید دانست. او گفت که بر خلاف ادعای برخی‌ها، به تعویق افتادن سفر الالکاظمی به ریاض هیچ ارتباطی به سفرش به تهران و واشنگتن ندارد. این عضو کمیسیون امور خارجه پارلمان عراق تصریح کرد که پرونده‌هایی که تهران و بغداد بررسی می‌کنند با پرونده‌های مورد بررسی در سفر به عربستان و آمریکا متفاوت است و با هر کشوری پرونده خاصی را بررسی می‌کنیم. او افزود که اگر میانجیگری الالکاظمی بین تهران و ریاض وجود داشت به‌صورت علنی یا تلویحی آن را اعلام می‌کردیم.
دیدگاه تان را بنویسید