آیا هوای آلوده می‌تواند باعث چاقی شود؟

پژوهش جدید پژوهشگران دانشگاه کلرادو بولدر نشان می‌دهد که تنفس در هوای کثیف، روی باکتری‌های روده تاثیر می‌گذارد و موجب افزایش خطر چاقی، دیابت، اختلالات گوارشی و دیگر بیماری‌های مزمن می‌شود. این مطالعه که در مجله‌ی Environment International منتشر شده است، نخستین مطالعه‌ای است که آلودگی هوا را با تغییر در ساختار و عملکرد میکروبیوم روده انسان ارتباط می‌دهد.

مطالعه‌ی جدید نشان می‌دهد که مخصوصا آلاینده ازن خطرناک است و افراد بزرگسال جوان که درمعرض سطوح بالاتر از ازن قرار می‌گیرند، تنوع میکروبی پایین‌تری دارند و گونه‌های خاصی از باکتری‌ها که با چاقی و بیماری مرتبط هستند، در میکروبیوم آن‌ها بیشتر دیده می‌شود. تانیا آلدریت، استادیار فیزیولوژی دانشگاه کلرادو بولدر با اشاره به مطالعاتی که دود را با دیابت نوع۲، افزایش وزن و بیماری‌های التهابی روده مرتبط کرده‌اند، می‌گوید:

ما از پژوهش‌های گذشته می‌دانیم که آلاینده‌های هوا می‌توانند اثرات نامطلوب مختلفی بر سلامتی داشته باشند. نکته‌ی مهم این مقاله آن است که برخی از اثرات ممکن است ناشی‌‌از تغییرات روده باشد.

براساس نتایج مطالعه‌ای که همین ماه منتشر شد، در سرتاسر جهان، آلودگی هوا سالانه ۸/۸ میلیون نفر را می‌کشد. این تعداد از شمار افرادی که در اثر مصرف دخانیات یا جنگ از دنیا می‌روند، بیشتر است. درحالی‌که پژوهش‌های زیادی درمورد تاثیر آلودگی هوا روی سلامت دستگاه تنفس انجام شده است، مطالعات گذشته‌ی آلدریت نشان داده‌اند که آلودگی همچنین می‌تواند توانایی بدن را ازنظر تنظیم قند خون را مختل کرده و روی خطر چاقی تاثیر داشته باشد. پژوهش‌های دیگر نشان داده‌اند در روزهایی که آلودگی هوا بالاست، مراجعه به اورژانس به‌خاطر مشکلات گوارشی بیشتر می‌شود و افراد جوانی که زیاد با دود ناشی‌از ترافیک مواجه هستند، درمعرض خطر بالاتر ابتلا به بیماری کرون قرار دارند.

به‌منظور بررسی تاثیر آلودگی هوا روی روده، گروه آلدریت از توالی‌یابی کل ژنوم برای تجزیه‌و‌تحلیل نمونه‌های مدفوع ۱۰۱ فرد بررگسال جوان در کالیفرنیای جنوبی استفاده کردند. این پژوهشگران داده‌های ایستگاه‌های نظارت‌بر کیفیت هوا را در حوالی آدرس افراد مورد بررسی قرار دادند تا میزان مواجهه‌ی آن‌ها با ازن (آلاینده‌ای که وقتی انتشارات حاصل‌از وسایل نقلیه درمعرض نور خورشید قرار می‌گیرد، تشکیل می‌شود)، ذرات معلق خطرناک موجود در هوا و ﻧﻴﺘﺮوس اﻛﺴﻴﺪ (یکی از محصولات جانبی سمی حاصل‌از سوخت‌های فسیلی) را طی سال گذشته محاسبه کنند. از بین تمام آلاینده‌های اندازه‌گیری شده، ازن بیشترین تاثیر را روی روده داشت و مسئول حدود ۱۱ درصد از تنوع مشاهده‌شده میان افراد مورد بررسی بود و تاثیر آن بیش از تاثیر جنسیت، گروه قومی یا حتی رژیم غذایی بود. تنوع باکتری‌های روده‌ی افرادی که میزان مواجهه‌ی آن‌ها با ازن بیشتر بود، کمتر بود. آلدریت خاطرنشان کرد:

افرادی که بیشتر درمعرض ازن قرار گرفته بودند، همچنین دارای فراوانی بالاتری از گونه‌ی خاصی از باکتری‌ها به نام Bacteroides caecimuris بودند. اهمیت این مساله آن جا است که برخی از مطالعات سطوح بالاتر این باکتری را با چاقی مرتبط کرده‌اند.

در کل، پژوهشگران ۱۲۸ گونه باکتریایی را شناسایی کردند که تحت‌تاثیر افزایش مواجهه‌ با ازن قرار می‌گرفتند. برخی ممکن است بر ترشح انسولین اثر داشته باشند. گونه‌های دیگر می‌توانند متابولیت‌هایی مانند اسیدهای چرب را تولید کنند که در حفظ یکپارچگی سد روده و پیشگیری از التهاب نقش دارند. آلدریت گفت:

ازن احتمالا محیط روده‌ی شما را تغییر می‌دهد و موجب فراوانی برخی باکتری‌ها می‌شود و این امر می‌تواند اثراتی روی سلامتی داشته باشد.

البته مطالعه‌ی مذکور نسبتا کوچک بود و محدودیت‌هایی نیز داشت. یکی از این محدودیت‌های اصلی آن بود که تنها یک بار نمونه‌گیری از مدفوع انجام شده بود. آلدریت اکنون درحال انجام پژوهش وسیع‌تری در این زمینه است. او به این موضوع نیز می‌پردازد که چگونه مواجهه‌ی پیش‌از تولد یا مواجهه در دوران نوزادی روی تشکیل میکروبیوم روده در نوزادان اثر دارد. او می‌گوید:

هنوز کارهای زیادی باید انجام شود؛ اما این مطالعه به مجموعه مقالاتی که نشان می‌دهند مواجهه‌ی انسان با آلودگی هوا می‌تواند تاثیرات ماندگار و مضری بر سلامتی داشته باشد، کمک خواهد کرد.