برداشت شن و ماسه از کوهستان مازندران | عامل گرد و غبار و ویلاسازی در مناطق شمال

 این در حالی است که توسعه بی رویه معادن شن و ماسه در مازندران، تخریب چهره فیزیکی کوه های این استان، تشدید گرد و غبار در حاشیه معادن و از بین رفتن پوشش گیاهی مازندران را به دنبال داشته است؛ آن هم در شرایطی که فعالان محیط زیست مازندران معتقدند می توان به جای برداشت بی رویه شن و ماسه برای توسعه ویلاسازی در این استان، زیرساخت های گردشگری طبیعت را در مازندران تقویت کرد تا حضور پرتعداد گردشگران در این استان به عاملی برای تخریب طبیعت تبدیل نشود.

بیش از دو دهه است که ویلاسازی بی ضابطه به بلای جان طبیعت مازندران به عنوان سرسبزترین استان کشور تبدیل شده است. بسیاری از کارشناسان و فعالان محیط زیست مازندران معتقدند که توسعه ویلاسازی در این استان بیش از ظرفیت اکولوژیک آن انجام شده است. به همین دلیل، چند سالی است که هم پای رشد ویلاها در مازندران شاهد تحلیل پوشش گیاهی، کاهش مساحت جنگل ها، کم شدن جمعیت حیات وحش، تخریب کوهستان، آسیب دیدن سواحل و آلودگی رودخانه های این استان هستیم. 

بیشتربخوانید:

آینده ایران | بارش شدید در جنوب، خشکی شدید در شمال

در این میان با توجه به این که شن و ماسه یکی از مهمترین مصالح ساختمانی مورد نیاز سازندگان ویلا محسوب می شود، چند سالی است که معادن بسیاری در کوه های مازندران از سازمان صمت این استان مجوز گرفته اند. در چنین شرایطی، توسعه بی رویه معادن شن و ماسه در مازندران به همراه برداشت بی ضابطه این معادن از کوهستان ها، منجر به تغییر شکل فیزیکی کوه های مازندران بخصوص در حاشیه جاده هراز و جاده های فرعی آن شده و به آلودگی هوا و کاهش پوشش گیاهی در این منطقه دامن زده است. 

تغییر چهره کوه های مازندران به دلیل برداشت بی رویه شن و ماسه 

به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، جاده دهستان چلاو شهرستان آمل که آن را در فیلم بالا مشاهده می کنید، تنها یکی از مناطق استان مازندران است که در سال های اخیر با گسترش بی رویه معادن شن و ماسه در دل کوهستان مواجه بوده است؛ به نحوی که بررسی های میدانی خبرنگار رکنا حاکی از آن است که در کیلومتر به کیلومتر این جاده، لودرها مشغول برداشت شن و ماسه از کوهستان هستند. تعداد معادن و حجم برداشت شن و ماسه از کوه های بسیاری از نقاط مازندران از جمله جاده چلاو آن قدر زیاد است که شاهد تغییر چهره فیزیکی کوهستان های استان مازندران به ویژه در شرق این استان هستیم. این در حالی است که ساخت ویلا، مهمترین مورد مصرف شن و ماسه های برداشت شده از کوه های مازندران محسوب می شود. 

نکته تاسف بار دیگر این که در هر نقطه ای از کوهستان های مازندران که معادن شن و ماسه فعالیت می کنند، شاهد تشدید گرد و غبار حاصل از فعالیت معادن هستیم. گرد و غبار نه تنها به آسمان بسیاری از شهرها و روستاهای شرق مازندران وارد می شود و هوا را آلوده می کند، بلکه به پوشش گیاهی کوهستان و جنگل های مازندران نیز آسیب می زند؛ آن هم در شرایطی که نه سود کلان حاصل از معدن کاوی در کوه های مازندران به جیب اهالی این استان می رود و نه توسعه ویلاسازی نقشی در بهبود زیرساخت های گردشگری و بهره گیری مناسب از مهمترین مزیت نسبی مازندران برای اشتغالزایی دارد. 

این نکته ای است که داریوش عبادی، فعال محیط زیست مازندران در گفت و گو با رکنا روی آن دست گذاشت و اظهار داشت: برداشت بی رویه شن و ماسه از کوه های مازندران در سال های اخیر منجر به تغییر شکل فیزیکی بسیاری از کوهستان های این استان شده است؛ به گونه ای که در دو دهه گذشته به شکل محسوسی شاهد تغییر ریخت شناسی طبیعت حاشیه جاده هراز و جاده های فرعی آن در سطح استان مازندران بوده ایم. 

وی افزود: توسعه بی قاعده معادن شن و ماسه در کوه های مازندران، منجر به تشدید گرد و غبار در بسیاری از شهرها و روستاهای شرق مازندران شده و عملا به پوشش گیاهی کوهستان ها آسیب زده است. تداوم این روند نیز می تواند در آینده ای نه چندان دور منجر به کاهش هرچه بیشتر مساحت جنگل های مازندران شود، زیرا در سال های اخیر شاهد آن بوده ایم که بخش زیادی از شن و ماسه ای که از کوه های استان برداشت شده، در ساخت و ساز ویلاهایی به کار رفته است که در دل جنگل های مازندران قرار دارند. 

وجود بیش از 150 معدن شن و ماسه در کوه های مازندران 

عبادی با بیان این که بیش از 150 معدن در مازندران مجوز برداشت شن و ماسه از کوهستان را دارند، عنوان کرد: با توجه به افزایش نیاز به استفاده از شن و ماسه به دلیل توسعه ویلاسازی در سطح مازندران، در سال های اخیر سازمان صمت استان به تعداد زیادی معدن مجوز داده است که شن، ماسه و لاشه سنگ را از کوه های استان برداشت کنند. عمده این معادن نیز در حاشیه جاده هراز، بخش های مختلف شهرستان آمل و در حاشیه جاده خطیرکوه شهرستان سوادکوه قرار گرفته اند. البته تعدادی معدن پراکنده شن و ماسه نیز در مناطق تجن، ساری، نکا و بهشهر وجود دارد. 

این فعال محیط زیست مازندران ادامه داد: با توجه به توسعه ویلاسازی در استان مازندران در سال های اخیر، عمده شن و ماسه هایی که از کوه های استان برداشت می شود، در ساخت ویلا در سطح مازندران به کار می رود؛ بخصوص که ما در چند سال گذشته شاهد آن بوده ایم که اجرای انواع پروژه های عمرانی در سطح استان به کندی صورت می گیرد، اما روز به روز بر تعداد ویلاهای ساخته شده در نقاط مختلف مازندران افزوده می شود. 

وی در ادامه تاکید کرد: کند پیش رفتن روند اجرای پروژه های عمرانی در مازندران و سرعت بالای ویلاسازی در این استان نشان می دهد که بخش عمده ای از شن و ماسه ای که از کوه های مازندران برداشت می شود، در عملیاتی مانند پل سازی یا جاده سازی به کار نمی رود، بلکه صرف توسعه ویلاسازی در مازندران می شود. این در حالی است که توسعه بی ضابطه ویلاسازی در مازندران در دو دهه گذشته، هیچ تناسبی با ظرفیت اکولوژیک این استان نداشته است. 

وجود 2 میلیون واحد مسکونی اضافی در استان مازندران 

عبادی با انتقاد از ازدیاد انواع واحد مسکونی شامل ویلا، خانه، آپارتمان و ... در سطح مازندران گفت: مازندران مجموعا حدود 3 میلیون نفر جمعیت دارد که این تعداد افراد حداکثر به یک میلیون واحد مسکونی احتیاج دارند. این در حالی است که همین حالا حدود سه میلیون واحد مسکونی در قالب ویلا، خانه، آپارتمان و ... در مازندران وجود دارد که نشان می دهد تعداد واحدهای مسکونی موجود در سطح استان، سه برابر نیاز اهالی مازندران است. 

این فعال محیط زیست مازندران ادامه داد: اکنون حدود دو میلیون واحد مسکونی اضافی در استان مازندران وجود دارد که بخشی از آنها متعلق به مازندرانی هایی است که دو یا سه خانه دارند و خانه های اضافی خود را در طول سال به مسافران اجاره می دهند، اما بخش زیادی از این خانه ها به افراد غیربومی تعلق دارد که به داشتن خانه یا ویلا در مازندران تمایل داشته اند. 

وی در ادامه تاکید کرد: متاسفانه در دو دهه گذشته شاهد بالا گرفتن تب داشتن ویلا در مازندران در میان آحاد ایرانیان بوده ایم و سال هاست که بسیاری از شهروندان کشورمان که از تمکن مالی بالایی برخوردارند، اقدام به ساخت یا خرید ویلا در مازندران کرده اند. این در حالی است که بسیاری از این افراد مجموعا در طول یک سال حتی 30 روز هم در ویلاهای خود اقامت ندارند، اما صرفا به خاطر این که می خواستند در مازندران یک اقامتگاه داشته باشند، اقدام به ساخت ویلا کرده اند؛ آن هم در شرایطی که بسیاری از این ویلاها در دل جنگل، کوه ها و جلگه های مازندران قرار گرفته و با تغییر کاربری اراضی طبیعی ساخته شده است. 

 عدم گسترش زیرساخت های گردشگری طبیعت

عبادی با بیان این که عدم توسعه مناسب زیرساخت های گردشگری طبیعت منجر به رشد بی ضابطه ویلاسازی در مازندران شده است، اظهار داشت: شکی نیست که گردشگری طبیعت، مهمترین مزیت نسبی استان مازندران برای کسب درآمد و اشتغالزایی محسوب می شود. کسی هم با حضور پرتعداد گردشگران در مازندران مخالف نیست، اما نکته مهم این است که ما باید به گونه ای گردشگری را در مازندران توسعه دهیم که حضور گردشگران در نقاط مختلف استان، منجر به تخریب طبیعت نشود. 

این فعال محیط زیست مازندران ادامه داد: آسیبی که ویلاسازی به طبیعت مازندران زده، مشابه آسیبی است که استفاده از خودروهای تک سرنشین در کلانشهرها برای آلودگی هوا در پی دارد. یعنی ما در سال های اخیر به جای این که برای گسترش زیرساخت های گردشگری طبیعت در مازندران شامل ویلاهای سوئیت مانند، هتل آپارتمان، کلبه های گردشگری، اقامتگاه های بوم گردی و ... برنامه ریزی کنیم، فقط به ویلاسازی پرداخته ایم و بسیاری از اراضی طبیعی مازندران را تخریب کرده ایم. 

وی در ادامه تاکید کرد: ما باید به جای ویلاسازی در طبیعت مازندران، مجموعه های تفرجگاهی را به اندازه کافی در دل کوهستان، جلگه و سواحل استان گسترش می دادیم تا افراد به جای این که هر کدام برای خودشان یک ویلا داشته باشند، هر وقت خواستند به صورت گروهی به انواع تفرجگاه ها در مازندران سر بزنند و از طبیعت زیبای این استان لذت ببرند. البته طبیعی است که تفرجگاه های ساخته شده در طبیعت نیز باید با محیط زیست سازگار باشند، به طور مثال، ما نباید فاضلاب تولیدشده در این تفرجگاه ها را بدون رعایت اصول علمی تصفیه به رودخانه ها بریزیم یا زباله های حاصل از آن را در طبیعت رها کنیم. 

کاهش ویلاسازی با توسعه تفرجگاه های طبیعی در مازندران میسر است 

عبادی با بیان این که اگر زیرساخت های نوین گردشگری در مازندران توسعه پیدا می کرد، نیازی به گسترش بی قاعده ویلاسازی در این استان نبود، عنوان کرد: ما اگر اقامتگاه های بوم گردی و تفرجگاه های طبیعی سازگار با محیط زیست را دل دل طبیعت مازندران توسعه می دادیم، در آن صورت نه تنها حضور پرتعداد گردشگران داخلی،‌ آسیبی به محیط زیست مازندران وارد نمی کرد، بلکه اقتصاد مازندران می توانست از حضور پرشور گردشگران خارجی رونق بگیرد. 

این فعال محیط زیست مازندران ادامه داد: با وجود این که در سال های اخیر توسعه بی ضابطه ویلاسازی در مازندران، آسیب زیادی را به طبیعت این استان وارد کرده است، ولی ما هنوز فرصت داریم که با گسترش زیرساخت های گردشگری طبیعت، نیاز شهروندان غیربومی به داشتن ویلا در مازندران را برطرف کنیم. بنابراین در شرایط موجود، گسترش زیرساخت های گردشگریِ سازگار با محیط زیست، نه تنها به درآمدزایی بیشتر برای اهالی مازندران کمک می کند، بلکه منجر به پایداری سرزمین و حفظ طبیعت استان می شود. 

وی در پایان تصریح کرد: علاوه بر تقویت زیرساخت های گردشگری برای توسعه اکوتوریسم در مازندران، ما می توانیم با وضع مالیات بر ویلاسازی، هزینه داشتن ویلا یا خانه دوم در این استان را برای افراد غیربومی به حدی بالا ببریم که افراد ثروتمند دیگر میلی به داشتن ویلا در مازندران نداشته باشند؛ یعنی ما باید کاری کنیم که هزینه اقامت در تفرجگاه های طبیعی به شکل محسوسی کمتر از مالیات بر داشتن ویلا در مازندران باشد. به این شکل، به جای این که ثروتمندان غیربومی با سرمایه گذاری در توسعه ویلاسازی به تخریب طبیعت مازندران دامن بزنند، با حضور در اقامتگاه های طبیعی به رونق گردشگری طبیعت و سازگار با محیط زیست در استان کمک کنند.