امروزه طیف گسترده مهاجرت در دنیا و تبعات آن برای جوامع مهاجرپرور، کاهش مشارکت مردمی، تغییر و تحولات سیاسی و وضعیت نامناسب اقتصادی، گسترش ارتباطات از طریق وسایل ارتباط جمعی و از همه مهم‌تر ویژگی عمده رفتار شهروندان معاصر که درصدد کف نفس شخصی و مزیت‌های فردی هستند، مسئله حقوق شهروندی را چه در سطح ملی و چه در سطح فراملی به یک مسئله پراهمیت تبدیل کرده است.
حقوق شهروندی به اعتقاد متخصصان به‌طور خاص تنظیم‌کننده رابطه بین شهروندان و مدیریت شهری است. آگاهی از این حقوق سبب می‌شود که فرد نظارت بهتری به مدیریت شهری داشته باشد، بهتر بتواند حقوق خود را مطالبه کند و وظایفی که طبق قانون در مقابل دیگران و مدیریت شهری دارد را بشناسد و در جهت انجام آن‌ها اقدام کند. ایده اصلی شهروندی به حقوق اقتصادی و سیاسی دسترسی و مشارکت مربوط می‌شود. یکی از وظایف اصلی حکومت‌ها، تأمین آزادی‌های فردی است که با وضع قوانین و مقررات مناسب، مانع تعرض دیگران به حقوق و آزادی‌های شخصی می‌شود.
در همین رابطه، پژوهشی توسط محققان پردیس بین‌المللی دانشگاه تهران واقع در کیش انجام شده است. در این تحقیق ۳۵۰ نفر از شهروندان تهرانی مشارکت داشته و با کمک پرسشنامه، داده‌های مورد نیاز پژوهشگران را فراهم ساخته‌اند.
نتایج این تحقیق نشان داد که میزان آگاهی از حقوق شهروندی در شهروندان تهرانی، پایین‌تر از حد متوسط است. همچنین بین میزان آگاهی شهروندان تهرانی از حقوق شهروندی بر اساس قومیت، تحصیلات، منطقه سکونت و رده سنی تفاوت خاصی وجود ندارد.
همچنین بر اساس این نتایج، میزان آگاهی شهروندان مرد تهرانی از حقوق شهروندی، بیشتر از شهروندان زن تهرانی است و میزان آگاهی شهروندان متأهل نیز از مجردها بیشتر است و در نگاهی کلی، آگاهی شهروندان تهرانی از حقوق و آزادی‌های سیاسی و مدنی، حقوق قضایی و حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، پایین و غیرقابل قبول است.
حسن علیدادی سلیمانی، استادیار و پژوهشگر گروه علوم اجتماعی پردیس بین‌المللی دانشگاه تهران و همکارش در این رابطه می‌گویند: «با توجه به یافته‌های این پژوهش، پیشنهاد می‌شود شهرداری‌ها و سایر نهادهای خدمات اجتماعی، توجه بیشتری را به مسئله افزایش شناخت و آگاهی شهروندان از حقوق شهروندی و تهیه آموزش‌ها و برنامه‌های ویژه در این خصوص به عمل آورند تا از این طریق، سرمایه اجتماعی جامعه افزایش یابد و شهروندان مشارکت بیشتری در امور جامعه داشته باشند».
آن‌ها افزوده‌اند: «همچنین رسانه‌های جمعی باید از ظرفیت‌های خود جهت آموزش حقوق شهروندی استفاده بیشتری کنند. انتشار و پخش بروشورهای اطلاع‌رسانی و آموزش حقوق شهروندی از طرف کلیه سازمان‌های ذی‌ربط نیز می‌تواند در این خصوص مؤثر باشد».
طبق یافته‌های این کار علمی، ما برای تحقق اصول شهروندی نیازمند یک حرکت دوسویه هستیم، یک حرکت از بالا به پایین که همان فرصت دهی و مشارکت‌جویی ساختار کهن جامعه است و دیگری، حرکت از پایین به بالا که همان مشارکت و فعالیت‌های اجتماعی است. ازاین‌رو برای تحقق حقوق شهروندی، هم مسئولان و هم شهروندان باید مشارکت لازم را داشته باشند.
این یافته‌ها در قالب یک مقاله علمی پژوهشی در نشریه‌ای به نام «فصل‌نامه اقتصاد و مدیریت شهری» که متعلق به انجمن علمی اقتصاد شهری ایران است، منتشر شده‌اند.
دیدگاه تان را بنویسید