پاسخ به چند پرسش درباره "واکسن آنفلوآنزا"

به گزارش ایسنا، این درحالیست که طبق تاکید متخصصان تلقیح همگانی این واکسن ضرورتی ندارد و تزریق آن تنها برای افراد در گروه های پرخطر توصیه می شود. از طرفی هم از آنجا که راه های پیشگیری از آنفلوآنزا مشابه پیشگیری از کروناست، به علت رعایت مردم در استفاده از ماسک و فاصله گذاری ها و شستن دستها و همچنین تجربه نیمکره جنوبی زمین، پیش بینی می شود که امسال در نیمکره شمالی نیز احتمالا با کاهش موارد آنفلوآنزا مواجه خواهیم بود.

در این گزارش سعی می‌کنیم به سوالاتی که این روزها پیرامون واکسن آنفلوآنزا وجود دارد، پاسخ دهیم.

وضعیت خرید واکسن آنفلوآنزا برای امسال

هر سال با نزدیک شدن به مهر ماه و فصل سرد، دغدغه‌ها برای تامین واکسن آنفلوآنزا افزایش می‌یابد. مدت زمانی طول می‌کشد تا واکسن آنفلوآنزا در بدن ایمنی ایجاد کند، دو هفته است، بنابراین باید قبل از آغاز سرما آن را تزریق کرد. بر همین اساس به دلیل احتمال همزمانی کرونا با آنفلوآنزا، رییس سازمان غذا و دارو در شهریور ماه سال جاری اعلام کرد "امسال پنج برابر سال گذشته واکسن آنفلوآنزا تامین می کنیم."

بر این اساس به گفته دکتر سید حیدر محمدی - مدیرکل امور دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو، امسال ۲.۵ میلیون دوز واکسن آنفلوآنزا برای گروه‌هایی که تزریق این واکسن برایشان ضروری است، مانند بیماران پیوندی، قلبی-تنفسی، زنان باردار و... پیش‌بینی شد و در حوزه تامین واکسن برای سایر افراد هم نسبت به سال گذشته افزایش قابل توجهی صورت گرفته؛ به طوری که تامین ۱۶ میلیون دوز واکسن پیش بینی شده است. 

در عین حال با توجه به اینکه امسال به دلیل شیوع کرونا همه کشورها در تلاش بودند تا واکسن آنفلوآنزا را برای شهروندان خود تامین کنند و از طرفی با توجه به مشکلاتی که تحریم ها در مسیر واردات دارو و واکسن کشور ایجاد کرده، بازار تامین واکسن آنفلوآنزا هم پر دغدغه بود. به هر حال واردات بخشی از واکسنهای سفارش داده شده تا کنون انجام شده و اعلام شد که توزیع این واکسن در مرحله اول در شبکه بهداشتی  از اواخر شهریور و اوایل مهر ماه آغاز می شود.  

نحوه توزیع واکسن آنفلوآنزا چگونه است؟

بر این اساس با توجه به رقابت جهانی برای تامین واکسن آنفلوآنزا، افزایش مطالبات مردمی برای تزریق این واکسن در پاییز سخت کرونایی و از آنجایی که واکسن های تامین شده کفاف تمام جمعیت کشور را نمی دهند، لازم بود تا تمهیداتی در حوزه توزیع و عرضه واکسن آنفلوآنزا اتخاذ شود. بر همین اساس سازمان غذا و دارو اعلام کرد که در مرحله اول واکسن به معاونت بهداشت وزارت بهداشت جهت عرضه آن در شبکه بهداشت توزیع می کند تا گروه های در معرض خطر از جمله زنان باردار، بیماران خاص، صعب العلاج، مزمن و کادر درمان، بتوانند این واکسن را به صورت رایگان در مراکز بهداشت و مراکز جامع سلامت تزریق کنند. بنابراین اکنون و در مرحله اول توزیع یک و میلیون دوز واکسن آنفلوآنزا در شبکه بهداشت آغاز شده است.

چه کسانی در اولویت تزریق واکسن در مراکز بهداشتی هستند؟

طبق اعلام وزارت بهداشتی ها سه گروه در اولویت واکسیناسیون آنفلوآنزا در پایگاه های بهداشت و مراکز جامع سلامت قرار دارند که شامل کارکنان مراکز بهداشتی و بیمارستانی، زنان باردار و مبتلایان به بیماری های خاص هستند.

در این زمینه دکتر محمد مهدی گویا- رییس مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت با اشاره به توزیع واکسن آنفلوآنزا در معاونت بهداشت و مراکز بهداشت و البته زمان بَر بودن توزیع، گفت: در روز شنبه ۵ مهرماه حدود نیمی از مقدار تعیین شده (تخصیص ۱.۵ میلیون دوز واکسن آنفلوانزا) به معاونت بهداشت وزارت بهداشت تحویل داده شد که بلافاصله با هماهنگی قبلی، توزیع در سطح دانشگاه های علوم پزشکی کشور آغاز شد. باید توجه کرد که با توجه به بعد مسافت و تعدد مراکز و واحدهای عملیاتی، توزیع واکسن در سطح کشور طبعا زمانبر بوده که با تلاش شبانه روزی کارکنان شبکه های بهداشتی کشور در حال انجام است.

وی تاکید کرد: اولویت دریافت واکسن آنفلوآنزا برای سه گروه کارکنان مراکز بیمارستانی،  زنان باردار و مبتلایان به بیماری های خاص است.  افرادیکه جزو گروه های در معرض خطر بیماری آنفلوانزا هستند به صورت تلفنی با مراکز بهداشتی هماهنگی قبلی انجام دهند و ضمن اخذ نوبت مراجعه کنند تا در زمان مراجعه از خدمات سریع تر، اتلاف وقت کمتر و همچنین بدون تجمع و ازدحام بهره مند شوند.

شاید یک سوال آن باشد که چگونه باید تحت پوشش شبکه بهداشت قرار گرفت؟ در این باره باید گفت که جمعیت روستایی سال هاست که تحت پوشش خانه های بهداشت قرار دارند و خدمات لازم را از این طریق و سطح بندی شده دریافت می کنند. سایر افراد نیز می توانند با مراجعه به پایگاههای خدمات جامع سلامت در شهرها و مراکز  بهداشت و با تشکیل پرونده الکترونیک، تحت پوشش نظام مراقبتهای اولیه بهداشتی درآیند. البته باید توجه کرد که لزوما تحت پوشش بودن افراد در شبکه بهداشتی منجر به واکسیناسیون آنها نخواهد شد. در مجموع برای واکسیناسیون آنفلوآنزا در سال جاری و در مرحله اول از طریق شبکه بهداشت، سه گروه اعلام شده از سوی وزارت بهداشت یعنی کارکنان مراکز بیمارستانی،  زنان باردار و مبتلایان به بیماری های خاص در اولویت دریافت و تزریق واکسن هستند. این افراد می توانند با مراجعه به مراکز بهداشت به صورت رایگان واکسن آنفلوآنزا را تزریق کنند.

واکسن آنفلوآنزا در داروخانه ها موجود است؟

باید توجه کرد که واکسن آنفلوآنزا هنوز در داروخانه ها توزیع نشده است. بر اساس اعلام سازمان غذا و دارو، قرار بر این شد که فاز اول توزیع واکسن از ابتدای مهر ماه در شبکه بهداشت انجام شود که این اتفاق افتاد. حال فاز بعدی توزیع واکسن آنفلوآنزا، عرضه آن به داروخانه هاست که البته هنوز این توزیع انجام نشده است.  

در این زمینه دکتر حیدر محمدی- مدیرکل امور دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو به ایسنا، گفت: واکسن آنفلوانزا هنوز در داروخانه ها توزیع نشده است. در فاز دوم توزیع این واکسن که زمان آن به زودی اعلام می‌شود، واکسن آنفلوانزا بین داروخانه‌ها هم توزیع می شود.

دکتر کیانوش جهانپور-سخنگوی سازمان ذا و دارو نیز در گفت و گو با ایسنا، تاکید کرد: در حال حاضر هیچ‌گونه توزیعی در حوزه واکسن آنفلوآنزا در بین داروخانه‌ها انجام نشده است. بنابراین مرم برای دریافت واکسن قبل از اعلام رسمی سازمان غذا و دارو، به داروخانه‌ها مراجعه نکنند. تاکید می کنم در حال حاضر واکسیناسیون آنفلوآنزا در مراکز جامع خدمات سلامت و صرفا برای کادر بهداشت و درمان، مادران باردار و بیماران خاص انجام خواهد شد و به هیچ وجه در اختیار دیگر گروه‌ها و افراد قرار نخواهد گرفت.

چه کسانی در اولویت دریافت واکسن از داروخانه ها هستند؟

بنابر ضرورت تامین واکسن برای گروه هایی که در معرض ریسک بیشتر ابتلا به آنفلوآنزا و شدت بیشتر بیماری قرار دارند، سازمان غذا و دارو اعلام کرده است که بعد از توزیع واکسن آنفلوآنزا در داروخانه ها، این واکسن به افراد بالای ۶۵ سال و کودکان بین ۶ ماه تا ۵ سال با ارائه کارت ملی و ثبت اطلاعات، ارایه می شود.

قیمت واکسن آنفلوآنزا چقدر است؟

باید توجه کرد که واکسن آنفلوآنزایی که در مراکز بهداشتی در اختیار گروه های در معرض خطر گذاشته می شود، رایگان است، اما برای تهیه واکسن از داروخانه ها باید هزینه پرداخت شود.

بر اساس اعلام سازمان غذا و دارو، از آنجایی که در حال حاضر واکسن با ارز دولتی ۴۲۰۰ تومانی تامین شده است، قیمت تمام شده آن برای مردم در داروخانه ها، ۴۴ هزار تومان خواهد بود. البته در صورتی که بعد از این،  تصمیمی مبنی بر واردات واکسن با ارز نیمایی اتخاذ شود، قیمت واکسن تامین شده با ارز نیمایی از سوی سازمان غذا و دارو  اطلاع رسانی می شود.

آیا همه مردم نیاز به تزریق واکسن آنفلوآنزا دارند؟

باید توجه کرد که میزان ایمنی واکسن آنفلوانزا بین ۳۰ تا ۳۵ درصد است. بنابراین فقط افراد پر خطر مانند سالمندان بالای ۶۵ سال، کودکان، بیماران قلبی_عروقی، افراد مبتلا به بیماری های نقص ایمنی، کادر بهداشت و درمان و... که ممکن است امکان و شدت ابتلا به آنفلوآنزا در آنها بیشتر باشد، نیاز به تزریق این واکسن دارند و نیازی به تزریق واکسن آنفلوانزا از سوی همه افراد نیست.

از طرفی بر اساس گفته کارشناسان بهداشت و درمان با توجه به اینکه در حال حاضر عمده مردم در جهت پیشگیری از ابتلا به کرونا، پروتکل های بهداشتی نظیر استفاده از ماسک، حفظ فاصله فیزیکی از دیگران، شستن مداوم دست ها، عدم تماس دست آلوده با چشم، دهان و بینی و... را رعایت می کنند، احتمال شیوع آنفلوآنزا طی امسال کمتر خواهد بود. این تجربه ای است که در نیمکره جنوبی که فصل سرما را گذرانده نیز دیده شده است؛ به طوری که طبق اعلام کمیته اپیدمیولوژی کرونا در وزارت بهداشت، محدودیت‌ها در هنگ کنگ، گسترش آنفلوآنزا را سرکوب کرده و در زمستان امسال در استرالیا،  شیوع آنفلوآنزا بسیار پایین بوده است. در کشورهای دیگر نیم‌کره جنوبی، از جمله شیلی و آفریقای جنوبی نیز یک تصویر مشابه در مورد آنفلوآنزا و سایر بیماری‌های زمستانی، در شش ماهه اول سال که زمستان را تجربه کرده‌اند، وجود داشته است.

هرچند که نمی توان با اطمینان گفت که در زمستان نیم‌کره شمالی نیز همین الگو اتفاق افتد، اما به نظر می رسد که بهترین کار این است که اجازه دهیم افراد در معرض خطر واکسن آنفلوآنزا را تزریق کنند و در عین حال بیشتر رعایت پروتکل های بهداشتی را که این روزها مقداری نزولی شده، مدنظر قرار دهیم تا هم از آنفلوآنزا در امان بمانیم، هم از کرونا.

می توان واکسن آنفلوآنزا را از بازار آزاد و یا به صورت اینترنتی خرید؟

متاسفانه در آستانه فصل آنفلوآنزا که نگرانی‌هایی از احتمال همزمانی ابتلا به کرونا و آنفلوآنزا مطرح می‌شود، عده‌ای برای پول‌های مردم کیسه دوختند. به طوری که یا در بازار آزاد و یا به صورت اینترنتی، با قیمت‌های چند صد هزار تومانی نسبت به فروش واکسن آنفلوآنزا اقدام می‌کنند. این درحالیست که واکسن هایی که از مراکز غیرمجاز و یا به صورت اینترنتی تهیه می شوند، نه تنها ممکن است تقلبی بوده و منجر به عارضه ای در فرد شوند، بلکه حتی اگر تقلبی نباشند، قاچاق هستند و ممکن است به درستی نگهداری و حمل نشده باشند.

در این زمینه دکتر علی فاطمی-نایب رییس انجمن داروسازان ایران، چندی پیش به ایسنا، گفت: باید توجه کرد که واکسن آنفلوآنزا، واکسنی است که باید تحت زنجیره سرد نگهداری شود و اگر از یخچال خارج شود، کارایی‌اش را از دست می‌دهد. بر همین اساس مهم است که بلافاصله بعد از خروج واکسن آنفلوآنزا از یخچال به سرعت آن را تزریق کرد. بر همین اساس در بسیاری از کشورهای دنیا تزریق واکسن آنفلوآنزا را در داروخانه‌ها انجام می‌دهند تا خروج آن از زنجیره سرد تا زمان تزریق، طولانی نشود.

وی تاکید کرد: در حال حاضر هم واکسن آنفلوآنزا و هم واکسن کرونای تقلبی در بازار وجود دارد و شیادانی هستند که با این موارد از مردم کلاهبرداری می‌کنند.

سازمان غذا و دارو هم در این زمینه طی اطلاعیه ای نسبت به فروش واکسن‌ آنفلوآنزا تقلبی در بازار هشدار داد و اعلام کرد: "مردم به‌هیچ‌عنوان نباید اسیر تبلیغات عرضه این دارو در خارج از مراکز بهداشتی و داروخانه‌ها شوند، زیرا سلامت این واکسن‌ها به‌ هیچ‌ عنوان مورد تأیید این سازمان نیست. به مردم اطمینان خاطر داده می‌شود که واکسن موردنیاز تمامی افراد پرخطر، در چند فاز از طریق شبکه بهداشتی و داروخانه‌ها عرضه خواهد شد، بنابراین از مردم می‌خواهیم اخبار را از مراجع معتبر دنبال کرده و طبق اعلام سازمان غذا و دارو نسبت به تهیه آن اقدام کنند. "