مسیر خودکفایی ایران در تهیه داروهای مشتق از پلاسما

 صدیقه امینی کافی آباد، گفت: در روزهای همه گیری جهانی کرونا، جامعه بشری بیش از گذشته به دارو و داروساز امید بسته است و اکنون پلاسمای کووید ۱۹ نیز برای درمان بیماران مبتلا به ویروس کرونا کاربرد مهمی یافته است.

وی افزود: خون و فرآورده‌های آن از سال ۲۰۱۳ توسط سازمان جهانی بهداشت به عنوان داروهای اساسی اعلام شد و پلاسما به عنوان فرآورده خون، ماده میانی در شرکت‌های تولید کننده داروهای مشتق از پلاسما به کار می‌رود.

امینی ادامه داد: داروهای مشتق از پلاسما یا بیولوژیک بخشی از داروهایی هستند که امروزه در درمان بسیاری از بیماری‌ها جایگاه خاصی دارد چنانکه اکنون پلاسمای دریافتی از بیماران بهبود یافته از کووید ۱۹ در درمان بیماران مبتلا به کار می‌رود و جامعه بشری منتظر تولید ایمنوگلوبولین اختصاصی کووید ۱۹ برای درمان بیماران در پاییز و زمستان سال جاری است و ایران در این زمینه از کشورهای پیشرو به حساب می‌آید.

وی توضیح داد: پلاسمای انسانی حاوی بیش از ۱۰۰۰ پروتئین است که بیش از ۲۵۰ مورد آنها مشخص و شناسایی شده اند و بیش از ۳۰ پروتئین از این موارد شناسایی شده، به صورت تجاری از پروتئین تغلیظ شده خون، تهیه شده و به عنوان داروهای در دسترس هستند که بیشترشان گران و برخی نیز کمیاب و ذخایر کمی از آنها موجود است.

معاون تضمین کیفیت و کنترل کیفی سازمان انتقال خون افزود: تعدادی از این پروتئین‌ها که توسط سازمان بهداشت جهانی از تغلیظ پلاسما به دست آمده و به عنوان داروهای ضروری شناسایی شده اند شامل فاکتورهای انعقادی برای درمان بیماران هموفیلی( فاکتور VIII)که به فاکتور ضد هموفیلی معروف است برای درمان هموفیلی A، فاکتور IXبرای درمان هموفیلی B، گاماگلوبولین ها یاIVIG برای درمان کمبودهای اولیه یانقص سیستم ایمنی، هیپر ایمونوگلوبولین ها برای عوامل عفونی مشخص یا بیماری‌های عفونی اختصاصی مانند کزاز، هاری ، هپاتیت B و یا برای آنتی ژن مانند فاکتور Rhیا anti-Rho( D) جهت پیشگیری از بیماری‌های همولیتیک نوزادان و همچنین آلبومین برای بیماران نیازمند پروتئین یا جایگزینی حجم به کار می‌روند.

وی، ایران را در زمینه پالایش قراردادی پلاسما الگویی برای سایر کشورهای فاقد پالایشگاه پلاسما دانست و افزود: تولید داروهای مشتق از پلاسما از طریق پالایش قراردادی پلاسما از سال ۱۳۸۵ در برنامه سازمان انتقال خون ایران قرار گرفت و با افزایش روند اهدا خون و تولید (پلاسمای بازیافتی) FFP در کشور و میزان مصرف آن در بالین بیمار، مقرر شد مازاد تولید FFP توسط شرکت‌های پالایشگر دارای مجوز ورود داروهای مشتق از پلاسما به کشور، تبدیل به داروهای مشتق از پلاسما شده و برای مصرف بیماران به کشور بازگردد.

امینی تاکید کرد: در برخی از کشورها کفایت پلاسما جهت تولید داروهای مشتق از پلاسما یک سیاست ملی تلقی شده و در کشور ما سیاست گذاری جهت بهره برداری از پلاسمای اهداکنندگان سالم ایران برای تولید محصولات پلاسمایی به عنوان یک استراتژی مد نظر قرار گرفته می‌شود و اولین قدم در این راه بهره برداری از پلاسمای تولیدی موجود است تا در مراحل بعد ضمن افزایش تولید پلاسما، امکانات تولید داروهای مشتق از پلاسما در کشور مهیا شود.

وی، داروهای مشتق از پلاسما که از پلاسمای ایرانی تولید شده اند را شامل آلبومین، ایمنوگلبولین داخل عروقی (IVIg)، فاکتور هشت (FVIII)وفاکتور نه (FIX)دانست و افزود: از سال ۱۳۸۹ با توجه به داروهای استحصالی از پلاسمایی که توسط سازمان انتقال خون ایران جمع آوری شد کشور در زمینه تولید ایمنوگلبولین داخل عروقی (IVIg)وفاکتور نه (FIX)به خودکفایی رسید و امکان تأمین نیاز بیماران کشور به داروهای مذکور از پلاسمای ایرانی فراهم شد و این روند تا خودکفایی کامل کشور نسبت به داروهای مشتق از پلاسما ادامه خواهد داشت.