محافظت واکسن کرونای شرکت جانسون اند جانسون از میمون‌ها

براساس نتایج مطالعه‌ای جدید، یک واکسن آزمایشی ویروس کرونا که شرکت جانسون‌اندجانسون آن را ساخته است، از میمون‌ها دربرابر عفونت محافظت می‌کند. این دومین واکسن کاندیدای کرونا است که این هفته نتایج امیدوارکننده‌ی آن روی میمون‌ها گزارش شده است. این شرکت اخیرا یک کارآزمایی بالینی را در اروپا و آمریکا برای آزمایش واکسن خود روی انسان‌ها آغاز کرده است. کارآزمایی آن‌ها یکی از بیش از ۳۰ کارآزمایی انسانی برای واکسن‌های ویروس کرونا است که در سراسر جهان درحال انجام است. اما تا زمانی که این کارآزمایی‌ها کامل شوند (که احتمالا چندین ماه طول می‌کشد) داده‌های حاصل از آزمایش‌های انجام‌شده روی میمون‌ها بهترین سرنخ‌ها را درمورد کارآیی واکسن فراهم می‌کند.

آنگلا راسموسن، ویروس‌شناس دانشگاه کلمبیا که در این مطالعات مشارکتی نداشته است، گفت: «این هفته، هفته‌ی خوبی بوده است، اکنون ما دو واکسن را داریم که روی میمون‌ها اثر دارند. خوب است که درمورد تغییرات خوش‌بین باشیم.» اما او هشدار داد که نتایج جدید نباید موجب عجله در انجام کارآزمایی‌های بالینی بزرگ انسانی شود. او گفت: «ما نمی‌توانیم از راه‌های میان‌بُر برویم.»

مارینلا کیریلوا در مرکز پژوهش‌های واکسن و ویروس‌شناسی BIDMC در بوستون، پژوهش‌های واکسن کرونای شرکت جانسون‌اندجانسون را هدایت می‌کند

برخلاف بسیاری از واکسن‌های در دست توسعه‌ی دیگر که ممکن است نیاز به دو نوبت تزریق داشته باشند، براساس مطالعه‌ای که به‌تازگی در مجله‌ی Nature منتشر شده است، واکسن کاندیدای جانسون‌اندجانسون فقط با یک دوز واکسن از میمون‌ها محافظت کرده است. دکتر دان باروچ، ویروس‌شناس BIDMC و یکی از نویسندگان مقاله‌ی جدید گفت: «ما شاهد سطح بسیار اطمینان‌بخشی از محافظت بوده‌ایم.»

مطالعه‌ی جدید تنها دو روز پس از انتشار مطالعه‌ی مشابهی درمورد یک واکسن آزمایش‌شده به‌وسیله‌ی شرکت مادرنا و موسسه ملی سلامت آمریکا منتشر شد. اما این دو واکسن به روش‌های بسیار متفاوتی کار می‌کنند.

واکسن مادرنا نوعی ماده‌ی ژنتیکی را که RNA پیام‌رسان نامیده می‌شود، به سلول‌ها تحویل می‌دهد. سلول‌ها از RNA موجود در واکسن برای تولید پروتئینی استفاده می‌کنند که روی سطح ویروس کرونا یافت می‌شود (پروتئین اسپایک) و سپس یک پاسخ ایمنی آغاز می‌شود. واکسن‌های مبتنی‌بر RNA درحال آزمایش برای شماری از بیماری‌ها هستند اما هنوز هیچ‌یک از آن‌ها مجوز استفاده برای انسان‌ها را دریافت نکرده‌اند.

پژوهشگران مطالعه‌ی مادرنا، میمون‌ها را طی دو نوبت تزریق با فاصله‌ی چهار هفته واکسینه کردند. آن‌ها یک ماه بعد، این جانوران را به ویروس کرونا آلوده کردند. پژوهشگران در برخی از میمون‌های واکسینه‌شده، نتوانستند ویروس را در ریه‌ها یا بینی تشخیص دهند. در موارد دیگر ویروس قبل از ناپدید‌شدن به آرامی تکثیر می‌شد. مادرنا کارآزمایی‌های مرحله‌ی سوم واکسن mRNA خود را روی دوشنبه آغاز کرد. شرکت فایزر نیز در همین مرحله قرار داشته و درحال آزمایش واکسن mRNA خود است.

درمقابل، واکسن جانسون‌اندجانسون مبتنی‌بر ویروسی است که Ad26 نامیده می‌شود. پژوهشگران این ویروس را طوری اصلاح کرده‌اند حامل ژن پروتئین اسپایک ویروس کرونا باشد. ویروس Ad26 می‌تواند وارد سلول‌های انسانی شود اما قادر به تکثیر درون آن‌ها نیست. سلول میزبان از ژن اسپایک برای ساختن پروتئین‌های ویروس کرونا استفاده می‌کند. در ماه جاری، مقام‌های ناظر اروپایی واکسن Ad26 شرکت جانسون‌اندجانسون را برای ابولا تایید کردند. این نخستین باری بود که چنین نوع تحویل ژن تسهیل‌شده به کمک ویروس برای یک بیماری تایید می‌شد.

در ماه مارس، باروچ و همکارانش هفت نسخه از واکسن Ad26 را برای ویروس کرونا طراحی کردند. آن‌ها تغییرات جزئی در ژن اسپایک ایجاد کردند تا ببینند که آیا می‌توانند موجب شوند سلول‌ها نسخه‌های بیشتری از پروتئین ویروسی را بسازند. آن‌ها همچنین انواعی را مورد آزمایش قرار دادند که موجب می‌شد پروتئین اسپایک پایدارتر شود که ممکن است موجب بروز پاسخ ایمنی قوی‌تری شود.

دکتر باروچ و همکارانش براساس پژوهشی پیشین حدس زدند که واکسن Ad26 بسیار قدرتمند خواهد بود. آن‌ها تصمیم گرفتند آزمایش خود را تنها یا یک دوز از واکسن انجام دهند تا ببیند که آیا همین مقدار برای ایجاد ایمنی کافی است. آن‌ها پس از یک بار تزریق واکسن به مدت ۶ هفته صبر کردند و سپس حیوانات را با ویروس کرونا آلوده کردند. ۶ نسخه از ۷ نسخه از واکسن در میمون‌ها قدری محافظت دربرابر ویروس کرونا فراهم کردند، یعنی ویروس فقط در سطوح پایینی در بدن حیوانات تکثیر می‌شد. نسخه‌ی هفتم از بقیه قوی‌تر بود: از ۶ میمونی که آن را دریافت کرده بودند، ۵ مورد اصلا ویروس قابل تشخیصی نداشتند. ششمی تنها سطوح کمی از ویروس را در بینی خود داشت. پل استوفلز، مدیر ارشد علمی شرکت جانسون‌اندجانسون گفت: «این واقعیت که ما با یک بار تزریق توانستیم از مدل‌های حیوانی محافظت کنیم، شگفتی کاملا مثبتی برای ما بود.»

شرکت مذکور از واکسنی که بالاترین عملکرد را داشت برای اولین کارآزمایی انسانی (کارآزمایی مرحله‌ی اول) که برای آزمایش بی‌خطر بودن واکسن انجام می‌شود، استفاده کرد. اگر این آزمایش خوب پیش برود، شرکت امیدوار است که تا ماه سپتامبر وارد کارآزمایی‌هایی بالینی مرحله‌ی سوم شود که در آن هم بی‌خطر بودن و هم کارآیی واکسن مورد آزمایش قرار می‌گیرد. شرکت قصد دارد که هم یک دوز و هم دو دوز واکسن را مورد آزمایش قرار دهد. دکتر راسموسن گفت واکسنی که با یک دوز موثر باشد، موجب می‌شود میلیاردها نفر که به آن نیاز دارند، آسان‌تر آن را دریافت کنند. او گفت: «ازنظر تئوری، شما به مقدار کمتری از آن نیاز دارید، بنابراین سریع‌تر آن را به افراد بیشتری می‌رسانید.»

اینوویو، شرکتی که درحال توسعه‌ی یک واکسن مبتنی‌بر DNA است، روز پنج‌شنبه اعلام کرد میمون‌هایی که چهار ماه پس از دریافت واکسن با ویروس عفونی شده‌ بودند، دارای بار کاهش یافته‌ای از ویروس در بینی و ریه‌های خود بودند. نتایج آن‌ها هنوز در یک مجله‌ی عملی منتشر نشده است.

شرکت آسترازنکا و دانشگاه آکسفورد واکسنی را براساس ویروس اصلاح‌شده‌ی دیگری که ChAdOx1 نامیده می‌شود، توسعه داده‌اند. نتایج پژوهش آن‌ها روز پنج‌شنبه در مجله‌ی Nature منتشر شد. این گروه اکنون درحال انجام کارآزمایی‌های مرحله‌ی سوم روی انسان‌ها هستند که نتایج آن می‌تواند تا ماه اکتبر به دست آید.

استیسی ال شولتز-چری، ویروس‌شناس بیمارستان تحقیقاتی اطفال سنت جود آمریکا که در هیچ‌کدام از این کارآزمایی‌‌ها مشارکتی نداشته است، گفت: «مشاهده تعداد پلتفرم‌هایی که نتایج امیدوارکننده‌ای را برای یک واکسن نشان می‌دهند، هیجان‌انگیز است.»