"کرونا" فرشته است!

این هنرمند تئاتر که به واسطه تدریس در دانشگاه همواره با نسل جدید دمخور است،از خوبی‌ها و بدی‌های دوران کرونایی سخن گفت و نکاتی را درباره امیدبخشی به نسل جوان توضیح داد.

دلخواه در آغاز سخن خود تاکید کرد گفت: هیچ چیزی بهتر از واقع‌بینی نیست ولی همین واقعیت را باید به بهترین شکل بیان کرد. یعنی همانطور که نباید واقعیت را سیاه‌تر از آنچه هست، نشان دهیم، نباید امید واهی و توخالی هم بدهیم.

او ادامه داد: پیش‌نیاز هر گونه تصمیمی در شرایط بحرانی، پذیرش واقعیت است مانند پذیرش بیماری که پیش‌نیاز شروع درمان است. امروز هم باید بپذیریم چیزی به نام کرونا، جهان را به چالش کشانده، از حکومت‌ها و دولتمردان تا ثروتمندان و تهی‌دستان، زن و مرد و پیر و جوان و ... توسط این موجود ذره‌بینی به چالش کشیده شده‌اند.

این کارگردان تئاتر سپس به جنبه‌های مثبت کرونا هم اشاره کرد و افزود: در کنار مرگ و میرهای غم‌انگیزی که ایجاد کرده، خوبی‌هایی هم دارد. کرونا مانند فرشته‌ای است که در یک دستش مرگ و بیماری است و در دست دیگرش آینه‌ای است که انسان خود را در آن می‌بیند.

دلخواه خاطرنشان کرد: در وهله اول برای بقای خود باید این شرایط را بپذیریم. کسانی که هنوز از ماسک زدن امتناع می‌کنند و برای تفریحی دو سه روزه، حاضرند ریسک کنند و سفر بروند، در مرحله انکار به سر می‌برند. هنوز نپذیرفته‌اند هیولایی ذره‌بینی زندگی همه ما را به یکدیگر وصل کرده است. به طوری که در این شرایط مرگ و زندگی ما به عملکرد سوپر مارکت سر کوچه هم وابسته است.

این استاد دانشگاه درباره امیدبخشی در این وضعیت دشوار که بسیاری از مردم نومید شده‌اند، توضیح داد: اگر به مرحله پذیرش برسیم، در ادامه راه‌های خلاق برای امیدوار شدن، خود را نشان می‌دهند اما تا زمانی که بحران را نپذیریم، هیچ راه خلاقه‌ای هم پیدا نخواهیم کرد.

دلخواه با بیان اینکه کرونا سبب شده انسان تا حدودی به خود بیاید، اضافه کرد:برای ایجاد امید همه ما از هنرمند، دانشجو تا شغل آزاد و خانه‌دار و ... باید با تنهایی خود رو به رو شویم. انسان از تنهایی می‌ترسد و کرونا سبب شده تا ما با ترس‌های خود رو به رو شویم و حالا باید ببینیم برای این تنهایی چه معنایی می‌توانیم بیابیم.

کارگردان نمایش «مفیستو» انسانِ روزگارِ کرونا را انسان به خود واگذاشته شده توصیف کرد و توضیح داد: زمان آن است که چنین انسانی ببیند با طبیعت چه کرده است. برای قدرت و ثروت، چگونه همه چیز را زیر پا گذاشته است و حالا تحت سلطه موجودی نامریی است که به آسانی و بدون هیچ تبعیضی می‌تواند او را از پا درآورد.

او تاکید کرد: حال بهترین فرصت است که انسان در گذرگاه تاریخی خود توقف کند و به بازنگری و عملکرد خود بپردازد.

دلخواه اضافه کرد: این روزها مردم به تفریح نیاز دارند از تفریحاتی ساده‌ای مانند خیابان‌گردی تا تفریحات فرهنگی مانند تئاتر و سینما و کنسرت موسیقی و حضور در مساجد و آیین‌های مذهبی ولی در عین حال این روزها بهترین فرصت است که در تنهایی خود به این بیندیشیم چقدر اجتماعاتی که پیش از این داشتیم، ضروری بوده است.

او، کرونا را مقوله‌ای آموزشی دانست و تشریح کرد: کرونا سبب تفکیک انسان‌های با فرهنگ و بی‌فرهنگ شده آن هم با معیاری ساده به نام زدن ماسک. وقتی این همه بر زدن ماسک تاکید می‌شود، نمی‌دانم چگونه است که برخی از افراد همچنان در برابر آن مقاومت می‌کنند و این ویژه ایران هم نیست بلکه در جوامع اروپایی هم چنین افراد بی‌فرهنگی کم نیستند،کسانی که باعث ناامنی عمومی می‌شوند.

این استاد و مدرس تئاتر در پاسخ به این پرسش که شما چگونه دانشجویان خود را به امید داشتن ترغیب می‌کنید آن هم در وضعیتی که هیچ چشم‌انداز مشخصی برای تئاتر وجود ندارد، گفت: پاسخ به این پرسش بسیار دشوار است. باید بپذیریم تئاتر آسیب‌پذیرترین حرفه در جهان بوده است. هرچند به تازگی برخی از تئاترهای اروپایی با رعایت پروتکل‌های بسیار، اجراهای خود را از سر گرفته‌اند.

دلخواه افزود: اگر دستورالعمل‌های بهداشتی رعایت شود، شاید بتوان اجراهایی کم‌جمعیت تدارک دید ولی مساله این است که در عمل این اتفاق نمی‌افتد. عکس دسته‌جمعی برگزیدگان جشن حافظ به خوبی نشانگر این ماجراست. تعداد زیادی از هنرمندان شناخته‌شده بدون ماسک، کنار هم ایستاده‌اند. هرچند توضیح داده‌اند برای عکاسی، ماسک خود را برداشته‌اند ولی این توضیح، تاثیر آن عکس را نزد عموم مردم که از اینها الگو می‌گیرند، از بین نمی‌برد.

او البته تاکید کرد: در زمینه تئاتر نمی‌توان برای همه دستورالعمل یکسانی صادر کرد. هر کسی مسئول خودش است. هنرجویان و دانشجوان جوان تئاتر می‌توانند با رعایت اصول بهداشتی و در قالب گروه‌های کم‌جمعیت برنامه‌هایی مانند کتابخوانی و نمایشنامه‌خوانی ترتیب بدهند چراکه ریسک نمایشنامه‌خوانی بسیار پایین‌تر از اجرای نمایش است. اتاق گریم و رختکن لباس و ... اینها را ندارد و نقش‌خوانان هم می‌توانند با رعایت فاصله اجتماعی، کار خود را انجام دهند.

این کارگردان درباره اجرای بعضی از نمایش‌ها در شرایط دشوار فعلی گفت: خود من برای این گروه‌ها نگران بودم. البته زحمت بسیاری کشیده‌اند و چراغ تئاتر را روشن نگه داشته‌اند. بعضی از آنان درخواست می‌کردند در صفحاتی شخصی، نمایش‌هایشان را تبلیغ کنیم ولی واقعا کار پر مسئولیتی است.

او شرایط فعلی را ابزورد توصیف کرد و گفت: این روزها نمایشنامه‌های ابزورد خیلی قابل‌درک‌تر شده‌اند چراکه ریشه این نمایشنامه‌ها به عواقب وحشتناک جنگ دوم جهانی در اروپا برمی‌گردد زمانی که مردم احساس پوچی می‌کردند و نمی‌توانستند معنایی برای زندگی بیابند. اما به قول کامو، باید برای این وضعیت، معنایی یافت. این روزها مرگ بر اثر کرونا بهتر از مرگ بر اثر افسردگی و احساس پوچی است. پس باید برای همین شرایط هم معنایی پیدا کنیم.

دلخواه خاطرنشان کرد: الان مرگ ما تا حدودی دست خودمان است ولی یادمان باشد در برابر انسان‌های بی‌گناهی که در قالب کادر درمان، روزهای بسیار دشواری را می‌گذارنند، مسئولیم و فراموش نکنیم وقتی هر روز آمار درگذشتگان اعلام می‌شود، اینها فقط عدد نیستند بلکه هر یک، عزیز خانواده‌ای بوده‌اند که مرگشان برای یک فامیل دردناک است.

کارگردان نمایش «شاه لیر»، دوران کرونا را زمانی مناسب برای پرسش‌های اساسی درباره وجود انسان دانست و توضیح داد: این روزها به نوعی مساله اگزیستانسیالیستی که سارتر می‌گفت، مشاهده می‌شود اینکه بخش‌هایی از زندگی دست ما نیست ولی امروز تا حدودی اختیار چگونه مردن خود را به دست آورده‌ایم هرچند که در نهایت، امور بسیاری، خارج از اراده ماست ولی در هر حال، تمام تلاش خود را می‌کنیم و خود را به خداوند و کائنات می‌سپاریم. احتمالا خداوند هم بر حس میلی که به زندگی داریم و برای حفظ آن تلاش می‌کنیم، درباره مرگ و زندگی ما تصمیم می‌گیرد.

مسعود دلخواه در پایان گفت: اگر به پذیرش احساس مسئولیت در برابر خود و دیگران برسیم، به یک بلوغ فکری اخلاقی و خرد جمعی نائل آمده‌ایم که هرگز دستاورد کوچکی نیست.