کنسرسیوم مهم ایران و پنج کشور در قفقاز

محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در آخرین مرحله از سفر منطقه ای خود به قفقاز روز گذشته وارد جمهوری خودمختار نخجوان شد .اودر گفت وگوی اختصاصی با خراسان  در پاسخ به سوال ما درباره تبعات ایجاد یک جاده میان نخجوان و آذربایجان که بر اساس توافق آتش بس اخیر ایجاد خواهد شد و گفته می شود باعث قطع دسترسی مرزی ایران با ارمنستان و افزایش حضور ترکیه و حذف ایران از معادلات قفقاز می شود ، تصریح کرد :با این طرح نه تنها مشکلی از جهت دسترسی و ارتباطات تهران و ایروان نخواهیم داشت بلکه عملا دسترسی های ما به ارمنستان و دیگر بخش های قفقاز که پیش از این ارتباط زیادی نداشتیم نیز افزایش خواهد یافت.وی همچنین گفت وگوهایش با مقامات نخجوان و استاندار و مسئولان آذربایجان شرقی و منطقه آزاد ارس را یادآور شد و افزود : در سفر به جلفای نخجوان و جلفای ایران نیز عموما توافق داشتند که با رفع انسداد راه های مواصلاتی، اولین راه آهنی که می تواند در سریع ترین زمان و کمترین هزینه راه اندازی شود راه آهن جلفا - نخجوان - ایروان است.

این راه آهن که در واقع احیای راه آهن قدیمی شوروی سابق به شمار می رود می تواند ایران و قفقاز را از یک سو به آب های خلیج فارس و اقیانوس هند و از سوی دیگر به دریای سیاه و اروپای شرقی برساند که به جهات سیاسی ، اقتصادی و امنیتی از ارزش بسیار بالایی برخوردار است.ظریف در ادامه با اشاره به کنسرسیومی که قرار است در آینده نزدیک میان شش کشور ایران ، روسیه، گرجستان ، ارمنستان ، آذربایجان و ترکیه در منطقه قفقاز شکل بگیرد ، خاطرنشان کرد : در واقع با اجرای این کنسرسیوم مهم که در صورت عملی شدن اولین بار است در این منطقه راهبردی ایجاد می شود ، جمهوری اسلامی ایران یکی از شش کشوری خواهد بود که به تمام راه های منطقه قفقاز دسترسی پیدا می کند و حضور خواهد داشت .

وی درباره برخی حساسیت ها راجع به راه ارتباطی میان نخجوان و آذربایجان که از مرز ایران و ارمنستان عبور می کند نیز اظهارکرد : هیچ کریدوری میان جمهوری خودمختار نخجوان به جمهوری آذربایجان برقرار نخواهدشد بلکه آن چه در عمل اجرا می شود یک جاده ترانزیتی است که کشور ما نیز در آن جاده به عنوان یک عضو کنسرسیوم شش جانبه نقش آفرینی خواهد داشت و از منابع چنین ارتباط مهم و راهبردی بهره مند می شود.

نخجوان؛ رگ حیاتی قفقاز

منطقه محصور در خشکی نخجوان که بیش از 450هزار نفر جمعیت و 5500کیلومتر مربع وسعت دارد بخشی از جمهوری آذربایجان است که میان ایران، ترکیه و ارمنستان واقع شده و با «جمهوری ارمنستان» ۲۲۴ کیلومتر، «جمهوری اسلامی ایران» ۱۶۳ کیلومتر و «جمهوری ترکیه» ۱۲ کیلومتر مرز دارد و به لحاظ موقعیت ژئو پلیتیک از ارزش بالایی در منطقه قفقاز برخوردار است .

بنابر توافق آتش‌بس اخیر، ارمنستان موظف است امکان دسترسی آزادانه به نخجوان را برای جمهوری آذربایجان فراهم سازد، آن هم از طریق گذرگاهی که به گفته کرملین نیروهای روسیه بر آن نظارت خواهند داشت. هرچند برخی معتقدند این گذرگاه با ایجاد مسیر مستقیم ارتباطی میان ترکیه و جمهوری آذربایجان، بر بلندپروازی‌های آنکارا برای داشتن ردپایی پررنگ‌تر در منطقه خواهد افزود و حتی بحث بر سر انتقال گاز از این مسیر میان ترکیه و جمهوری آذربایجان هم مطرح شده اما بر اساس گفته های ظریف ، این راه ارتباطی تنها یک جاده است و نه مسیری برای انتقال همه چیز که آن هم با نظارت روسیه و حضور پررنگ ایران در یک سو و ارمنستانی که دل خوشی از آذربایجان و ترکیه ندارد در سوی دیگر این جاده خواهد بود.

حضور هر سه کشور ایران ، ارمنستان و روسیه در این مسیر در حالی که هر سه این کشورها در برابر زیاده خواهی ها و توسعه طلبی های ترکیه و اردوغان موضع دارند، خود نشانه ای از موفقیت نداشتن اهدافی است که امروز در ذهن برخی از مقامات آنکارا طراحی شده است.