پیش فروش نفت خام که محتوای طرح گشایش اقتصادی است هنوز در معرض، اما و اگر‌های چندی وجود دارد. مخالفان و موافقان این طرح هر کدام به دری می‌کوبند و گاه حتی در مخالفت آن را نه گشایش اقتصادی که چاله اقتصادی می‌خوانند. این طرح پس از انتقاد مجلس به حاشیه رفت. هرچند در این مدت بارها مسئولان دولتی از این طرح حمایت کردند. و با این وجود هنوز جزئیات طرح گشایش اقتصادی مورد نظر دولت مشخص نشده است.
این طرح که اوایل گفته می‌شد کلیاتش مورد توافق سران قوا قرار گرفته است هنوز تا اجرایی شدن فاصله دارد. موافقان این طرح بر این باورند که اگر عرضه نفت خام در بورس در سال‌های قبل شکست خورد به این دلیل بوده که عرضه نفت خام در بورس د ر سال‌های قبل یک مرحله بود و در آن زمان در اختیار بخش خصوصی نبود. دولت تصمیم گرفت ۵۰۰ هزار بشکه نفت سنگین را با یک قیمت مشخص به فروش برساند. متقاضیان خواهان قیمت کم‌تری بودند، اما نماینده امور بین‌الملل اعلام کرد با قیمت کمتر حاضر به فروش نفت خام نیست، در حالی که بورس بر اساس عرضه و تقاضاست، آن‌ها می‌گویند سبد بخش خصوصی کوچکتر است و این بخش محموله‌های ۵۰ تا ۱۰۰ هزار بشکه‌ای را به بخش خصوصی به فروش خواهد رساند و به همین دلیل امکان دور زدن تحریم‌ها وجود دارد. اما مخالفان این طرح به مواردی، چون ایجاد تعهد مالی برای دولت بعدی و تضمین نشدن اصل سرمایه خریداران و وجود راه حل‌های بهتر و جایگزین اشاره دارند.
اصل باید ثبات اقتصادی باشد
مهدی پازوکی اقتصاددان و کارشناس مسایل اقتصادی با اشاره به مخالفت خود با پیش‌فروش نفت اظهار کرد: من فکر می‌کنم دولت امسال یک فرصت طلایی دارد که وابستگی بودجه و اقتصاد را به نفت کاهش بدهد و این توفیق اجباری است که نصیبش شده است. به جای پیش فروش نفت، بهترین کار فروش سهام شرکت‌های دولتی در بازار بورس بود که باعث رونق بازار بورس می‌شد و نقدینگی بخش خصوصی خصوصا مردم را جذب می‌کرد و از طرفی فروش مازاد دولت بود که در بودجه رقمی حدود ۴۸ میلیارد هزار تومان برای آن گذاشته شده است. اگر این‌ها به فروش برسد به جای کسری بودجه از این دارایی‌هایی که نگهداری‌اش برای دولت هزینه زاست رها می‌شود. برای مثال سازمان خدمات درمانی، ساختمانی در دروس دارد بیش از ده هزار متر مربع که خاک می‌خورد و در شهرک غرب ساختمانی خریده آنجا کار می‌کند می‌تواند ساختمان دروس را بفروشد وارد خزانه شود خانه‌های سازمانی هم یکی دیگر از دارایی‌هایی هستند که امکان فروش دارند.
وی افزود: من به جای پیش فروش نفت، دو نکته را پیشنهاد می‌کنم مولد سازی دارایی‌های دولت مانند ساختمان‌ها که هزینه نگهداری و استهلاک دارند و دوم فروش سهام شرکت‌های دولتی که رقمش هم بسیار بالاست هم باعث کارآ شدن دولت می‌شود وهم بهترین شکل واگذاری که از طریق بورس است محقق می‌شود و به نفع مردم است. جذب نقدینگی است. دولت به جای اینکه از بانک مرکزی استقراض کند بهترین روش فروش سهام دولتی شرکتی و مولد سازی دارایی‌های دولت است که رقمش بالاست. وزارت اقتصاد در سال گذشته مطالعه کرده بیش از ۷ هزار تریلیون تومان -هر یک تریلیون یک هزار میلیارد تومان است- حجم دارایی‌های دولت است کافی است نیم درصد این دارایی‌ها مولد سازی شود جلوی کسری بودجه را می‌گیرد اثر ضدتورمی دارد به نفع اقتصاد ملی است. اما طرح پیش فروش نفت در این شرایط بازار بورس را دچار مشکل کرده است.
این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: طرح پیش فروش نفتی در شرایطی مطرح شده که راه حل‌های بهتر وجود دارد. اگر راه حلی دیگری وجود نداشت من با آن موافق بودم نه اینکه راه حل بدی باشد. اما وقتی میتوانیم نقدینگی را جمع کنیم می‌آییم این کار را انجام بدهیم که موجب می‌شود بخشی از پول‌ها از سیستم بانکی خارج شود. وقتی شرکت‌های دولتی سهامشان را در بازار وارد کنند مردم پول نقد می‌آورند این‌ها را می‌خرند. مردم با ۵۸ هزار میلیارد ریال از صندوق اول استقبال کردند در دومی هم پیش بینی می‌شد با حدود ۱۵۰ هزار میلیارد استقبال شود. راه حل‌های پیشنهادی ما باعث می‌شود دولت کوچکتر شود دولت هم احساس می‌کند دارد کمک می‌کند.
وی افزود: اما در این شرایط، من داستان نفت را اولویت نمی‌دانم. این یک سیگنال منفی است. نشان می‌دهد دولت دارایی ندارد به جای فروش نفت برای رفاه مردم دنبال این است نفت را بفروشد تا مایحتاج خود را پوشش دهد راه حل بهتری از آن وجود دارد. اگر سهام پالایشگاه‌های کشور از جمله تهران و تبریز فروخته شود با این که مدیریتش دست دولت است پول جمع کرده است این بهتر است یا نفت بفروشیم که سیگنال منفی بدهیم. به جای فروش نفت و برگرداندن پولش سر سفره‌ها با این کار عکسش اتفاق افتاده است و مردم باید پول بدهند تا دولت اداره شود. ما باید از این فرصت تاریخی برای قطع وابستگی به نفت کمک بگیریم. حداقل از مصدق یاد بگیریم.
پازوکی همچنین با تأکید بر اینکه اقتصاد ایران در شرایط فعلی بیش از همه به ثبات اقتصادی نیاز دارد، ادامه داد: دولت باید یاد بگیرد حرفی را که می‌زند بسنجد. دولت قرار بود ETF دوم را اواخر مرداد به مردم واگذار کند. متاسفانه یکی از مقامات بدون آگاهی از عکس العمل بازار گفت دولت منصرف شده و می‌خواهد آن را به صورت بلوکی در بازار ارائه کند این سیگنال منفی بود که بازار دریافت کرد. رئیس خصوصی سازی یک حرفی زده و معاون سازمان خصوصی سازی یک حرف دیگر. این‌ها سیگنال منفی است. کدام آدم احمقی می‌آید پشت تلویزیون می‌گوید ما از عرضه صندوق منصرف شدیم وبازار بورس را دچار این تلاطم می‌کند.
وی بیان کرد: با توجه به تحریم‌ها و فشار‌های خارجی و دوستان نادان و ناآگاه داخلی ثبات اقتصادی بیش از همه لازم است و دولت باید به سمت ثبات سازی اقتصاد حرکت کند. یکی از این ثبات‌ها این است که بازارها را حفظ کند. دستوری نمی‌شود تصمیم بگیریم. اقتصاد فرمان نمی‌پذیرد یک مکانیسم ساختاری و علمی دارد. اگر در اقتصاد یک جامعه، یک بازار دچار عدم تعادل بشود این عدم تعادل در سایر بازارها خود را نشان می‌دهد اگر بازار ارز دچار مشکل شود این در سایر بازارها خود را نشان می‌دهد. باید با ثبات سازی اقتصاد به سمت تعادل حرکت کنیم. واژه تعادل را از فیزیک عاریت گرفتم. اگر جامعه‌ای به سمت ثبات سازی اقتصادی حرکت کند باید تعادل دربازار‌ها مدنظرش باشد و ازهر گونه عدم تعادل بپرهیزد.
او افزود: یکی دیگر از مشکلات اقتصاد ایران این است که اقتصاد ما در گرو سیاست است و این در گرو بودن نشان می‌دهد نظام تصمیم گیری مان نمی‌تواند بخردانه تصمیم بگیرد. برای مثال کسانی که اف‌ای تی اف را رد کردند هزینه‌ای به بی ثباتی اقتصاد ایران تحمیل کردند. اگر شورای سران سه قوه امشب تصمیم بگیرد عضو همکاراف‌ای تی اف گردد بزرگترین شرکای ما چین، شوروی و ترکیه عضو اصلی اف‌ای تی اف هستند. ما می‌خواهیم عضو همکار باشیم همچون ۱۸۹ کشور جهان، اما به دلیل ناگاهی تصمیم گیران کلان مجمع تشخیص مصلحت نظام ما با کره شمالی در یک جبهه در مقابل تجارت جهانی ایستادیم این به نفع اقتصاد ایران نیست. ما باید تعامل را یاد بگیریم. از کره جنوبی طلب داریم پول خودمان را نمی‌توانیم بگیریم.
پازوکی با بیان اینکه بحث اصلی را در این مسئله باید ثبات اقتصادی قرار داد؛ گفت: بحث را در این مسئله باید روی ثبات اقتصادی گذاشت. وزارت نفت واقتصاد پشت صحنه با هم هماهنگ کنند نیایند حرف‌های متضاد بزنند. رئیس سازمان خصوصی سازی یک حرف نزد معاونش حرف دیگری بزند. این‌ها سیگنال به جامعه می‌دهد. من نمی‌دانم این‌ها کجا درس خواندند. ما بیش از همه به ثباتسازی اقتصادی نیاز داریم. ما نیازداریم با تصمیمات و سیاست بخردانه پیش برویم. اقتصاد راه حل دارد منتهی راه حلش علمی است. اقتصاد در گرو سیاست است سیاستمداران باید راه تعامل با بازار‌های جهانی را باز کنند هر چه اقتصاد به سمت بسته‌تر شدن پیش رود مردم ضررمی‌کنند در بازار مسکن چه کسی جز مستاجران ضرر کرد. سیاست‌های بی ثبات سازی اقتصادی، تورم و عدم تعادل اقتصادی به ضرر توده‌های مردم و به نفع اغنیاست.
وی افزود: نظام تصمیم گیری کلان کشور سعی کند بخردانه و به دنبال منافع ملی باشد من نمی‌فهمم ایران بر چه اساسی نمی‌خواهد سیستم بانکی‌اش با سیستم بانکی جهان کار کند. درد اینجاست که اگر رئیس جمهور همین امشب بگوید که به اینجا رسیدیم که مقرارت اف‌ای تی اف را بپذیریم فردا بازار بورس تاثیرش را خواهد دید وروند معکوس خواهد شد و در بازار ارز ارزش پول ده هزار تومان صعود خواهد کرد. مشکل ما اف‌ای تی اف نیست. مشکل ما به به مدیریت اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ما برمی‌گردد، اما حق مردم ما این نیست. امروز کشور‌های مرتجع منطقه همچون عربستان سعودی و اسرائیل و تندرو‌های امریکا به شدت دنبال منزوی کردن ما در جامعه جهانی هستند و متاسفانه دوستان نادان داخلی هم به این امر کمک می‌کنند.
وی اضافه کرد: در شرایطی که مسئله کرونا، تحریم‌های نفتی، فشار‌های خارجی اتفاق افتاده همه این‌ها باعث این هستند که ایران را به سمت بی ثباتی اقتصادی سوق پیدا کند. اما آقای رئیس جمهور می‌تواند با پذیرش اف‌ای تی اف سیگنال مثبت به جامعه بدهد. مولدسازی دارایی‌های دولت را پیش بگیرد. ببینید در شهر مشهد اکثر دستگاه‌ها هتل دارند نگهداری این‌ها کلی هزینه برای کشور دارد. دانشگاه کرمان در یوسف آباد تهران در حد یک هتل جا دارد تا اگر شوهرخاله رئیس دانشگاه خواست بیاید تهران رایگان استفاده کند همه استانداری‌ها هم همچنین جایی دارند تا دخترخاله و پسرعمه طرف استفاده کند. باید همه این‌ها را بفروشیم. تا درآمد و اشتغال ایجاد شود. این‌ها را باید مولدسازی کرد. این رقم بسیار بالایی است. این یعنی عرضه مسکن و به اشباع بازار مسکن کمک می‌کند فروش این‌ها حتی می‌تواند به ثبات در بازار مسکن بینجامد. الان قیمت مسکن وحشتناک بالا رفته است.
این اقتصاددان تأکید کرد: باید سیاست‌هایی را به کار گرفت که ثبات اقتصادی صورت بگیرد. باید نفت درخدمت اقتصاد باشد در این شرایطی که شرکت‌های دولتی سهام بسیار بالایی دارند واگذاری آن‌ها ومولد سازی درآمد‌های دولت صورت بگیرد که در قانون بودجه هم به منصه ظهور رسیده است. در این میان قوه قضائیه نقش بسزایی دارد. باید کمک کند تا بعدا نگوید به اموال دولت آتش زدید. همین هم باعث می‌شود جرات نکنند این دارایی‌ها را بفروشند. ۷ هزار تریلیون تومان درآمد‌های دولت است نیم درصد مولد سازی شود به نظر من مشکل کشور در این شرایط حل خواهد شد و گرنه من با فروش نفت مخالف نیستم، اما راه حل بهتری وجود دارد.
دیدگاه تان را بنویسید