ساماندهی نمای ساختمان‌ها با تصویب ضوابط و مقرراتی به وسیله اعضای شورای عالی معماری و شهرسازی در دهه ۸۰ مورد توجه قرار گرفت و پس از حدود یک دهه و در سال ۱۳۹۴ شورای چهارم لایحه‌ای را به‌منظور ساماندهی فضا و نمای شهری پایتخت تهیه و تصویب کرد.
موضوع نما و منظر شهری در برنامه پنج‌ساله سوم توسعه شهر تهران هم مورد توجه مسئولان شهری قرار گرفت و به دنبال این اقدامات کمیته‌هایی برای آنچه که ساماندهی و نظارت بر ساخت‌وساز در حوزه نما اعلام شد، در شهرداری‌ها شکل گرفت.
اکنون بسیاری از شهروندان و فعالان حوزه ساخت‌وساز معتقدند که نبود قوانین مدون و یکپارچه در حوزه نما، نگاه‌های غیرکارشناسانه، قهری یا حتی دستوری برخی اعضای این کمیته‌ها، مشکلات و خسارت‌های جبران‌ناپذیری به جامعه شهری وارد کرده که به دلیل عدم نظارت مستمر یا حتی دوره‌ای دستگاه‌های نظارتی، روز به روز به خودکامگی اعضای این نهاد حوزه شهری افزوده شده است.
کمتر کسی است که با سال‌ها سابقه فعالیت در شهرداری یا شورای اسلامی شهر بتواند حتی تعداد و ترکیب دقیق اعضای این گروه یا کمیته در شهرداری‌های مناطق مختلف را نام ببرد.
اعضای این کمیته اخیرا چند ماه ساخت‌وساز را در چند منطقه تهران از جمله منطقه یک به طور کامل تعطیل کرده بودند و طی ۲ ماه اخیر هم که به صورت مجدد به کار بازگشته‌اند، به‌دلیل نگرانی از حفظ سلامتی‌شان جلساتشان را به صورت غیرحضوری و اینترنتی برگزار می‌کنند.
یکی از شهروندانی که یک ساختمان دو واحدی در زمینی ۱۵۰ متری برای مصرف خانوادگی‌اش در شمال‌شرق تهران می‌سازد، مدعی است که ظاهراً اعضای این کمیته به شهرداری تحمیل شده‌اند و حتی شهردار منطقه هم قدرت کافی برای نظارت بر عملکرد این افراد را ندارد.
وی که خواست نامش فاش نشود، گفت: این کمیته فعالیت‌های ساخت‌وساز را از اواخر بهمن ماه به طور کامل تعطیل کرد و پس از چند ماه و با اعتراض گسترده شهروندان، بالاخره از حدود ۲ ماه پیش این افراد پذیرفتند که به صورت اینترنتی فعالیت کنند و مجوزهایی که به دلیل نداشتن تأییدیه نما معلق مانده بود را به گردونه تولید بازگردانند.
به گفته این شهروند طرح وی در اولین جلسه این کمیته در سال‌جاری به دلیل قطع شدن اینترنت دو عضو کمیته مورد بررسی قرار نگرفت و در عمل زندگی و کارم برای یک هفته دیگر هم معلق باقی ماند.
وی افزود: حدود ۶ ماه است که پیگیر انجام یک اصلاح ساده در نمای یک ساختمان کوچک دو واحدی هستم و هر هفته به بهانه‌ای جدید و پیش‌پاافتاده کار من به هفته بعد حواله می‌شود و طی این مدت بیش از ۲ میلیارد تومان به هزینه‌های پیش‌بینی شده ساختمانم اضافه شده و اکنون تنها واحدی را که برای دوران بازنشستگی و کمک‌خرج زندگی‌ام پیش‌بینی کرده بودم را برای پرداخت اصل‌وفرع تسهیلات بانک باید واگذار کنم.
افراد دیگری هم در طبقه دوم شهرداری منطقه یک تهران هستند که مشابه این شهروند اظهار گلایه می‌کنند ولی معتقدند که نباید با این افراد در افتاد؛ و به همین خاطر حاضر به مصاحبه و درد دل با ما نشدند. البته دو سازنده هم ادبیات دیگری داشتند که معلوم بود آنان زبان پیش‌برد کارشان در شهرداری را بلد هستند.
مدیرکل معماری و ساختمان شهرداری تهران نیز با اشاره به روند شکل‌گیری این کمیته‌ها توضیح داد که نخستین کمیته‌های نما در مناطق ۲۲ گانه شهرداری تهران به تدریج و از سال ۱۳۹۳ شکل گرفت و اسناد پشتیبان آن تهیه شد.
مهدی صالحی تاکید می‌کند که بدون‌شک و با تایید کارشناسان مربوطه، حضور کمیته‌های نما مطلوب بوده اما نباید ضعف‌های این حوزه مغفول بماند و به تدریج باید بر این ضعف فائق آمد و این موضوع در دستور کار شهرداری تهران قرار دارد.
وی ادامه می‌دهد: هفته پیش کمیسیون ماده ۵ تهران دستورالعمل ضوابط عام نما را مورد تایید قرارداد و اجازه داده شد حتی ضوابط خاص منطقه‌ای نیز تهیه و به تدریج ابلاغ شود.
او همچنین با تاکید بر اینکه باید بپذیریم همه موضوع نمای ساختمان صرفا با ضابطه قابل کنترل نخواهد بود، تصریح کرد: نما جنسی کیفی دارد و زیبایی‌شناسی در آن مطرح است بنابراین تابع زمان بوده و نیاز است به مصالح ساختمانی و موارد دیگر توجه شود.
ضابطه‌ای خاص برای نمای ساختمان در شهر تهران وجود دارد
مدیرکل معماری و ساختمان شهرداری تهران همچنین تاکید می‌کند که برخلاف ادعای برخی‌ها، ضابطه برای نمای ساختمان‌ها وجود دارد اما این ضابطه حداقلی است.
صالحی با بیان اینکه در این ضابطه مواردی که مالک نمی‌تواند از آنها در نما استفاده کند مطرح شده است، ادامه می‌دهد: به عنوان مثال استفاده اِلمان و نمادهایی که با فرهنگ ما مغایرت دارد، ممنوع است یا ما از استفاده مصالح سنگین بر روی نما که احتمال ریزش و افتادن آن وجود دارد، جلوگیری می‌کنیم؛ چیزی که در گذشته به راحتی بر روی نمای ساختمان‌ها بارگذاری می‌شد.
وی همچنین تاکید می‌کند که ممنوعیت‌های قانونی برای نماهای ساختمان مشخص است اما «بایدها» نه؛ «ممنوعیت‌ها در قالب ضوابط نما در سال ۹۳ ابلاغ شد اما بایدها را در این حوزه نمی‌توان ابلاغ کرد چراکه موضوع کیفی است و تاحدی هم باید اجازه بدهیم شهروندان سلیقه خود را تا جایی که در تعارض با منافع شهر قرار نمی‌گیرد، اجرا کنند».
کمیته‌های نما ۵ عضو دارد
مدیرکل معماری و ساختمان شهرداری تهران می گوید: هر کمیته پنج عضو صاحب رای و یک عضو ناظر دارد؛ معاون معماری و شهرسازی منطقه به عنوان رئیس، یک استاد معماری، یک استاد شهرسازی، یک عضو جامعه مهندسین مشاور به عنوان فردی که بر قوانین و اجرا مسلط است، یک نفر هم از اداره‌کل راه و ساختمان که ضوابط را کنترل می‌کند.
به گفته وی عضو ناظر در کمیته‌های نمای مناطق، نماینده کمیسیون شهرسازی و معماری شورای اسلامی شهر تهران است.
وی با بیان اینکه طراحی نما پیش از صدور پروانه باید به کمیته ارسال شود، تصریح می‌کند: در موضوع طراحی نما، صلاحیت همان صلاحیت نظام مهندسی است؛ معمار عضو نظام مهندسی ساختمان به عنوان یک آدم دارای صلاحیت برای طراحی شناخته می‌شود بنابراین زمانبر بودن روند تایید نما بستگی به وی دارد که اگر صاحب سبک و ماهر باشد به سرعت می‌تواند تاییدیه بگیرد و اگر نه تا چهار یا پنج جلسه این پروسه طول می‌کشد.
به گفته صالحی ارزیابی‌ها نشان می دهد که به طور معمول نماهای ساختمان در ۲ تا سه جلسه تایید می‌شود و از سوی دیگر جلسات کمیته نما نیز هر هفته در مناطق ۲۲گانه برگزار می‌شود.
او تاکید می کند که در سال جدید جلسات حضوری کمیته برگزار شده و با توجه به بحث شیوع کرونا این جلسات به صورت هفتگی و به صورت آنلاین تشکیل می‌شود.
صالحی ادامه می‌دهد: این جلسات با کار کارشناسی دقیق پیش می‌رود و اتفاقا دسترسی به اعضای کمیته با توجه به آنلاین برگزار شدن جلسات، فراهم‌تر است.
به گفته این مقام مسئول، آنلاین بودن جلسات کیفیت را بالا برده است و تعداد پرونده‌های بیشتری در یک جلسه بررسی شده و از سوی دیگر تلاش می شود که دسترسی به طراحان نمای ساختمان‌ها در این جلسات آنلاین محقق شود تا کار با سرعت و دقت بیشتری پیش رود.
او تاکید می کند: جلسات کمیته نما طی ۲ ماه اول امسال تشکیل نشد که با مصوبه شورای اسلامی شهر بنا شد با اخذ تعهد از مالک برای نما، پروانه‌ها صادر شود.
صالحی یادآور شد: از اول خرداد جلسات به صورت هفتگی تشکیل شده و برای رسمیت داشتن جلسه حضور سه عضو الزامی است که با توجه به دسترس بودن اینترنت جلسات به طور منظمی برگزار می‌شود.
مدیرکل معماری و ساختمان شهرداری تهران همچنین به مالکان توصیه کرد تا برای تهیه نقشه‌های پلان و نمای ساختمان تنها از یک معمار کمک بگیرند تا روند تایید نمای ساختمانشان تسهیل شود.
از ظاهر و باطن عملکرد کمیته‌های نما در پایتخت که بگذریم، کافی است چند دقیقه‌ای در کوچه پس کوچه‌های پایتخت قدم بزنید تا ساختمان‌های جورواجوری با نماهای متفاوت را ببینید؛ یکی نمای سنگ و دیگری آجر سه سانتی، یکی سر دری بزرگ مزین به آیه‌ای از قرآن و دیگری تزیین شده با مجسمه‌ای از یک حیوان؛ در این میان یک سری ساختمان‌های قدیمی با نمای آجری و بعضا سراسر سبز شده با یاسمن و عطر شمعدانی هم دیده می‌شود.
واقعیت این است که نمای ساختمان‌ها در شکل‌دهی سیمای عمومی شهرها همانند تکه‌های یک پازل است که باید در کل، یک هارمونی و انسجام را نمایش دهد اما ناهماهنگی میان ابعاد و ارتفاع ساختمان‌ها و گستره بی‌انتهای مصالح و مواد تشکیل‌دهنده نمای ساختمان‌های جدید در بسیاری موارد چهره‌ای ناهمگون و آشفته را به پایتخت تحمیل کرده است.
دیدگاه تان را بنویسید