تفاوت مهربانی و هم‌وابستگی چیست؟

گوهر یسنا انزانی  با تاکید بر اینکه باید از واژه‌ها تعاریف درستی داشته باشیم، اظهار کرد: افراد هم‌وابسته اغلب به دیگران اولویت می‌دهند، اهداف خود را نمی‌شناسند و گاها به دیگران اجازه می‌دهند تا با سوء رفتار بر آن‌ها اثر بگذارند. از سوی دیگر اشتغال ذهنی زیاد با زندگی دیگران و نه با زندگی خود، عزت نفس پایین، مقدم شمردن نیاز دیگران بر نیاز خود از دیگر خصوصیات این افراد است.

به گفته این روانشناس، افراد هم وابسته به واسطه‌  ترس‌هایی نظیر ترس از دست دادن افراد و ترس دوست داشتنی نبودن، فشارهای روحی زیادی را تحمل می‌کنند و تصور می‌کنند برای اینکه دیگران دوستشان داشته باشند و آن‌ها را ترک نکنند مجبورند به همگان تحت هر شرایطی خدمات دهند.

وی ادامه داد: مهربانی بدین معناست که افراد با در نظر گرفتن اهداف، وضعیت مالی، فردی، خانوادگی و... بدانند چگونه بدون  وابستگی و اتکا به دیگران و در کدام شرایط می‌توانند در کنار دیگران باشند چراکه انسان‌ها نباید تحت هر شرایطی به خواسته دیگران اولویت دهند، بلکه با سنجش اولویت‌های خود، حل مسئله و پیامد اندیشی باید تصمیم بگیرند.

انزانی ادامه داد: گاها برخی افراد با حدس نیازهای دیگران و مهربانی بیش از اندازه به آن‌ها از دیگران به شکل ناخودآگاه باج گیری عاطفی و یا گدایی محبت می‌کنند و انتظارات دیگران را با این تصور برآورده می‌کنند تا در آینده چندین برابر بیشتر، انتظارات خودشان از طریق دیگران برآورده شود. درحالی که مهربانی امری است که از صمیم قلب و بدون هیچگونه انتظارِ دریافت پاسخ متقابل رخ می‌دهد.

وی معتقد است که مهربانی از خصیصه‌های آدمی است و مهربانی و اهمیت به دیگران اگرچه بسیار ارزشمند و مهم است اما آن چیزی که در ابتدا اهمیت دارد مهربانی افراد با خود است. افراد باید اهداف خود را بشناسند، حد و مرزهای ارتباطی را بشناسند و با توجه به محدودیت‌ها و توانایی‌های خود با رفتاری جرئت‌مند با دیگران ارتباط برقرار کنند.

این روانشناس درباره رفتار جرئت‌مند اظهار کرد: رفتار جرئت‌مند به این معناست که افراد صادقانه افکار، احساسات، خواسته‌ها و انتظارات خود را در روابط بین فردی بیان کنند و سعی کنند بی آنکه حق فرد مقابل ضایع شود از حق خود دفاع کنند.

وی افزود: گاها تصور می‌شود افراد مهربان هیچ گاه نباید با اطرافیان مخالفت کنند و یا پاسخ منفی به خواسته‌های دیگران دهند. همچنین تصور می‌شود افراد مهربان باید همیشه در دسترس باشند و اجازه عصبانی شدن و تجربه احساسات متفاوت را ندارند در حالی که افراد باید ابتدا شرایط زندگی خود را بسنجند و مطابق با آن به خواسته‌های دیگران پاسخ دهند.

به گفته انزانی، مهربانی یعنی توانایی درک شرایط فرد مقابل، به گونه‌ای که گویی در شرایط او قرار داریم. همچنین شخص مهربان علاقه زیادی به اطرافیان خود دارد، رفتارهای کلامی و غیر کلامی‌اش مناسب است، صبر و تحمل بالایی دارد و به دیگران احترام می‌گذارد.

این روانشناس همچنین معتقد است که افراد مهربان در انتخاب واژه‌های مثبت موفق عمل می‌کنند و هنگامی که دیگران با آنها صحبت می‌کنند با گوش دادن فعال و ارتباط چشمی مناسب پاسخ مناسبی را به فرد می‌دهند. از سوی دیگر از سرزنش و مقایسه دیگران خودداری می‌کنند و با همدلی و بدون بازجویی به دیگران این فرصت را می‌دهند که بدون ترس درباره احساسات و افکار خود با آن‌ها سخن بگویند. 

وی ادامه داد: مهربانی در روابط منجر به رشد شخصی افراد درون رابطه، افزایش آرامش، کاهش اضطراب و افسردگی، کاهش علائم وسواس فکری و عملی، افزایش انرژی درونی افراد می‌شود و در نهایت افراد را به سمت اخلاق مداری پیش می‌برد.

انزانی با تاکید بر اینکه مهربانی از خصوصیات ذاتی انسان‌ها است چراکه انسان در اجتماع به دنیا می‌آید، در اجتماع رشد می‌کند و در اجتماع بزرگ می‌شود، افزود: تنها نکته‌ای که در مهربانی باید در نظر گرفت این است که افراد از مهارت هم‌دلی استفاده کنند و نه هم‌دردی، چراکه همانطور که گفته شد انسان‌ها نیازمندند ابتدا با خود مهربان باشند و شرایط خود را در نظر بگیرند و نباید بیش از حد درگیر مشکلات دیگران شوند. در نهایت آموزش مهارت‌های زندگی می‌تواند برای داشتن زندگی شادتر و داشتن روابط مهربان به افراد کمک کند.