در تحولات ماه گذشته قیمت‌ها ۲ گروه «اجاره» و «خوراکی‌ها» نقشی کلیدی داشته‌اند. تورم ماهانه خوراکی با ضریب اهمیت ۲۵ درصدی، ۷/ ۶ درصد بوده است. رشد قیمت خوراکی‌های تازه بیشترین اثر را بر روند این گروه داشته است؛ اما مهم‌تر از خوراکی‌ها، تحولات قیمتی در «اجاره بهای مسکن» بوده که نقشی کلیدی در تورم ماه گذشته بازی کرده است. تورم ماهانه اجاره با ضریب اهمیت ۳۰ درصدی، معادل ۲/ ۷ درصد بوده است. به نوعی، افزایش قیمت در ۲ گروه خوراکی‌ها و اجاره مسکن، در حدود ۴ درصد از تورم ۴/ ۶ درصدی ماه گذشته را توضیح می‌دهد. با این حال، تورم ۱۲ ماهه به روند نزولی ادامه داد و به ۴/ ۲۶ درصد رسید. اما حتی با فرض اینکه در ماه‌های آتی، تورم ماهانه همچون ۳ ماه اول سال باشد(حدود ۲ درصد)، تورم ۱۲ ماهه در پایان سال به محدوده ۳۰ درصد خواهد رسید که با هدف ۲۲ درصدی فاصله دارد.
قیمت‌ها در اولین ماه تابستان به اوج حرارت رسید. مطابق اعلام مرکز آمار ایران، در تیر ماه، تورم ماهانه به ۴/ ۶ درصد رسید؛ درحالی‌که اقتصاد ایران در دهه ۹۰، فقط در مهر ماه ۹۷، تورمی بیش از این را تجربه کرده بود. افزایش قیمت اجاره‌بهای مسکن و افزایش شاخص قیمت خوراکی‌ها را می‌توان ۲ عامل پررنگ در اوجگیری شاخص قیمت مصرف‌کننده دانست. اوجگیری تورم ماهانه موجب شد تا تورم نقطه‌ای نیز با رشد ۴/ ۴ درصدی نسبت به خرداد، به ۹/ ۲۶ درصد برسد.
آخرین وضعیت شاخص قیمت
در تیر ماه شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی خانوار(CPI) به ۹/ ۲۲۷ واحد رسید. این عدد در قیاس با خرداد، رشد ۴/ ۶ درصدی را بازگو می‌کند. همچنین نسبت به ماه مشابه سال قبل، افزایش شاخص قیمت مصرف‌کننده معادل ۹/ ۲۶ درصد ثبت شده است. نرخ تورم ۱۲ ماهه شاخص نیز در اولین ماه تابستان به ۴/ ۲۶ درصد رسیده است. مهم‌ترین اتفاق در این داده‌ها، افزایش جهشی نرخ تورم ماهانه است.
تورم ماهانه: تورم ماهانه در ماه‌های اخیر متعادل و در محدوده ۲ درصد بوده است؛ اما با شروع تابستان، افزایش قیمت‌ها سرعت چشمگیری گرفت. عدد ۴/ ۶ درصد، در جایگاه دوم تورمی در دهه ۹۰ قرار دارد. جایگاه اول، مربوط به مهر ماه ۹۷ است که تورم ماهانه ۱/ ۷ درصد را ثبت کرده بود. از خرداد ۹۸ تا خرداد ۹۹، میانگین تورم ماهانه در محدوده ۷/ ۱ درصد قرار داشت. بنابراین، عدد ثبت شده در تورم ماهانه تیر ماه، یک زنگ هشدار برای سیاستگذار پولی در جهت تحقق هدف تورمی محسوب می‌شود.
تورم نقطه‌ای: با شتاب گرفتن تورم ماهانه در ماه‌های اخیر، تورم نقطه‌ای نیز از باند نزول خارج شد. تورم نقطه‌ای که تا سطح ۸/ ۱۹ درصد در فروردین ۹۹ تنزل یافته بود، در ۳ ماه بعدی سال در مسیر افزایشی قرار گرفت. با اوجگیری قیمت‌ها در ماه گذشته، تورم نقطه‌ای نیز به ۹/ ۲۶ درصد رسید؛ یعنی خانوارهای کشور به‌طور میانگین ۹/ ۲۶ درصد بیشتر از تیر ۹۸ برای خرید یک مجموعه کالا و خدمات یکسان، هزینه کرده‌اند.
تورم سالانه: نرخ تورم سالانه که با تاخیر از تورم نقطه‌ای و ماهانه به‌روز می‌شود، در ماه گذشته به ۴/ ۲۶ درصد رسید که نسبت به ماه قبلش ۴/ ۱ درصد افت را نشان می‌دهد. منظور از نرخ تورم سالانه، درصد تغییر میانگین شاخص قیمت در یک سال منتهی به ماه جاری، نسبت به دوره مشابه قبل از آن است. در واقع تورم سالانه، دارای یک حافظه ۲۴ ماهه است. اما با توجه به اوجگیری تورم ماهانه و تورم نقطه‌ای، در ماه‌های آتی باید منتظر پایان روند کاهشی تورم سالانه نیز بود. اوج تورم سالانه در شهریور ۹۸ رقم خورد که در آن ماه به ۷/ ۴۲ درصد رسیده بود. پس از آن، این شاخص در مسیر کاهشی قرار گرفت تا در ماه گذشته به ۴/ ۲۶ درصد برسد. اگر تورم ۲ ماه آینده حتی در سطح ۲ درصد نیز باشد، روند کاهشی تورم سالانه در شهریور امسال پایان می‌یابد. اگر فرض شود که تورم ماهانه در ماه‌های بعدی سال به‌طور میانگین در سطح ۲ درصد محدود شود، تورم ۱۲ ماهه در پایان سال به مرز ۳۰ درصد خواهد رسید. در حالی‌که هدف تورمی بانک مرکزی برای امسال ۲۴ درصد اعلام شده بود.
علت شتاب قیمت‌ها
در ماه گذشته، شتاب قیمت‌ها در هر دو گروه اصلی «خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها و دخانیات» و «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» محسوس بوده است. تورم ماهانه خوراکی‌ها معادل ۷/ ۶ درصد و تورم ماهانه غیرخوراکی‌ها معادل ۳/ ۶ درصد بوده است. بنابراین خوراکی‌ها نسبت به غیرخوراکی‌ها فشار بیشتری را به سبد مصرف خانوارها وارد کرده است.
فشار خوراکی‌های تازه: در بین خوراکی‌ها، به نظر می‌آید که «خوراکی‌های تازه» افزایش قیمت بیشتری را تجربه کرده‌اند. تورم ماهانه خوراکی‌های تازه معادل ۶/ ۷ درصد گزارش شده در حالی که این شاخص برای «سایر خوراکی‌ها» معادل ۷/ ۵ درصد ثبت شده است. به‌طور مشخص «گوشت قرمز و گوشت ماکیان» در اولین ماه تابستان، ۱۳ درصد افزایش قیمت را پشت سر گذاشته‌اند. عددی که بالاترین تورم ماهانه در بین کل کالاهای مصرفی خانوارهای کشور بوده است. ضریب اهمیت گروه گوشت در شاخص قیمت مصرف‌کننده معادل ۱/ ۵ درصد است. علاوه‌بر این، شاخص قیمت «شیر، پنیر و تخم‌مرغ» نیز نسبت به خرداد ماه، ۴/ ۱۱ درصد رشد کرده است تا خانوارها در تامین این گروه ضروری مصرفی، به مشکل بخورند. البته ضریب اهمیت این گروه در شاخص کل معادل ۸/ ۲ درصد بوده است. اگرچه شاخص قیمت خوراکی‌ها نسبت به غیرخوراکی‌ها رشد بیشتری را ثبت کرده، اما با توجه به ضریب اهمیت ۲۷ درصدی این گروه در شاخص کل، باید نقش اصلی در تورم تیر ماه را در غیرخوراکی‌ها جست.
رشد قیمت کالاهای بادوام: در یک دسته‌بندی دیگر، مرکز آمار شاخص قیمت را به تفکیک کالاها و خدمات مصرفی خانوار گزارش داده است. ضریب اهمیت هر دو گروه تقریبا با یکدیگر برابر است؛ ضریب اهمیت کالاها معادل ۸/ ۵۰ درصد و ضریب اهمیت خدمات معادل ۱/ ۴۹ درصد است. تورم ماهانه این ۲ گروه نیز در تیرماه به یکدیگر نزدیک بوده است. شاخص قیمت خدمات رشد ۵/ ۶ درصدی و شاخص قیمت کالاها رشد ۴/ ۶ درصدی را ثبت کرده است.
اما در بین گروه‌های کالایی، رشد قیمتی کالاهای بادوام قابل‌توجه است. شاخص قیمت کالاهای بادوام در تیر ماه نسبت به خرداد، ۴/ ۱۰ درصد رشد کرده است. این عدد برای کالاهای بی‌دوام معادل ۶/ ۵ درصد بوده است. شاخص قیمت کالاهای بادوام، جایی است که بیشترین اثر افزایش نرخ ارز را نشان می‌دهد. گروه کالاهای بادوام مانند لوازم خانگی، خودرو، تجهیزات کامپیوتر و... است که در تیر ۹۹ نسبت به تیر ۹۸، معادل ۹/ ۵۲ درصد افزایش قیمت داشته‌اند. رشد قیمت کالاهای بادوام خود را در داده‌های گروه‌های کالایی نشان داده است؛ در ۲ گروه «حمل‌و‌نقل» و «تفریح و فرهنگ» تورم ماهانه معادل ۷ درصد بوده است. در گروه حمل‌و‌نقل، قیمت انواع خودرو و لاستیک خودرو بیشترین اهمیت را داشته و در گروه تفریح و فرهنگ نیز افزایش قیمت لپ‌تاپ و تجهیزات کامپیوتر و دوچرخه بچه‌گانه موثر بوده‌اند.
البته ضریب اهمیت کالاهای بادوام بر شاخص کل تنها ۴/ ۵ درصد است و از این رو، نمی‌توان افزایش شاخص کل را تنها به افزایش نرخ ارز نسبت داد. تخمین‌ها نشان می‌دهد که حدود ۳/ ۰ درصد از رشد ۴/ ۶ درصدی شاخص قیمت مصرف‌کننده، متعلق به کالاهای بادوام است. تورم ماهانه «کالاهای بی‌دوام» معادل ۶/ ۵ درصد بوده که دارای ضریب اهمیت ۳/ ۴۰ درصدی در شاخص کل است. سهم کالاهای بی‌دوام در تورم ۴/ ۶ درصدی، تقریبا ۳/ ۲ درصد است.
سهم قابل‌توجه اجاره: در ماه گذشته افزایش اجاره‌بهای مسکن، نقش قابل‌توجهی در اوجگیری تورم داشته است. شاخص کل اجاره که به تنهایی دارای ضریب اهمیت ۷/ ۳۰ درصدی در سبد مصرفی خانوارها است(بیشتر از مجموع خوراکی‌ها و دخانیات)، رشد ۲/ ۷ درصدی را در قیاس با خرداد تجربه کرده است. تخمین‌ها حاکی از این است که اجاره به تنهایی، ۲/ ۲ درصد موجب تورم شده است و بقیه کالاها و خدمات نیز حدود ۴/ ۴ درصد بر بار تورم تیر ماه افزوده‌اند.
وضعیت دهک‌ها: تورم ماهانه برای دهک اول و دهم در ماه گذشته به یک اندازه و معادل ۲/ ۷ درصد بوده است. این در حالی است که کمترین تورم ماهانه در طبقات میانی جامعه و معادل ۶/ ۶ درصد بوده است. اگرچه عدد تورم دهک اول و دهم در ماه گذشته برابر بوده است، اما اثر این عدد بر معیشت آنها با یکدیگر متفاوت است. رشد ۷/ ۶ درصدی شاخص قیمت خوراکی‌ها برای دهک اول، معنای دیگری نسبت به دهک دهم دارد. چرا که خوراکی‌ها سهم بالایی در سبد مصرفی دهک اول دارد و رشد قیمت این گروه، به معنای حذف شدن بخشی از اقلام ضروری زندگی طبقه غیربرخوردار جامعه است.
دیدگاه تان را بنویسید