محمد باقرزاده: «یک پیام برای همه کشورها داریم؛ تست بگیرید، تست بگیرید و تست بگیرید. از همه موارد مشکوک تست بگیرید»؛ این پیشنهاد «تدروس ادهانوم گبریسوس»، رئیس سازمان بهداشت جهانی در ۲۶ اسفند است که خطاب به کشورهای دنیا برای مقابله با ویروس عالم‌گیر کرونا ارائه شد. افزایش تعداد آزمایش کرونا و همچنین کاهش فاصله زمانی بین انجام آزمایش و اعلام نتیجه به‌عنوان راه‌حلی برای مقابله با کرونا، حالا در برخی از کشورها به نتایج مثبت خیره‌کننده‌ای هم رسیده و پس از نتایج چشم‌گیر کره‌جنوبی، بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته دنیا مانند آمریکا و آلمان هم همین سیاست را در پیش‌ گرفته‌اند. در این گزارش تعداد آزمایش‌های کرونای کشورهای مختلف و همچنین نسبت تعداد آزمایش و موفقیت در مقابله با ویروس کرونا بررسی می‌شود. علاوه ‌بر این، بررسی‌های «شرق» نشان می‌دهد از روز اعلام اولین مورد مثبت ویروس کرونا در ایران تا پنجشنبه هفته گذشته، روزانه و به‌طور متوسط چهارهزار‌و ۴۵۰ آزمایش کرونا در ایران انجام شده که با توجه به جمعیت ایران، عدد پایینی محسوب می‌شود؛ ظرفیتی که در ابتدا با دو آزمایشگاه شروع شد و حالا به حدود ۹۰ آزمایشگاه رسیده است. انجام روزانه چهارهزار‌و ۴۵۰ آزمایش ایران در حالی است که در کره‌جنوبی روزانه حدود ۴۰۰ هزار آزمایش کرونا انجام می‌شود. این افزایش تعداد آزمایشگاه‌ها به ۹۰ مورد، البته به معنای پایانی بر محدودیت‌های ایران نیست و همچنان در برخی استان‌های محروم، امکان آزمایش از همه افراد مشکوک وجود ندارد و اعلام نتایج همان تعداد معدود آزمایش هم با فاصله‌ای چندروزه رخ می‌دهد.

چرا تعداد آزمایش کرونا مهم است؟

شیوه متداول کنونی آزمایش ویروس کرونا به این صورت است که از مخاط بینی یا حلق هر فرد به‌طور جداگانه نمونه‌برداری می‌شود و این نمونه مورد آزمایش قرار می‌گیرد؛ شیوه‌ای که همچنان روش اصلی آزمایش ویروس کروناست؛ هرچند در برخی کشورها راه‌حل‌های دیگری هم در حال بررسی است که در زمانی کم، تعداد آزمایش بیشتر یا ارزان‌تر انجام شود. این شیوه آزمایش نیاز به کیت مخصوص دارد و بسیاری از کشورهای دنیا توان تولید این کیت‌ها را ندارند. اما چرا افزایش تعداد آزمایش می‌تواند به روند مقابله با این ویروس کمک کند؟ پاسخ‌هایی که تاکنون ارائه شده است، به‌طور خلاصه می‌گوید افزایش آزمایش منجر به تشخیص مبتلایان بیشتری خواهد شد و وقتی مبتلایان مشخص شوند، امکان قرنطینه‌کردن و مقابله با انتقال ویروس بهتر و راحت‌تر انجام خواهد شد. علاوه‌ بر این مقایسه کنونی تعداد آزمایش کشورهای مختلف با میزان مرگ‌ومیر رخ‌داده بر اثر کرونا هم همین نتیجه را اثبات می‌کند. «مسعود یونسیان»، اپیدمیو‌لوژیست و عضو هیئت‌علمی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم‌پزشکی تهران، در‌این‌باره و در پاسخ به «شرق» می‌گوید: با افزایش تعداد آزمایش، کشندگی ویروس کرونا در یک کشور به‌طور آشکار کاهش می‌یابد. او در پاسخ به این پرسش که «چه نسبتی بین تعداد آزمایش و مقابله با کرونا در یک کشور وجود دارد؟» به بررسی کشورهایی با بیش از هزار فرد مبتلا پرداخته است. یونسیان در توضیح می‌گوید: «برای پاسخ، کشورهایی با بیش از هزار بیمار را بررسی کردم که نتیجه مشابه شکل یک نشان می‌دهد که با افزایش تعداد تست به ازای هر‌یک میلیون نفر جمعیت، کشندگی به‌طور چشمگیر کاهش پیدا می‌کند».‌علاوه‌ بر این و بر اساس توضیحات این متخصص حوزه اپیدمیو‌لوژی، «همین‌طور کشندگی با تعداد تست به ازای هر مورد کشف‌شده هم رابطه معکوس دارد که در شکل شماره دو نیز دیده می‌شود». این تصویر نشان می‌دهد هرچقدر «نسبت تعداد تست به تعداد بیمار گزارش‌شده» بیشتر باشد، درصد کشندگی ویروس در یک کشور کاهش پیدا می‌کند. جمع‌بندی این بررسی یونسیان در این دو نمودار نشان می‌دهد که «با افزایش تعداد تست، کشندگی به‌طور واضحی کاهش پیدا می‌کند».

‌مقایسه تعداد تست کرونا در کشورهای مختلف

همین هفته پیش «دونالد ترامپ» در پاسخ به خبرنگاران درباره برنامه‌های دولت آمریکا برای مقابله با بحران کرونا مدعی شد که تعداد بالای مبتلایان این کشور به‌معنای شرایط بد این کشور در مقایسه با دیگر کشورها نیست و آمار بالای آمریکا به این دلیل است که این کشور بیشترین تعداد آزمایش را انجام داده است. ادعای رئیس‌جمهوری آمریکا بنابر گزارش خبرگزاری سی‌ان‌ان نادرست است و این کشور اگرچه تعداد آزمایش بالایی دارد اما در دنیا و به نسبت جمعیت بیشترین آزمایش را ندارد. آمار رسمی کشورهای مختلف هم صحت همین گزارش و خطای ترامپ را تأیید می‌کنند. تا ظهر دیروز از یک میلیون و ۶۰۵هزار و ۷۹۰ انسان مبتلا به ویروس کرونا در دنیا، بیشترین مبتلایان یک کشور مربوط به آمریکا با ۴۶۸هزار و ۸۹۵ نفر است. پس از آمریکا، اسپانیا، ایتالیا، آلمان، فرانسه، چین و ایران بیشترین تعداد مبتلایان به این ویروس را دارند. البته بین تعداد مبتلایان و تعداد آزمایش قطعا رابطه‌ای وجود دارد و هرچه تعداد آزمایش بالا برود، امکان تشخیص افراد مبتلای بیشتری وجود دارد. درباره تعداد آزمایش هم آمریکا با دو میلیون و ۳۷۶هزار و ۹۷۷ تست در صدر قرار داد و پس از آن کشورهای آلمان، روسیه، ایتالیا، امارات و کره ‌جنوبی بیشترین آزمایش‌ تشخیص ویروس کرونا را داشته‌اند. تعداد آزمایش البته به تنهایی نمی‌تواند معیار برای تشخیص بهتر افراد مبتلا در کشورهای مختلف باشد؛ چراکه تعداد جمعیت هر کشور هم تأثیرگذار است و به همین دلیل پیشنهاد سازمان بهداشت جهانی معیاری به نام تعداد آزمایش به ازای هر یک میلیون‌ نفر جمعیت است. این معیار هم البته ایرادهای فراوانی دارد و مثلا کشورهای با جمعیت کم در صدر قرار می‌گیرند. مثلا با این معیار، جزایر فارو در صدر قرار می‌گیرد و تعداد آزمایش این کشور به نسبت یک میلیون جمعیت عدد ۱۱۰ هزار و ۶۷۷ می‌شود و این در حالی است که در این کشور فقط ۵هزار و ۴۰۸ آزمایش انجام شده‌ است. این اطلاعات را پایگاه اطلاع‌رسانی

 https://www.worldometers.info‌ براساس آمار رسمی کشورها‌ منتشر می‌کند که برای مقایسه بهتر می‌توان به آن مراجعه کرد.

‌وضعیت ایران؛ روزانه به‌طور متوسط 4450 تست

در میان آمار تعداد آزمایش و نسبت تعداد آزمایش به یک میلیون نفر، وضعیت ایران هم نکات قابل‌توجهی دارد. در ایران و براساس اعلام وزارت بهداشت اولین آزمایش کرونا در ۲۹ بهمن انجام شد که یک روز بعد یعنی ۳۰ بهمن پارسال هم خبر ابتلای دو نفر به کرونا در قم از سوی این وزارتخانه منتشر شد. تا ظهر دیروز در ایران ۲۳۱ هزار و ۳۹۳ آزمایش کرونا انجام شده که اگر این تعداد را بر روزهای سپری‌شده از اولین روز اعلام رسمی ورود کرونا به ایران تقسیم کنیم، به عدد چهارهزار و ۴۵۰ آزمایش در روز می‌رسیم؛ اگرچه روزهای ابتدایی تنها یک آزمایشگاه در ایران آزمایش کرونا را انجام می‌داد و حالا تعداد آزمایشگاه براساس توضیح وزارت بهداشت به ۹۰ مورد رسیده است اما به‌طور متوسط روزانه چهارهزار و ۴۵۰ آزمایش در کشور انجام شده است. تعداد آزمایش به ازای یک میلیون نفر از جمعیت ایران هم عدد ۲هزار و ۷۵۵ مورد است که معنای آن این است که از هر یک میلیون ایرانی تنها دو هزار و ۷۵۵ نفر آزمایش کرونا داده‌اند. 

فاصله 6 روزه تست تا جواب کرونا در استان‌های محروم

اگرچه بر اساس توضیحات تازه سخنگوی وزارت بهداشت ایران تعداد آزمایشگاه‌های تست کرونا در ایران به ۹۰ آزمایشگاه رسیده‌ اما ۳۰ مورد از این فهرست آزمایشگاه خصوصی است که هزینه انجام تست کرونا در آنها برای بخش وسیعی از جامعه بسیار بالا به حساب می‌آید. این البته همه مشکل نیست و تقریبا تمام این آزمایشگاه‌ها در کلان‌شهرهای ایران یا مراکز استان قرار دارند و برخی استان‌ها هنوز یک آزمایشگاه هم ندارند. برای مثال کهگیلویه‌وبویراحمد همچنان بدون آزمایشگاه است؛ هرچند از هفته پیش اعلام شده‌ بود که آزمایشگاهی در مرکز این استان در حال بهره‌برداری است. در این استان اگر فردی مشکوک به کرونا باشد و از او نمونه‌برداری شود، حدود شش روز طول می‌کشد تا نتیجه آزمایش مشخص شود که این فاصله می‌تواند خطرناک باشد و ویروس را از یک فرد ناقل به چندین نفر دیگر هم منتقل کند؛ همچنان که این اتفاق درباره افراد مشکوک به کرونا در فاصله بین انجام آزمایش تا زمان اعلام نتیجه بارها رخ داده است. به نظر می‌آید اگرچه شرایط در تهران و بسیاری از کلان‌شهرهای ایران حالا به حالت استاندارد نزدیک شده اما در استان‌های محروم و بسیاری از روستاهای کشور همچنان فاصله زیادی تا شرایط استاندارد وجود دارد؛ فاصله چندروزه بین انجام تست تا اعلام نتیجه در همه جای دنیا روزهای پرخطر محسوب می‌شود و هرچقدر که این بازه زمانی کاهش پیدا کند، امکان مقابله با شیوع ویروس افزایش پیدا می‌کند.