جدال نوبخت و همتی بالا گرفت

این حداقل چهارمین باری است که ماجرای استقراض و بدهی بین بانک مرکزی و سازمان برنامه و بودجه مطرح می‌شود. اولین بار عبدالناصر همتی از چاپ پول از محل تسعیر ارزهای صندوق توسعه ملی گلایه کرده و گفته بود که این اقدام دولت باعث افزایش تورم شده است.

اما کمی بعد محمدباقر نوبخت به همتی جواب داد و گفت: بخشی از کسری بودجه به خاطر سریع نبودن تبدیل منابع ارزی به ریالی است، همچنین بانک مرکزی در تبدیل ارز به ریال دچار تاخیر است و به همین دلیل در حال حاضر، این بانک بزرگ‌ترین بدهکار دولت است.

ما گفته نوبخت بدون واکنش نماند و همتی تنها یک روز بعد در پستی اینستاگرامی در جواب او گفت: «پرواضح است که بانک مرکزی هیچگاه به دولت بدهکار نبوده و نخواهد شد. کافی است که نگاهی به ترازنامه بانک مرکزی شود تا بدهکار مشخص گردد.»

او بار دیگر به علت افزایش تورم در سال ۹۸ و ۹۹ اشاره کرده و گفته بود: «عامل مسلط در رشد پایه پولی، تبدیل منابع ارزی مسدود و غیرقابل دسترس به ریال بوده است. این در حالی است که در سال های قبل از آن، عامل مسلط، بدهی بانک‌ها بود که با تلاش بانک مرکزی در شرایط بسیار سخت مهار شد.

طلب ۱.۲ میلیارد دلاری چه شد؟

اما حالا حدود یک ماه بعد، محمدباقر نوبخت از تریبون کلاب‌هاوس جواب همتی را داد و گفت: «رقم قابل توجهی از محل فروش و صادرات فراورده‌های نفتی حاصل می‌شود که برای پرداخت یارانه‌ها و … به حساب بانک مرکزی واریز می‎‌شود. مشکلی که دکتر همتی و بانک مرکزی دارند این است که موفق نمی‌شوند این رقم را تبدیل به ریال کنند. نه اینکه نخواهند؛ ولی نمی‌توانند طلب ١.٢ میلیارد دلاری دولت را به صورت ریال بدهند؛ چون معتقدند این موضوع پایه پولی و تورم را بالا می‌برد.»

نوبخت با همین مقدمه تاکید کرد که «استقراض از بانک مرکزی حرف بی‌اساسی است.»

اما چند نکته درباره سخنان نوبخت وجود دارد. اول اینکه همانگونه که همتی هم اعلام کرده بسیاری از کارشناسان اقتصادی معتقدند یکی از دلایل مهم تورم در دو سال گذشته، شکل جدید استقراض دولت از بانک مرکزی بوده است. به این معنا که دولت معادل ریالی ارزی که مسدود است را وارد اقتصاد کرده و این مساله به معنای استقراض از بانک مرکزی است و دقیقا منجر به تورم می‌شود.

این نکته‌ای است که نوبخت هم به آن اشاره کرده. اما نکته جالب گفته او این است که خود او گفته منابع نفتی دولت به صورت دلار است و بانک مرکزی نمی تواند این رقم را به ریال تبدیل کند. حالا سوالی که وجود دارد این است که دولت در این مدت منابع لازم برای هزینه‌های خود را از کجا تامین کرده؟ از منابع ریالی بانک مرکزی؟ که این تایید ادعای همتی است.

نکته دیگری که نوبخت اشاره کرده طلب ۱.۲ میلیارد دلاری دولت از بانک مرکزی است که گفته این درآمد فروش و صادرات نفت است که در حساب بانک مرکزی است. بر این اساس آیا می‌توان گفت که این رقم درآمد نفتی ایران در سال گذشته است؟