دو گانه "سلامت" و "آموزش" در سایه کرونا

از آخرین حضور اکثر دانش‌آموزان در مدارس بیش از شش ماه است که می‌گذرد. آخرین روز بهمن ماه سال ۱۳۹۸ بود که با اعلام رسمی وزارت بهداشت، ویروس کرونا در ایران شناسایی شد و به محض این اعلام رسمی یکی از اولین مراکزی که تعطیل شدند مدارس بودند. تعطیلی که ابتدا گمان می‌رفت کوتاه مدت باشد و نهایتا پس از عید نوروز شاهد بازگشایی مدارس باشیم، اما با تشدید حضور این مهمان ناخوانده در کشور، ورق برگشت.

وزارت بهداشت نیز بارها به طور رسمی اعلام کرد آن دسته اماکن و مشاغلی که جزو اولین جاهایی بودند که به واسطه همه‌گیری کرونا تعطیل شدند، باید جزو آخرین مواردی باشند که بازگشایی‌ها شامل حالشان می‌شود و این یعنی نگرانی‌ها بابت شیوع کووید۱۹ در مدارس و دانشگاه بیش از سایر نقاط است.

در این میان با نزدیکی به ایام امتحانات مدارس و پایان‌ترم دانشگاه ها، یکی از دغدغه‌های اصلی متولیان سلامت، آموزش، والدین و دانش‌آموزان نحوه گرفتن امتحان بود. سرانجام با تمهیدات انجام شده مقرر شد تا تنها دانش‌آموزان در دو پایه نهم و دوازدهم به شکل حضوری آنهم به شرط ثبت‌نام و خوداظهاری در سامانه salamat.gov.ir امتحان دهند و مابقی دانش‌آموزان به شکل مجازی مورد ارزیابی قرار گرفتند. این اتفاق جدا از آنکه تغییرات اساسی در نظام آموزشی کشور به واسطه شیوع کرونا را بیش از گذشته نمایان می‌کرد، باعث شد تا علاوه بر وزارت آموزش و پرورش، وزارت بهداشت نیز در این دوگانه سلامت و آموزش دغدغه جدی داشته باشد؛ چراکه کمتر از ۳ ماه بعد مجددا مدارس کشور باید فعالیت خود را آغاز می‌کردند و تابستان فرصت خوبی برای محک شرایط، توسعه زیرساخت‌ها و حتی کنترل بیماری کرونا بود.

سنجش سلامت نوآموزان در سایه کرونا

این روزها بازگشایی مدارس در سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ یکی از دغدغه‌های اصلی نظام سلامت و آموزش است. پیش از آن اما چالش‌های دیگری مانند سنجش سلامت نوآموزان، تزریق واکسن در پایه‌های اول دبستان و دهم متوسطه و... پیش روی متولیان سلامت قرار گرفت. معاینات عمومی پزشکی نوآموزان بدو ورود به مدرسه موضوعی بود که در ابتدا بنابر اعلام دکتر گلایل اردلان_رئیس اداره سلامت نوجوانان، جوانان و مدارس وزارت بهداشت بنابر آنچه که پیشگیری از ازدحام والدین در مراکز بهداشتی درمانی خوانده می‌شد  لغوشد و مقرر شد تا این ارزیابی‌ها در طول سال انجام شود. این تصمیم در حالی گرفته شد که اعلام شد بنابر شرایط هر منطقه، تصمیم‌گیری‌های ستاد کرونای شهرستان‌ها می‌توانست قابل تغییر باشد.

از سوی دیگر مسعود ثقفی_سخنگوی‌ آموزش‌ وپرورش شهر تهران با اشاره به بازگشایی مدارس از ۱۵شهریورماه فرصت را برای انجام معاینات پزشکی کوتاه دانست و اعلام کرد برای کنترل زنجیره انتقال کرونا، معاینه موارد پر تماس مانند غربالگری سلامت دهان، دندان و گوش حذف می‌شود و تنها آزمون‌های اساسی انجام می‌شود. به دنبال این موضوع و بر اساس آخرین‌آمار اعلام شده از سوی رئیس سازمان آموزش‌وپرورش استثنایی، ۷۸۵ هزار نفر از نوآموزان بدو ورود به دبستان معادل با ۷۴ درصد آنها برای سنجش سلامت جسمانی و آمادگی تحصیلی در کشور نوبت‌گیری کرده‌اند که ۴۴۲هزار از نوآموزان مورد ارزیابی و سنجش سلامت قرار گرفتند.

هنوز هیچ تصمیمی قطعی نیست؛ اما...

موضوع غیر قابل تغییر در تمام تصمیم‌گیری‌ها اما شروع روند آموزش در کشور از تاریخ ۱۵ شهریور است. نکته‌ای که بر اساس آخرین اظهارات دکتر سیماسادات لاری - سخنگوی وزارت بهداشت هنوز تصمیمی برای آن گرفته نشده و وی معتقد است که "به گونه‌ای به مردم القاء می‌شود که انگار تصمیم‌گیری شده و قرار است مدارس کاملا بازگشایی شود؛ در حالی که فعلا ترکیب حضوری و مجازی مطرح است و تاکنون هیچ تصمیمی برای بازگشایی کامل مدارس اتخاذ نشده است." این در حالی است که وزارت آموزش و پرورش اعلام کرده با تقسیم‌بندی ‌مناطق ‌کشور به سه رنگ قرمز، زرد و سفید، مدارس می‌توانند فعالیت‌ خود را آغاز کنند و با اتخاذ سه سیاست کلی در این زمینه آمادگی خود را برای شرایط متغیر اعلام کرده است.

این نکته در حالی مطرح می‌شود که پیش‌تر مهندس ‌محسن ‌فرهادی_معاون‌ فنی ‌مرکز سلامت ‌محیط ‌و کار وزارت بهداشت اعلام کرده بود:" از آنجایی که باید فاصله‌گذاری انجام شود، این احتمال وجود دارد که تشکیل کلاس‌ها به صورت شیفتی باشد تا تعداد کمتری از افراد را در یک کلاس قرار گیرند؛ در هر حال نظارت بر اجرای موارد بهداشتی هم برعهده وزارت بهداشت و هم بر عهده وزارت آموزش و پرورش است."

با تمام این اوصاف درحالی که مسئولین وزارت بهداشت هنوز هیچ تصمیمی را برای بازگشایی مدارس قطعی نمی‌دانند و تصمیم نهایی را منوط به اعلام موارد ذکر شده و نهایی در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا در روزهای آتی می‌دانند، وزیر آموزش و پرورش طی نشست خبری خود از بازگشایی‌ مدارس ‌از ۱۵ شهریور خبر داد و این موضوع را اینگونه تبیین کرد:" در۳۵ درصد مدارس ما که تعدادشان کمتر از ۵۰ دانش آموز است و می توانند با رعایت پروتکل های بهداشتی فاصله را رعایت کنند، کلاس‌ها طبق روال عادی برقرار است اما، در مورد بقیه مدارس، بحث آموزش حضوری منتفی نیست و اصل بر حضوری بودن آموزش ها است. درباره ۶۵ درصد مدارس باقی مانده باید گفت در جایی که تعداد دانش آموزان به گونه ای باشد که رعایت فاصله ممکن نباشد، ناگزیر هستیم کلاس ها را حضوری برگزار کنیم، اما در قالب گروه بندی‌های متفاوت که برخی روزهای فرد و برخی روزهای زوج به مدرسه بیایند. در همه مدارس کشور اصل بر برگزاری حضوری است؛ مگر اینکه رعایت پروتکل ها تحت هیچ شرایطی امکان پذیر نباشد. بر این اساس شنبه پانزدهم شهریور ماه سال تحصیلی آغاز می‌شود و همه مدارس به جز مدارس نقاط قرمز کرونا بازگشایی می‌شوند."

بازگشایی مدارس به شرط رعایت شدید بهداشت

در همین راستا دکتر مسعود مردانی_عضو کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا در گفت‌وگو با ایسنا ، با اشاره به اینکه ممکن است بازگشایی مدارس سبب تقویت زنجیره انتقال ویروس کرونا شود، گفت: بر اساس اعلام سازمان جهانی بهداشت بازگشایی مدارس دستورالعمل ویژه‌ای دارد که باید با رعایت شدید نکات بهداشتی بازگشایی شود.

وی افزود: قرار است در این راستا برنامه‌ای از رسانه ملی پخش شود با نام کووید و مدرسه که جزئیات نظرات سازمان جهانی بهداشت درخصوص بازگشایی مدارس در آن ذکر می‌شود. به نظر می‌رسد بازگشایی مدارس موضوعی است که الزاما باید انجام شود ولی باید شرایط خاص آن را در نظر گرفت.

این متخصص بیماری‌های عفونی همچنین به خانواده ها و مسوولان مدارس توصیه کرد: درصورتی که والدین می‌بینند فرزندشان علامت‌دار است، از فرستادن او به مدرسه باید خودداری کنند، پیش از ورود به مدرسه دانش‌آموزان باید چک شوند، در صورت بروز علائم بیماری در حین تحصیل حتما باید جداسازی دانش‌آموز علامت‌دار در اولویت باشد.

وی با اشاره به اینکه در شرایط فعلی توجه به رنگ‌ها در منطقه بندی نقاط کرونا فعلا نباید مدنظر باشد، اظهار کرد: فعلا به این رنگ‌بندی‌ها کاری نداریم، ما باید همان‌کاری که در نقاط قرمز انجام می‌دهیم را در سایر نقاط هم انجام دهیم. در حال حاضر اکثر نقاط کشور یا قرمز است و یا در مرحله هشدار قرار دارد.

در انتظارِ ابلاغ پروتکلها

در هر حال در شرایطی که بنابر اتفاق نظر متخصصان، پاییز سختی پیش رو خواهد بود و فرا رسیدن موج سوم کرونا نیز دور از انتظار نیست، اما سوال مهم آن است در وضعیتی که مناطق قرمز، زرد و سفید، روزانه توسط سخنگوی وزارت بهداشت اعلام می‌شوند و یک منطقه به طور دائم در یک رنگ باقی نخواهد ماند، چه سیاستی باید برای حضور دانش‌آموزان در مدارس اتخاذ شود تا سلامت آنها را نیز تضمین کند؟ آنهم در حالی که متخصصان معتقدند کودکان و نوجوانان نسبت به گذشته بیشتر به کرونا آلوده می‌شوند و حتی می‌توانند بدون آنکه خود علائمی داشته باشند، حلقه انتقال بیماری به سایرین شوند.

همچنین اکنون و در آستانه بازگشایی مدارس، انتظار آن است که هر چه سریع تر درباره پروتکلهای مربوطه تصمیم گیری شده و به مدارس ابلاغ شود و به این ترتیب در صورت لزوم انجام اقدامات اجرایی در مدارس، فرصتی باشد تا مدارس موارد را اعمال کرده و در موعد مقرر آماده پذیرایی از دانش آموزان باشند.