افزایش عمق کف دریاچه ارومیه

مسعود تجریشی روز پنج شنبه با بیان اینکه افزایش یک متری عمق آب در دریاچه ارومیه اتفاق افتاده است، افزود: امیدواریم با آب بیشتری که به سمت دریاچه ارومیه می آید، مردم بتوانند استفاده های تفرجگاهی نیز از این پهنه آبی داشته باشند.

وی با تاکید بر اینکه احیای دریاچه ارومیه فرصت طلایی است، گفت: احیای دریاچه ارومیه نشان داد که می توانیم مصرف آب کشاورزی را کم کنیم و در عین حال تولیدات را افزایش دهیم.

تجریشی تاکید کرد: باید در این مسیر تا ۵ ساله آینده حرکت کنیم تا مطمئن شویم احیای اکولوژیکی دریاچه ارومیه اتفاق افتاده است.

وی اظهار کرد: برنامه ها و اقدامات انجام شده برای احیای دریاچه ارومیه در سال های گذشته، می تواند الگویی برای دیگر تالاب های کشور و مشکلات آبی جاری باشد .

معاون منابع انسانی سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه احیای دریاچه ارومیه می تواند الگویی برای تمام دنیا باشد، افزود: در کتاب درسی دانش آموزان استرالیا به عنوان تجربه و مدیریت ناموفق از دریاچه ارومیه نامبرده شده بود، ولی ما در کوتاه ترین زمان با علم، توان و ابتکار داخلی توانستیم دریاچه را احیا کنیم که دستاورد بسیار بزرگی است .

وی ادامه داد: این در حالی است که برای دریاچه آمریکا بیش از ۲۰ سال و دریاچه آرال نیز ۱۰ سال است که نتوانسته اند کاری انجام دهند، اما ما نشان دادیم با استفاده از کار جمعی، دانش روز و تجربه های جهانی می توانیم دریاچه ارومیه را احیا کنیم.

تجریشی گفت: فاز تثبیت دریاچه ارومیه را در سال های ۹۶ و ۹۷ گذراندیم و بعد از آن به دنبال این بودیم که با کاهش مصرف آب، بهره وری آب را افزایش دهیم و کشاورزی منطقه از حالت سنتی به کشاورزی پیشرفته تر تبدیل شود.

وی ادامه داد: از سال ۱۳۹۷ به این سمت حرکت کردیم که چگونه می توانیم با آب کاهش یافته که به سمت دریاچه سرریز شده و نیز آب باقی مانده، به معیشت کشاورزان منطقه کمک کنیم.

مدیر دفتربرنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه گفت: بنا بر اعلام وزارت جهاد کشاورزی در این سال ها با استفاده از ۴۰ درصد آبی که در پایاب سدها داشتیم، ۱۵ تا ۲۵ درصد تولیدات زراعی و باغی را افزایش دادیم که نشان می دهد پیش از این، آب را اسراف می کردیم.

وی با اشاره به اینکه در قدم بعدی باید از ۶۰ درصد آب باقی مانده تولیدات کشاورزی افزایش پیدا کند، افزود: یکی از برنامه های گسترده این است که روی ۵ محصول اصلی یونجه، گندم، انگور، سیب و چغندرقند متمرکز شویم.

تجریشی اضافه کرد: در خصوص چغندر قند با این روش که مازاد بر تولید نباید از استان خارج شود، برنامه ریزی کردیم و توانستیم با نشاء، آبیاری زیر سطحی و بذرهای مناسب تمام نیاز داخلی استان های پیرامونی دریاچه ارومیه را تامین و ادامه فعالیت کارخانه قند میاندوآب را ممکن کنیم.

وی افزود: در گندم نیز سه بذر مختلف که مراکز تحقیقاتی بخش خصوصی تولید کرده بودند، معرفی و امسال در ۴۷ هزار هکتار از ۱۱۷ هزار هکتار اراضی کشت گندم انجام گرفت و این روند تا ۵ سال آینده ادامه پیدا می کند.

مدیر دفتربرنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه اظهار کرد: در رابطه با گیاهان دارویی، برنامه مفصلی از سوی جهادکشاورزی به عنوان مجری طرح گیاهان دارویی از ۳ سال پیش شروع شده و هر سال ۱۰۰ درصد سطح زیرکشت اراضی گیاهان دارویی افزایش پیدا کرده و سعی کردیم از ظرفیت های علمی جهاد دانشگاهی دو استان آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی نیز در مورد اینکه چه نوع گیاهان دارویی در این استان ها کاشت شود و همچنین احصاء چالش ها و موانع موجود در این مسیر، کمک گرفته شود.

وی گفت: ظرفیت بسیار خوب زیر ساختی در حوزه گیاهان دارویی در کشور وجود دارد و دریاچه ارومیه تاکنون از جمله حوضه های آبریزی بوده است که ساختار ان معکوس بوده، یعنی ظرفیت کارخانه ای وجود داشته، ولی محصول به عمل نمی آمد.

تجریشی یادآوری کرد: در حوضه آبریز دریاچه ارومیه سعی کرده ایم به سمت کشت گیاهان کم آبری برویم که دارای ارزش اقتصادی بالایی تری هستند.

وی ادامه داد: تا آخر امسال و حداکثر خرداد ماه سال آینده عمده پروژه های سازه ای از جمله سردهنه ها و همچنین پروژه انتقال آب و تصفیه خانه های در نظر گرفته شده برای احیای دریاچه ارومیه به اتمام می رسد و در دولت بعدی نیاز به اجرای پروژه های سنگین با منابع مالی بالا نخواهیم داشت.

مدیر دفتربرنامه ریزی وتلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه اضافه کرد: فعالیت های کاهش مصرف آب کشاورزی از سال ۹۸ شروع شده و برنامه ها در سازمان برنامه و بودجه و وزارت کشاورزی به تصویب رسیده و در سال آبی جاری، جهاد کشاورزی در ۴۰ منطقه روستایی به عنوان پایلوت برنامه ها را آغاز کرده و سازمان جهانی فائو نیز کمک می کند تا از تجربه بین المللی برای مصرف آب کمتر و افزایش تولیدات استفاده کنیم.

وی افزود: تمام اقدامات و کارهای مربوط به احیای دریاچه ارومیه در این راستاست که بعد از اینکه پروژه های سازه ای به اتمام برسند، تا سال ۱۴۰۶ دریاچه به تراز اکولوژیک برسد و پروژه هایی اجرایی شوند که بقیه آب مورد نیاز را تامین کنند.

مودار تغییرات ۳۰ ساله دریاچه ارومیه بر پایه داده‌های ماهواره‌ای نشان می‌دهد که این دریاچه هنوز با روزهای خوب خود فاصله زیادی دارد و افزایش بارش‌ها و استفاده بهینه از منابع آبی بر اساس سیاست‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه می‌تواند ضمن ادامه روند افزایش تراز آب این دریاچه، به احیای کامل آن بیانجامد.

قبل از تشکیل ستاد احیای دریاچه ارومیه تراز این حوزه آبی بسته سالانه به طور متوسط ۴۰ سانتی‌متر کاهش می‌یافت اما در سایه اقدامات دولت تدبیر و امید، روند خشک شدن آن متوقف شد.

هرچند تراز یک‌هزار و ۲۷۴ متر به عنوان ارتفاع اکولوژیک دریاچه ارومیه اعلام شده ولی این دریاچه در تراز یک‌هزار و ۲۷۲ متر هم شرایط مطلوب خواهد داشت و بیش از ۹۵ درصد کانون‌های ریزگرد آن رفع خواهد شد.

دریاچه ارومیه در قالب طرح‌های ستاد احیا قرار است ظرف مدت ۱۰ سال / از ۱۳۹۴/ به تراز اکولوژیک خود برسد که حدود یک‌ونیم تا ۲ سال از برنامه عقب است؛ این دریاچه از اواسط دهه ۱۳۸۰ شروع به خشک شدن کرد و بنا بر آمار بین‌المللی تا سال ۲۰۱۵ میلادی حدود ۸۰ درصد از مساحت آن خشک شد.