به نظر می‌رسد بخشی از این کار به منظور تولید هیزم و همچنین از بین بردن پوشش گیاهی به‌منظور فراهم کردن توجیه برای ساخت‌وساز غیرمجاز و خلاف قانون توسط کسانی صورت می‌گیرد که همواره تیشه به ریشه جنگل‌ها زده‌اند. هرچند به همه این موارد، ضعف نظارت قانونی و نداشتن ضمانت اجرایی و عدم‌بازدارندگی موثر قوانین موجود را باید اضافه کرد؛ متأسفانه هرساله بخش زیادی از جنگل‌ها و همچنین مراتع بکر، زیبا و سرسبز خوزستان از شمال تا جنوب براثر آتش‌سوزی‌ها از بین می‌رود.
لزوم اختصاص کانادایر
محمد درویش فعال حوزه محیط‌زیست در خصوص آتش‌سوزی‌های مکرر جنگل‌ها و مراتع، وضعیت یگان حفاظت محیط‌زیست و منابع طبیعی را «خوب» نمی‌داند و اظهار می‌کند: هنوز یگان حفاظت در حوزه سازمان جنگل‌ها و محیط‌زیست است و از تجهیزات مهار حریق هوایی بی‌بهره هستیم؛ حتی یک کانادایر (هواپیمای آب‌پاش) برای صیانت از منابع طبیعی اختصاص داده نشده است
. وی در این باره ادامه می‌دهد: امکانات انفرادی مثل دمنده، کوله‌پشتی پاششی، آتش‌کوب یا لباس‌های اطفای حریق، کفش و کلاه که برای مهار حریق در نظر گرفته می‌شود، به‌اندازه نیروهای یگان نیست چه برسد به داوطلبان! به همین دلیل هم خسارتی بیشتر ازآنچه باید را متحمل می‌شویم.این کنشگر محیط‌زیست ایران با اشاره به سوختگی شدید چند نفر از نیروهایی که برای اطفای حریق رفته‌اند، تصریح می‌کند: متاسفانه امسال دو تا سه نفر و سال گذشته نیز چهار نفر جان خود را از دست دادند و چند نفر تا 90 درصد دچار سوختگی شدند.
درویش با عنوان اینکه وضعیت اصلا وضعیت امیدوارکننده و قابل‌قبولی نیست، تشریح می‌کند: یگان‌های محیط‌زیست و منابع طبیعی کاملا وابسته به هوانیروز هستند تا برای خاموش کردن آتش هلی‌کوپتر ارسال کند. وی اضافه می‌کند: با توجه به اینکه آنها باید برای هر ساعت پرواز ابتدا 20 میلیون تومان به‌حساب هوانیروز واریز کنند و با مشکلات مالی و مسائل بوروکراتیک روبه‌رو هستند این فرآیند با تاخیر مواجه می‌شود.
کانادایر ارزان‌تر است
این کنشگر محیط‌زیست ایران می‌گوید: متاسفانه رئیس سازمان محیط‌زیست اعلام کرد که اطفای حریق صرفه اقتصادی ندارد و سرمایه‌گذاری برای اطفای حریق در جنگل‌ها توجیه اقتصادی ندارد. وقتی خود سازمان محیط‌زیست چنین تحلیلی را ارائه می‌دهد چه انتظاری داریم که خرید بالگرد آب‌پاش به یک مطالبه جدی تبدیل شود؟درویش با بیان اینکه 20 سال پیش سازمان جنگل‌ها دست‌کم یک فروند هلی‌کوپتر داشت؛ ولی اکنون همان را از دست‌داده و یگان هوایی نیز ندارند، عنوان می‌کند:
هزینه زیادی لازم نیست و اصلا به هلی‌کوپتر نیاز نداریم، بلکه به کانادایر نیاز داریم یعنی یک نوع هواپیمای آب‌پاش مخصوص اطفای حریق که به‌راحتی می‌توان آن را تأمین کرد.
وی قیمت کانادایر را یک‌چهارم تا یک‌پنجم هلی‌کوپتر می‌داند و یادآور می‌شود: می‌توان به‌راحتی آن را تهیه کرد چراکه به‌مراتب خیلی ارزان‌تر است ولی متاسفانه دنبال آن نرفتند و می‌گویند «طبق اعلام ستاد فرماندهی کل قوا تجهیزات هوایی فقط باید در اختیار این ستاد باشد» درصورتی‌که وزارتخانه‌های دیگر مثل نیرو و نفت، یگان هوایی، هلی‌کوپتر و هواپیما دارند، یعنی این بیشتر یک بهانه به نظر می‌رسد!
استفاده از مشارکت مردمی
این کنشگر محیط‌زیست ایران با تاکید بر اینکه وضعیت مشارکت عمومی در حوزه محیط‌زیست و منابع طبیعی به‌مراتب خیلی بهتر از وضعیت دولتی است، ادامه می‌دهد: به‌رغم محدود شدن فعالیت سازمان‌های مردم‌نهاد ولی بازهم در چنین مواقعی که با مشکلی به نام «سیل» یا «آتش‌سوزی» روبه‌رو هستیم. آنها خالصانه پای‌کار می‌آیند؛ حتی امکانات زیادی را همین نیروهای مردمی برای خرید دمنده و آتش کوب فراهم می‌کنند و اگر مدیریت درستی اعمال می‌شد، می‌توانستیم از این سرمایه خیلی بهتر استفاده کنیم.
درویش می‌گوید: اگر مردم احساس می‌کردند فعالان محیط‌زیستی نظرات‌شان شنیده می‌شود به‌مراتب بهتر عمل می‌کردند ولی فعالان محیط‌زیست وقتی می‌خواهند به قتل یک خرس اعتراض کنند اجازه ندارند، در چنین شرایطی همین فعالیت‌های فعلی مردم نهادی قابل‌ستایش است. وی به مطالعه‌ای در بالادست سد کوثر در کهگیلویه و بویراحمد اشاره کرده و اضافه می‌کند: در حوزه آبخیز اعلام کردند که هفت هزار هکتار مرتع سوخته است درصورتی‌که آمارهای رسمی حدود یک هزار و 500 هکتار بود و آنها با سنجنده‌های ماهواره‌ای محاسبه دقیق کردند و اگر به همین نسبت حساب کنیم معلوم است آن چیزی که به‌صورت رسمی اعلام می‌شود خیلی کمتر از واقعیت است.
آتش گرفتن زاگرس
این کنشگر محیط‌زیست ایران با عنوان اینکه زاگرس در حال حاضر دچار تغییرات اقلیمی شده و خشکسالی در حال افزایش است و برف‌ها به باران تبدیل می‌شود، تاکید می‌کند: هر هکتار از جنگل‌هایی که در زاگرس از دست می‌دهیم براثر آتش‌سوزی امکان برگشت آن به شرایط طبیعی بسیار دشوار می‌شود؛ این بلوط‌ها چون درخت‌های بسیار کندرشدی هستند دست‌کم 100 سال زمان می‌برد تا یک منطقه را قُرق و همین رویشگاه جنگلی که از بین رفته را دوباره به وجود بیاوریم؛ عملا در این رویشگاه‌هایی که می‌سوزد اگر درختان آن بسوزند دیگر از بین رفته و نمی‌توان کاری کرد.
درویش با عنوان اینکه همیشه گزارش‌هایی از آتش گرفتن عمدی جنگل‌ها داشته‌ایم، تشریح می‌کند: در خائیز دو دامدار بر سر قلمروی چرای دام باهم دعوا می‌کنند و به‌عمد نسبت به آتش‌سوزی اقدام کردند؛ یا مثلا کشاورزان برای اینکه زمین کشاورزی خود را گسترش بدهند به‌عمد یک یا دو درخت را آتش می‌زنند که ممکن است در این شرایط آتش گسترده شود. وی ادامه می‌دهد: برای استحصال زغال هم این امکان وجود دارد که به‌صورت عمدی آتش‌سوزی ایجاد شود ولی این اتفاقات هرساله رخ می‌دهد و برخی مواقع حتی تیراندازی‌هایی که در مناطق جنگلی برای شکار می‌شود ولی اینکه چرا امسال آنقدر زیاد شده به خاطر این است که گونه‌های علفی یک‌ساله خیلی زیادی داریم که به علت بارندگی‌های کم، همه خشک‌شده و عرصه‌های جنگلی مثل یک انبار باروت شده و باید خیلی بیشتر مراقبت کنیم.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خوزستان نیز اظهار می‌کند: از اول فروردین تا 20 خردادماه امسال، 36 فقره آتش‌سوزی در 12 شهرستان خوزستان رخ‌داده که بیشتر مراتع دستخوش حریق شده است. کوروش کیانی ادامه می‌دهد: آتش‌سوزی‌ها عمدتا با عامل انسانی رخ‌داده که 74 درصد براثر بی‌مبالاتی کشاورزان (آتش از اراضی کشاورزی به مراتع و پوشش جنگلی سرایت کرده)، سه درصد عمدی (افراد نسبت به آتش‌سوزی اقدام کردند)، پنج درصد عوامل غیرانسانی و 18 درصد هم عوامل ناشناخته بوده است. وی خبر می‌دهد: در این آتش‌سوزی‌ها 986 هکتار از پوشش گیاهی استان دچار حریق شد که حدود 700 هکتار آن مراتع بود.
آموزش عمومی مردم
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خوزستان در خصوص اقدامات انجام‌شده در حوزه آموزش به عموم مردم می‌گوید: برای آموزش و پیشگیری مجموعه اقداماتی را طراحی و اجرا کردیم که از آن جمله می‌توان به اجاره چرای سبک در پوشش‌های گیاهی، حریق‌های مدیریت‌شده (نوارهای یک تا دو متری خود را آتش می‌زنیم تا پوشش‌های گیاهی خصوصا حاشیه راه‌ها باعث سرایت آتش به مراتع و جنگل‌ها نشوند) و یا سنگ چینی (اجرای دیوار عرصه به عرض 70 سانت و ارتفاع یک متر که از افزایش آتش‌سوزی و سرایت به مراتع و اراضی جنگلی جلوگیری می‌کند) اشاره کرد.کیانی ادامه می‌دهد: احداث آتش‌بُر به‌وسیله لودر و گریدر نیز از دیگر اقدامات انجام‌شده است که پوشش‌های گیاهی کف را قطع می‌کند. وی یادآور می‌شود: کلاس‌های آموزشی با جوامع محلی برگزار شد و با بهره‌برداران همکار منابع طبیعی برای مراتع دارای طرح قراردادهایی را منعقد کردیم تا تعداد دیده‌بان‌ها افزایش یابد و به‌محض مشاهده دود گزارش دهند.
تقسیم تیم‌های اطفای حریق
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خوزستان در واکنش به قطعی سامانه 139 می‌گوید: این سامانه ملی و پاسخگویی آن با سازمان جنگل‌هاست ولی سامانه 1504 استانی را داریم که همیشه پاسخگو است. کیانی بیان می‌کند: از فروردین‌ماه تیم‌های اطفای حریق و تجهیزات را بازسازی کردیم و ضمن تقسیم‌بندی بین شهرستان‌ها آنها را در حالت آماده‌به‌کار نگه داشتیم؛ همچنین تعدادی شهرستان نیز به‌عنوان معین دیگر شهرستان‌های استان خوزستان انتخاب شدند؛ مثلا برای آتش‌سوزی خائیز تیم‌های اطفای حریق از چهار شهرستان و برای آتش‌سوزی اندیکا نیز از هفت شهرستان حضور داشتند. وی عنوان می‌کند:
برای اندیمشک از دزفول و شوش و برای جنگل‌های دست کاشت نیز از شوش، اهواز، دشت آزادگان و اداره کل منابع طبیعی حضور داشتند. مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خوزستان اظهار می‌کند: همه پرسنل از معاون و نیروهای ستادی تا پایین‌ترین رده را آماده‌باش دادیم که برای اعزام به حریق‌های احتمالی آمادگی داشته باشند.
امانت‌داری منابع طبیعی
کیانی تصریح می‌کند: توصیه‌ای که به مردم و کشاورزان می‌شود این است که اراضی کشاورزی باقیمانده از کشت خود را تحت هیچ شرایطی آتش نزنند خصوصا آنها که زمین‌شان در حاشیه مراتع، جنگل و بیشه‌زارها واقع‌شده است؛ زیرا با انجام این کار باید مسئولیت عواقب آن را نیز بر عهده بگیرند.
وی اضافه می‌کند: در صورت بی‌توجهی به این کار و وقوع آتش‌سوزی قطعا باید خسارت سنگینی را پرداخت کنند و برخورد جدی با آنها می‌شود. مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خوزستان توصیه می‌کند: گردشگران، شکارچیان و چوپانان باید از منابع طبیعی به‌عنوان یک سرمایه و امانت قابل‌انتقال به نسل‌های بعد به‌خوبی مراقبت کنند؛ آنها همچنین باید از روشن کردن آتش در جنگل‌ها و مراتع خودداری کنند. کیانی ادامه می‌دهد:
آتش‌سوزی که در مراتع مسجدسلیمان داشتیم به خاطر شلیک گلوله یک فرد شکارچی بود و متاسفانه این بی‌توجهی خسارت‌هایی را وارد کرد. وی می‌گوید: مجوزهای شکار با محیط‌زیست است و فکر نمی‌کنم هم در این فصل گرم سال که هر باروت خود تیری برای آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع است، مجوزی صادر کند. مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خوزستان درخواست می‌کند:
از مسافران تقاضا داریم که از پرتاب کردن بطری آب و شیشه در جاده و منابع طبیعی خودداری کنند چون به‌صورت ذره‌بین عمل کرده و با دریافت گرما از خورشید منجر به آتش‌سوزی می‌شود؛ به‌خصوص چند قطره آبی که در بطری باقیمانده باشد نور آفتاب را منعکس می‌کند.
دیدگاه تان را بنویسید