۵۵آنلاین :
ملخ پرورش می‌دهند، جایی بین تهران و قزوین و آن را به کشورهای عربی صادر می‌کنند. گویا درآمدشان آن‌قدر خوب است که حاضر نیستند موضوع رسانه‌ای شود و به قول خودشان «دست زیاد می‌شود».
به گزارش شهروند، بعضی هم برای این‌که مانع ورود خبرنگار به فارم پرورشی‌شان شوند، رقم‌های سنگینی طلب می‌کنند تا اجازه بازدید بدهند. تنها به گفتن این بسنده می‌کنند که پرورش حشرات خوراکی مزیت اقتصادی بالایی دارد. آنها مجبور نیستند هزینه زیادی برای تغذیه حشرات بپردازند و از طرفی زاد و ولد آنها در مقایسه با سایر حیوانات صنعتی بسیار زیاد است و ارزش‌افزوده بالایی می‌دهد.
کارشان در بازار ملخ خوراکی گرفته و یکی‌شان می‌گوید در حال آزمون و خطاست تا سوسک و عقرب صنعتی پرورش بدهد. این رخداد به نظر محسن مشکات، مشاور رئیس سازمان دامپزشکی و معاون پیشین این سازمان اتفاق خوبی است و سازمان جهانی خوار‌بار کشاورزی «فائو» آن را به‌عنوان یک روش تأمین امنیت غذا و رفع سوءتغذیه توصیه کرده است.
٤٤ نوع حشره خوراکی در منوی جهان
شاید اگر هر کدام از ما بشنویم که در کشورمان حشرات خوراکی پرورش پیدا می‌کند، برایمان مشمئزکننده باشد؛ اما چند سالی است که پرورش این حشره‌ها مورد توجه بعضی‌ها قرار گرفته؛ البته پرورش بهداشتی و مطابق با اصول شرعی.
حشرات خوراکی را می‌توان هم به عنوان غذا برای انسان‌ها و هم برای حیوانات به مصرف رساند. چند سال پیش بود که سازمان فائو اعلام كرد که خوردن حشرات می‌تواند تا حدی از میزان گرسنگی در جهان بكاهد و همچنین در مبارزه با سوءتغذیه، كاهش آلودگی هوا و بالا‌رفتن سطح بهداشت جهانی نقش موثری داشته باشد.
ویژگی عمده حشرات خوراکی مصرفی انسان تمیز‌بودن و بهداشتی تولید‌شدن آنهاست و طوری پرورش داده می‌شوند که عاری از میکروب و باکتری و سم باشند. البته در کشورهای تولیدکننده مراکز تولیدی دارای آزمایشگاه‌های مجهز هستند و بسته‌بندی‌های ارسالی به بازار، قبل از ارسال آزمایش می‌شوند و به تأیید مراکز دولتی این کشورها می‌رسند و با نظارت آنها تولید و عرضه می‌شوند.
بر اساس گزارش‌های جهانی در حال حاضر ۴۴ نوع حشره خوراکی در جهان استفاده می‌شود. حشرات در برخی از کشورهای جهان یک منبع غذایی مهم هم برای انسان‌ها و هم برای حیوانات هستند و براساس اعلام سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد بیش از ۲میلیارد نفر از مردم جهان از حشرات تغذیه می‌کنند و به نوعی حشرات را جایگزین گوشت کرده‌اند. در این بین تایلند، آمریکای جنوبی، کشورهای آفریقایی، استرالیا، اندونزی، مالزی، کامبوج، چین، کره، لائوس، ژاپن و مکزیک عمده مصرف‌کنندگان حشرات خوراکی هستند.
مصرف‌کنندگان چینی فقط سالانه بیش از ۱۰۰میلیون دلار برای خوردن نوعی مورچه هزینه می‌کنند. در برخی رستوران‌های مکزیک هم یک پرس لارو پروانه بسیار گران است. کنسروهای گرانقیمتی از حشرات هم در بعضی کشورها مثل مکزیک و ژاپن تهیه و صادر می‌شود.
مصرف این حشرات از این جهت مورد توجه است که منابع غنی پروتيین، روی و آهن و ویتامین و املاح هستند و با داشتن پتاسیم، کلسیم، منیزیم، روی و آهن و ویتامین B منبع باارزشی به حساب می‌آیند.
حالا در برخی مناطق آفریقایی برای مبارزه با کمبود ویتامین B و سوءتغذیه کودکان، از نوعی کرم خوراکی خشک‌شده آرد تهیه و به غذا افزوده می‌شود. همچنین از این آرد برای تغذیه زنان باردار یا بیمار و همچنین کسانی که کم‌خونی دارند، استفاده می‌شود. به گفته کارشناسان حشرات خوراکی از نظر میزان انرژی در مقایسه با سویا، ذرت، عدس، گوشت و حبوبات منبع مناسب‌تری هستند.
گستردگی پرورش حشرات خوراکی
محمد آروین، مشاور پرورش حشرات و بندپایان در شهرصنعتی البرز قزوین توضیح می‌دهد که گستردگی پرورش حشرات خوراکی برای انسان‌ها خیلی زیاد است؛ مثل انواع کرم‌ها، لاروها و سوسک‌ها که در ایران آنها را به عنوان حشرات موذی و یا آفات باغی و زراعی می‌شناسند.
به گفته او در بسیاری از کشورها انواعی از کرم، مورچه، ملخ، سوسک سوسری، سوسک‌های درختی، سنجاقک، عقرب، رتیل، هزارپا، صدپا، سوسک‌های سرگین غلتان، زنبورهای عسل، زنبورهای زرد وحشی، کرم ابریشم، لارو حشرات آبی و بسیاری حشرات دیگر به عنوان غذا یا پیش‌غذا مصرف می‌شوند و برخی از آنها پروتیین بالایی هم دارند.
آروین می‌گوید ملخ از حشرات خانگی است که اگر پرورش داده شود، می‌توان آن را به کشورهای حوزه خلیج همیشه فارس صادر کرد. در این کشورها ملخ را به عنوان پیش‌غذا یا با غذای روزمره مصرف می‌کنند و می‌توان به عنوان کشورهای هدف قرار داد.
او ادامه می‌دهد: حشرات خوراکی در ایران در چند مورد بیشتر پرورش داده نمی‌شود؛ مثل ملخ که تعداد تولیدکنندگان محدودی دارد و ملخ‌های تولیدی صادر می‌شوند، عقرب هم برای سم‌گیری و صادرات سم پرورش داده می‌شود و در مورد کرم‌های ابریشم هم در شهرهای شمالی توت‌خیز کشور به پرورش کرم ابریشم به منظور تولید ابریشم می‌پردازند.
البته تا اینجای کار پرورش ملخ در ایران به صورت رسمی و مجوزدار انجام نمی‌شود و کسی هم تا حالا برای این کار اقدام نکرده، ولی بازار فروش ملخ به کشورهای همسایه و دورتر تضمین شده است.
در کشورمان عقرب هم جز وبندپایانی است که یا نابود می‌شود و یا در بهترین حالت اندک شرکت‌هایی هستند که سم آنها را استخراج می‌کنند؛ اما به گفته آروین در بعضی کشورها مثل چین و تایلند عقربی را که البته به صورت بهداشتی پرورش پیدا کرده، به سیخ می‌کشند و کبابی مصرف می‌کنند. البته در این کشورها در مورد این موضوع که قبل از مصرف، سم یا زهر آن خارج شود، تدابیری اندیشیده شده است.
این پرورش بهداشتی شامل سوسک سوسری هم می‌شود که ناقل انواع بیماری است و به همین دلیل باید به صورت بهداشتی پرورش داده شود که گفته می‌شود چند نفری در ایران مبادرت به پرورش این سوسک‌ها کرده‌اند که البته هنوز به نتیجه نرسیده‌اند. شاید جالب باشد بدانید که سوسک سرگین غلتان هم که معمولا ما آنها را در مدفوع گاو می‌بینیم و در شهرهای مختلف ایران اندازه‌های متفاوتی دارند، در بعضی کشورها غذای لذیذی محسوب می‌شود ولی کاملا تمیز و بهداشتی پرورش داده می‌شود و قابل مصرف برای انسان‌ها است.
آنگونه که آروین توضیح می‌دهد ملخ را هم می‌توان با هزینه کم تولید کرد و برای تغذیه ماهیان پرورشی، طیور، خزندگان، پرندگان زینتی و گوشتی و تخمگذار مورد استفاده قرار داد یا به کشورهای عربی صادر کرد. همان طور که در ترکیه با دید محصول صنعتی به تولید و پرورش ملخ نگاه می‌شود و در سال‌های آینده به یک کشور بزرگ در صادرات ملخ تبدیل خواهد شد.
حتی اگر نخواهیم حشره‌های خانگی را به مصرف داخلی برسانیم، باید توجه کنیم که مثلا ژاپن که مصرف‌کننده حشرات بسیاری است که این حشرات در ایران به وفور یافت می‌شود و به راحتی می‌توان مولد‌ها را تهیه کرده و پرورش داد.
هزینه راه‌اندازی فارم پرورش حشرات یک‌سوم احداث گاوداری
به گفته مشاور پرورش حشرات و بندپایان وقتی کسی به فکر تأمین غذا بیفتد، سریع اقدام به احداث مرغداری یا گاوداری می‌کند؛ در صورتی که با نصف یا یک‌سوم همان هزینه راه‌اندازی این موارد می‌توان مزارع پرورش حشرات راه‌اندازی کرد.
آروین می‌گوید سرعت تخم‌ریزی و رشد حشرات به هیچ عنوان با زاد و ولد پستانداران و پرندگان تأمین‌کننده غذای انسان قابل مقایسه نیست. این در حالی است که میزان مصرف آب برای تولید یک کیلو پروتیین در گوشت گاو ١٥٠٠ لیتر، طیور ٣٦٠ لیتر و اما جیرجیرک یک لیتر است. در همین حال برای تولید یک کیلو پروتیین گاوی حیوان باید ٢٠کیلوگرم آب مصرف کند که این رقم در طیور ٣,٣ کیلوگرم و در جیرجیرک ١.٧ کیلوگرم است.
موضوع دیگر میزان تولیدمثل است که مثلا گاو در ٦ سال ٤ گوساله به دنیا می‌آورد اما جیرجیرک در ٦ هفته ٢٠٠ جیرجیرک را تولید مثل می‌کند.
مزایای پرورش حشرات خوراکی
اما مزایای پرورش حشرات خوراکی در کشورمان چیست؟ آروین در پاسخ به این سوال می‌گوید که مزایای مهم حشرات در پروتيين بالا، چربي پايين و املاح و ويتامين فراوان و مزه‌اي متنوع یا مواد موجود در بدن آنها است. در ایران پیشتر از همه عطاری‌ها یا دکترهای طب سنتی اقدام به مصرف حشرات می‌کردند و الان هم به بیمارهای خود انواع و اقسام حشرات را تجویز می‌کنند. البته این نسخه‌پیچی‌ها تخصص نیاز دارد و کار هر کسی نیست و افراد متخصص طب سنتی قادر به این کار هستند.
رواج پرورش حشرات در سایر کشورهای جهان
محسن مشکات، مشاور رئیس سازمان دامپزشکی کشور توضیح می‌دهد که در حال حاضر در دنیا حشرات خوراکی به عنوان منابع غذایی برای دام و انسان مطرح است و حتی در برخی مناطق جهان مثل شرق آسیا از حشرات به عنوان غذا استفاده می‌شود.
مشکات با اشاره به توصیه‌هایی که در سال‌های اخیر فائو برای استفاده از حشرات به عنوان منابع غذایی داشته است، عنوان می‌کند که حشرات خوراکی در صورتی که پرورش بهداشتی و اصولی داشته باشند، می‌توانند به صورت مستقیم یا غیرمستقیم مورد تغذیه انسان قرار بگیرند که البته در این موضوع مذهب و سلیقه و ذائقه نقش تعیین‌کننده‌ای دارد.
به گفته مشاور رئیس سازمان دامپزشکی ممکن است در آینده در کشورمان اتفاقات زیادی در رابطه با پرورش حشرات خوراکی رخ دهد؛ به‌‌خصوص که جنبه صادراتی و ارزآوری آن برای کشورمان می‌تواند بسیار زیاد باشد.
به گفته مشکات پرورش و تولید حشرات خوراکی طرفداران خاص خود را چه در دنیا و چه در کشورمان دارد و ایده این افراد هم آن است که باید امنیت غذایی برای همگان تأمین شود.
دیدگاه تان را بنویسید