لطماتی که کرونا به فوتبال ایران زد

[حسین جمشیدی] تقریبا هفت ماه از کشف اولین بیمار مبتلا به ویروس کرونا در ایران می‌گذرد و فوتبال ایران که چند ماهی به علت شیوع این ویروس به تعطیلی کامل فرو رفته بود، در این مدت لطمه‌های جبران‌ناپذیری از کرونا خورده که همچنان ادامه‌دار خواهد بود. از سلب میزبانی تیم‌های ایرانی در لیگ قهرمانان آسیا بگیر تا کاهش درآمدهای آنها و البته تعطیلی برنامه‌های تیم‌ملی که همگی، هم بار مالی برای فوتبال ایران ایجاد کرده و هم از نظر فنی ضررهای زیادی به تیم‌های باشگاهی و ملی زده‌اند. به نظر می‌رسد برای خروج از این بحران مسئولان عالی‌رتبه فوتبال و حتی ورزش باید به فکر راهکاری باشند، چون در غیر این‌ صورت با استارت دوباره مسابقات بعد از عبور دنیا از شرایط بحرانی فعلی، فوتبال ایران در زمینه باشگاهی و ملی دچار مشکل می‌شود؛ همان‌طور که در حال حاضر می‌بینیم نمایندگان باشگاهی ایران در لیگ قهرمانان آسیا نتایج چندان رضایت‌بخشی نمی‌گیرند و شانس بالایی برای صعود از گروه خود در میان تیم‌های متمول کشورهای عربی ندارند.

سلب میزبانی آسیایی؛‌ هم ضرر مالی و هم فنی

یادمان هست که زمستان ‌سال ٩٨ چه جنجالی بر سر رأی AFC مبنی بر سلب میزبانی از تیم‌های ایرانی در لیگ قهرمانان آسیا به پا شد و مسئولان ورزش ایران حتی تا مرز تصمیم‌گیری برای انصراف تیم‌های ایرانی از این مسابقات پیش رفتند. درنهایت با جلسه فوری که نمایندگان فوتبال و ورزش ایران در AFC برگزارکردند، توافق بر این شد تا میزبانی تیم‌های ایرانی در دور برگشت مسابقات صورت بگیرد؛ اتفاقی که شیوع ویروس کرونا اجازه آن را نداد. درواقع در دو هفته اول لیگ قهرمانان نمایندگان ایران میهمان رقبای خود بودند و هیچ میزبانی در ایران انجام نشد و سپس کرونا رقابت‌ها را متوقف کرد، حالا هم که با تصمیم AFC همه تیم‌ها به قطر نقل مکان کردند تا به صورت متمرکز ادامه مسابقات را برگزار کنند. به همین علت ایران با وجود داشتن چهار نماینده، در لیگ قهرمانان آسیا ٢٠٢٠ حتی یک بار هم طعم میزبانی را نچشید؛ اتفاقی که خروجی آن اول از همه نتایج ضعیف تیم‌های ایرانی تا اینجای مسابقات بود. همچنین از بُعد غیرفنی هم تیم‌های ایرانی نه‌تنها نتوانستند از میزبانی خود درآمدزایی کنند، بلکه هزینه‌های زیادی را برای سفر به قطر و اقامت در این کشور و سفر به کشورهای دیگر در دو هفته اول لیگ قهرمانان آسیا با شرایطی که امروز قیمت ارز دارد، متحمل شدند.

باشگاه‌ها؛ کاهش درآمد، افزایش هزینه

جدا از ضررهای مالی که فقط چهار تیم آسیایی متحمل شدند، همه باشگاه‌های حاضر در لیگ برتر و حتی لیگ‌های دسته پایین‌تر از شیوع ویروس کرونا ضررهای زیادی را در حساب خود ثبت کردند. یکی از اصلی‌ترین ضررهایی که باشگاه‌ها از شیوع ویروس کرونا داشتند، غیبت تماشاگران در استادیوم‌هاست. هم از نظر فنی تیم‌ها به‌ویژه آنهایی که طرفداران زیادی دارند، نمی‌توانند از وجود تماشاگران استفاده کنند و هم از نظر مالی نفروختن بلیت‌ به باشگاه‌ها ضرر می‌رساند، از سوی دیگر رعایت پروتکل‌های بهداشتی هم هزینه‌های زیادی را به باشگاه‌ها تحمیل کرده است. افزایش تعداد اتاق‌های رزرو شده در هتل، انجام تست کرونا به فاصله چند روز، استفاده از ماسک و مواد ضدعفونی‌کننده در طول برگزاری اردو و... ازجمله مواردی است که باعث افزایش هزینه‌های باشگاه‌ها در ماه‌های اخیر شده است.

حقوق به اسکوچیچ برای روزهای بیکاری

با اینکه قبل از شیوع ویروس کرونا فشار زیادی روی فدراسیون فوتبال بود تا سرمربی جدید تیم‌ملی را مشخص کند، اما بلافاصله بعد از استخدام دراگان اسکوچیچ، شیوع ویروس کرونا باعث تعطیلی همه برنامه‌های تیم‌ملی شد. در هشت ماه اخیر که اسکوچیچ به‌عنوان سرمربی تیم‌ملی انتخاب شده، به جز تماشای بازی‌های لیگ برتر کار خاص دیگری برای تیم‌ملی انجام نداده و حتی یک روز اردو هم برگزار نشده است. در ابتدا قرار بود در فروردین و خرداد بازی‌های سرنوشت‌ساز تیم‌ملی برگزار شود و سپس مهر و آبان به‌عنوان تاریخ برگزاری این مسابقات اعلام شد، اما هر دو بار هم مسابقات به تعویق افتاد. حالا هم مشخص شده که تیم‌ملی تا‌ سال ٢٠٢١ هیچ برنامه‌ای نخواهد داشت و حتی فدراسیون مجبور است یک‌سال به اسکوچیچ بدون اینکه کار خاصی انجام دهد، حقوق پرداخت کند. این اتفاق با توجه به بالا رفتن قیمت ارز ضرر هنگفتی برای فدراسیون به حساب می‌آید که این روزها در اندیشه حل‌وفصل‌کردن پرونده بدهی سنگین به ویلموتس است. البته از نظر فنی هم تیم‌ملی ایران احتمالا متضرر خواهد شد، چون برخلاف خیلی دیگر از کشورهای جهان فدراسیون حتی یک اردو هم برای هماهنگی بازیکنان برگزار نکرد. در صورتی که چند ماه دیگر هم یک اردو برگزار شود، بازیکنان با یک تفکر جدید به‌عنوان سرمربی کار سختی برای هماهنگی خواهند داشت؛ اتفاقاتی که باید امیدوار بود درنهایت به حذف تیم‌ملی از مقدماتی جام‌جهانی منجر نشود. در صورت رقم خوردن این سرنوشت تلخ، فوتبال ملی ایران به علت غیبت در جام‌جهانی ٢٠٢٢ و جام ملت‌های آسیا ٢٠٢٣ بدون‌شک ضربه بزرگی خواهد خورد.  

فدراسیون؛ کاهش درآمدهای اسپانسرینگ

جدا از اینکه فدراسیون باید حقوق سرمربی خارجی و دستیارانش را در تیم‌ملی پرداخت کند، باید به کاهش درآمدهای فدراسیون هم اشاره کرد. در طول ‌سال برگزاری مسابقات و اردوها این فرصت را به فدراسیون می‌داد تا از روش‌های مختلف ازجمله بلیت‌فروشی، جذب اسپانسر و... درآمدزایی کند. این فرصت برای فدراسیون از دست رفته است و تقریبا فدراسیون از تیم‌ملی هیچ درآمدی ندارد و فعلا فقط برای کادر فنی هزینه می‌کند. البته باید به این نکته هم اشاره کرد که فدراسیون برای برپایی اردوی تیم‌های ملی در رده‌های مختلف سنی و رشته‌های دیگر همچون فوتسال و فوتبال ساحلی هزینه‌های زیادی را متحمل می‌شد که حالا از این نظر نیز صرفه‌جویی شده است.

استعدادهایی که دیگر شناخته نمی‌شوند!

وقتی با کارشناسان فوتبال هم‌کلام می‌شویم، برخی ریزبینانه‌تر به لطماتی که کرونا به فوتبال ایران زده است، نگاه می‌کنند. آنها به موضوع از دست رفتن فرصت برای کشف استعدادهای جدید اشاره‌می‌کنند. در ماه‌های اخیر لیگ‌های فوتبال پایه تعطیل شدند و آکادمی اکثر باشگاه‌ها هم هیچ فعالیتی ندارند. با توجه به تعطیلی مسابقات حتی تیم‌های ملی در رده‌های پایه هم در تعطیلی کامل هستند. اینها همه باعث از دست رفتن فرصت برای کشف استعدادهای جدیدی می‌شوند که قرار بود در‌ سال ٩٩ در عرصه باشگاهی و ملی خودشان را شکوفا کنند و بیشتر دیده شوند. این مسأله در بلندمدت می‌تواند حتی روی کیفیت فوتبال باشگاهی و ملی ایران در رده بزرگسالان هم تأثیرگذار باشد، چون یک خلأ بزرگ در رده پایه رخ خواهد داد. به همین علت شاید بهتر باشد هرچه زودتر مسئولان فوتبال راهی برای کشف استعدادهای جدیدی که به خاطر کرونا پشت خط مانده‌اند،‌ باز کنند.

این داستان ادامه دارد؛ به فکر راهکار باشید

این‌طور که پیداست برخلاف تصور اولیه، فعلا خبری از شکست‌دادن کرونا نه‌تنها در ایران بلکه در هیچ کجای دنیا نیست. باید به زندگی کرونایی عادت کنیم و این موضوع در ورزش ایران به‌ویژه فوتبال هم باید سرلوحه کار مدیران قرار بگیرد. تمام مواردی که در این گزارش به آنها اشاره کردیم، تجربیاتی است که در هفت ماه اخیر کرونا به وجود آورده و باید از آنها برای ادامه رویارویی با این ویروس خطرناک استفاده کنیم. فصل جدید فوتبال ایران احتمالا در مهر یا آبان ماه‌ سال‌جاری آغاز می‌شود و باشگاه‌ها باز هم احتمالا بدون حضور تماشاگران و با رعایت پروتکل‌های بهداشتی باید به مصاف رقبای خود بروند که مثل همین مقطع کوتاه باقی‌مانده از لیگ نوزدهم، هزینه‌های زیادی را روی دست‌شان خواهد گذاشت. درواقع باشگاه‌های لیگ برتری در همین ابتدای فصل باید بخشی از بودجه خود را برای رسیدگی به اتفاقاتی که کرونا رقم می‌زند، کنار بگذارند و اصلا شاید به تدریج «بودجه کرونایی» را به‌عنوان بخشی از بودجه خود به تصویب برسانند. در فدراسیون نیز باید اتاق فکرهایی برای مقابله با شرایط بحرانی فعلی تشکیل داد تا به مرور، هم تیم‌ملی بزرگسالان و هم تیم‌های پایه در تمامی رشته‌ها و در دو بخش مردان و زنان فعالیت‌های خود را استارت بزنند؛ همان‌طور که در تمام دنیا این اتفاقات در حال رخ دادن است.