لایه‌های نفتی نفوذ کرونا

نفت تاکنون و در پی انتشار خبر شیوع ویروس کرونا بیش از ۷ دلار معادل ۱۱ درصد از ارزش خود را از دست داده است و درحال‌حاضر در کمترین سطح طی سه ماه اخیر به فروش می‎رسد. این درحالی است که تنها ۱۱ روز است که شیوع ویروس کرونا به‌طور رسمی به‌عنوان خطری جهانی مطرح شده و احتمالا هنوز تاثیر واقعی و شدیدی بر میزان تقاضای نفت نداشته است. در واقع آنچه که تاکنون کاهش قیمت‌ها را به‌دنبال داشته بیش از آنکه تاثیر واقعی شیوع ویروس کرونا بر میزان تقاضا برای طلای سیاه باشد، تاثیر روانی آن و نگرانی از آینده بوده است. چراکه انتشار ویروس کرونا که از چین آغاز شده بود خیلی زود به بسیاری از نقاط و کشورهای جهان سرایت کرده و حال همه بازارها را تهدید می‌کند. جمعه هفته پیش اعلام می‌شد که در ۶ کشور جهان مبتلایان به ویروس کرونا مشاهده شده‌اند و تعداد مبتلایان به این ویروس ۸۰۰ نفر و تعداد قربانیان آن ۲۶ نفر بوده است. اما آن‌طور که بلومبرگ روز گذشته گزارش داد، درست در عرض یک هفته تعداد مبتلایان بیش از ۱۲ برابر شده و به بیش از ۱۰ هزار نفر رسیده است، این تعداد بیشتر از تعداد اعلام شده برای مبتلایان به ویروس سارس در سال ۲۰۰۳ است. تعداد مبتلایان به ویروس سارس حدود ۸۱۰۰ نفر اعلام شده بود. همچنین تعداد قربانیان و کشورهای آلوده به ویروس کرونا به شکل تصاعدی درحال افزایش است. گفته می‌شود در حداقل ۲۰ کشور جهان مبتلایان به ویروس کرونا دیده شده و تعداد قربانیان به بیش از ۲۰۰ نفر رسیده است.

بنابراین در وهله اول نگرانی از آینده و شعاع انتشار ویروس کرونا است که بر بازارها اثرگذار بوده. اما به تبع شدت انتشار، این ویروس می‌تواند اثرگذاری متفاوتی بر بازارهای جهانی از جمله نفت داشته باشد. بنابراین، در لایه بعدی تاثیر واقعی این ویروس بر بازار نفت مطرح است. آن‌طور که گفته می‌شود شیوع این ویروس در اولین گام بر سیستم حمل‌ونقل اثرگذار بوده است. درحال‌حاضر بسیاری از شهرهای چین در قرنطینه کامل به سر می‌برند. سیستم حمل‌ونقل آنها به‌طور کامل خاموش و همچنین بسیاری از برنامه‌های پروازی داخلی و خارجی چین لغو شده است. به‌طور مثال، شهر ۱۱ میلیونی ووهان که مبدا انتشار کرونا شناسایی شده، حدود ۵ درصد از تقاضای بنزین چین را به خود اختصاص می‌داد. اما حال تصاویر و ویدئو‌های منتشر شده نشان می‌دهد که شهر در سکوت کامل به سر می‌برد. بنابراین پیش از بازار نفت، این بازار فرآورده‌های نفتی است که به‌طور واقعی تاثیر انتشار ویروس کرونا را دیده است.

  خطر در کمین پالایشگران آسیایی

معامله‌گران انتظار دارند که به‌دنبال کاهش مسافرت‌های جاده‌ای و هوایی در چین، ظرفیت تولید پالایشگاه‌های آسیایی کاهش یابد. برآورد می‌شود که پالایشگاه‎های چینی با ۷۰ درصد  ظرفیت خود کار کنند، درحالی‌که این رقم برای پالایشگاه‌های استان‌های شرقی این کشور حدود ۵۰ درصد خواهد بود. چراکه سود ناشی از تولید محصولات پالایشی با ارزشی چون سوخت جت، بنزین و گازوئیل درحال کاهش است. آنها همچنین اعلام کرده‌اند که پالایشگاه‌های مستقل چینی که تی‌پات نامیده می‌شوند، بیش از دیگر پالایشگاه‌های آسیایی و چینی آسیب خواهند دید و احتمالا تا خاموشی کامل پیش‌ بروند. چراکه این نوع پالایشگاه‌ها به بازار داخلی و محلی چین وابسته هستند و مجوزی برای صادرات محصولات خود ندارند.

به گزارش بلومبرگ، بازار تلاش می‌کند میزان تاثیر انتشار ویروس کرونا بر میزان تقاضا را تخمین بزند. اما ابهام در میزان شیوع ویروس کرونا و همچنین مدت زمانی که مسافرت‌های جاده‌ای و هوایی تحت‌تاثیر آن قرار خواهند گرفت، این امر را دشوار کرده است. زیان پالایشگاه‌های آسیایی از شرایط به وجود آمده درحالی است که به تازگی نگرانی آنها از یک جنگ تجاری تمام‌عیار بین چین و آمریکا به‌دنبال فاز اول توافق تجاری کمرنگ شده بود. به‌دنبال توافق تجاری چین و آمریکا و همچنین اجرای قوانین جدید حمل‌ونقل دریایی انتظار می‌رفت سود پالایشگاه‎های آسیایی افزایش یابد. چراکه این پالایشگاه‎‌ها بیش از دیگر پالایشگاه‌های جهان خود را با این قوانین آی‌ام‌او سازگار کرده و گازوئیل به‌عنوان سوخت جایگزین نفت‌کوره تولید می‌کنند. اما شیوع ویروس کرونا همه معادلات را به هم زده است. آن‌طور که داده‌های بلومبرگ نشان می‎دهد، متوسط بازدهی تولید سوخت از نفت‌خام دبی در ماه ژانویه برای دومین ماه متوالی منفی بوده است. همچنین سود ناشی از تولید سوخت جت به کمترین سطح طی چهار سال اخیر رسیده است. قیمت گازوئیل نیز در مسیر کاهشی قرار دارد.

  تاثیر ثانویه کرونا

کاهش فعالیت‌ پالایشگاه‌ها به‌تبع کاهش تقاضا برای نفت‌خام را به‌دنبال دارد. تحلیلگران مورگان استنلی در یادداشتی اعلام می‎کنند که ضربه اصلی در پی انتشار این ویروس به تقاضای محصولات  پالایشگاهی خواهد بود. با این حال به‌دلیل کاهش حاشیه سود پالایشگاه‌ها می‌توان انتظار داشت که تقاضا برای نفت‌خام نیز به‌عنوان یک اثر ثانویه تحت‌تاثیر قرار بگیرد. با وجود اینکه کارشناسان اختلاف‌نظری درخصوص تاثیر منفی ویروس کرونا بر میزان تقاضا برای نفت ندارند، اما گمانه‌های مختلفی درباره میزان کاهش تقاضا اعلام می‌کنند. به‌طور مثال مورگان استنلی با ۱۶۰ هزار بشکه در روز در سه ماه ابتدایی کمترین برآورد از میزان کاهش تقاضا را دارد، درحالی‌که کلودیو گالیمبرتی، تحلیلگر ارشد پلاتس میزان کاهش تقاضا در ماه فوریه را ۶/ ۲ میلیون بشکه در روز برآورد کرده است. پیش‌بینی‌های متفاوت  از کاهش تقاضای نفت تحت‌تاثیر برآوردهای مختلف از میزان شیوع ویروس کرونا است. فراتر رفتن تعداد مبتلایان به کرونا از تعداد مبتلایان سارس بر ابهام‌ها افزوده است.

با این حال قیمت نفت روز گذشته به‌دنبال انتشار اعلامیه سازمان بهداشت جهانی رشد محدودی را نشان داد. سازمان بهداشت جهانی شامگاه روز پنج‌شنبه به‌دلیل شیوع سریع ویروس جدید کرونا در چین وضعیت فوق‌العاده جهانی اعلام کرد. این به معنای آن است که ۱۹۰ عضو سازمان بهداشت جهانی به منظور انجام اقدامات پیشنهادی این سازمان برای مواقع بحرانی و جلوگیری از شیوع بیماری باید دست به هماهنگی با یکدیگر بزنند. با این حال این سازمان همزمان توصیه کرد که محدودیتی برای تجارت و سفر ایجاد نشود و اعلام کرد که «اگر هر کشوری مقررات خودش را وضع کند و دست به اقدام بزند، می‌تواند فاجعه‌ای اقتصادی رخ دهد.» موضع سازمان بهداشت جهانی درخصوص عدم محدودیت در تجارت و سفر موجب شد که روند کاهشی قیمت‌ها متوقف شود. قیمت نفت برنت روز گذشته تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت ۱۷ به وقت تهران) ۳۶ سنت معادل نیم درصد افزایش یافت و به ۶۵/ ۵۸ دلار بر بشکه رسید. نفت‌خام آمریکا نیز ۳۰ سنت افزایش یافت و ۴۴/ ۵۲ دلار بر بشکه معامله شد. با این حال به‌نظر نمی‌رسد ثبات در بازار نفت ادامه‌دار باشد، مگر اینکه نشانه‌هایی مبنی بر توقف شیوع ویروس کرونا دیده شود.