نصرت الله تاجیک با اشاره به تحولات اخیر خاورمیانه در دوران ریاست جمهوری جو بایدن و آینده روابط سیاسی ایران و عربستان سعودی، گفت: روابط ایران و عربستان سعودی بیش از هرچیزی تحت تاثیر تصمیمات و رویکردهای سیاسی و دیپلماتیک دو کشور نسبت به یکدیگر است. بنابراین رویکرد آمریکا نمی‌تواند عامل اصلی و تعیین کننده در این مساله باشد، هرچند که این مولفه یکی از پارامترهای موثر است ولی در نهایت تصمیمات ریاض و تهران است که آینده روابط بین دو کشور را رقم می‌زند. نقش بایدن بی‌تاثیر نخواهد بود و او می‌تواند نسبت به منطقه خاورمیانه یک رویکرد سازنده مانند دوران اوباما یا رویکرد تخریبی مانند دوران ترامپ را در پیش بگیرد.
سفیر سابق ایران در اردن با اشاره به تغییر رویکرد آمریکا در دوران ریاست جمهوری بایدن، تصریح کرد: آقای بایدن یک سری تصمیمات جدید را در قبال خاورمیانه در نظر گرفته است که این تصمیمات تفاوت محسوسی با تصمیمات و رویکرد آمریکا در دوران ترامپ دارد. البته بازهم تاکید من بر این مساله است که روابط بین ایران و عربستان به چند مقوله مختلف منطقه‌ای، بین‌المللی، اقتصادی و ... بستگی دارد. همچنین این روابط تاحدودی وابسته به شرایط داخلی 2 کشور است.
این دیپلمات ادامه داد: امروز عربستان درگیر چند مساله مهم داخلی بوده و الان چند گسل مهم سیاسی در کشور فعال است. از جمله گسل‌های بین نسلی، گسل‌ها و اختلافات بین خاندان‌های صاحب نفوذ و صاحب قدرت و مطالبات انباشته اقشاری و ... که جملگی این گسل‌های حاکمیت عربستان را متمایل به آن می‌کند تا یک دشمن فرضی را برای کشور جهت تقویت انسجام داخلی ترسیم کند.
وی افزود: خوشبختانه ایران و عربستان با هم درگیری ارضی ندارند. البته مساله درگیری ارضی لزوما به معنای جنگ نیست ولی همین حالا نیز عربستان با برخی کشورهای منطقه مناقشه ارضی دارد ولی این مساله برای ایران وجود ندارد. لذا این مساله می‌تواند در بهبود روابط بین 2 کشور موثر باشد. اختلافات ایران و عربستان سعودی بیشتر دلالت بر مسائل سیاسی دارد. از جمله اینکه ریاض تاکید دارد که چرا ایران در مسائل جهان عرب و منطقه دخالت دارد که این انتقاد درستی نیست. چراکه کشورها در عرصه جهانی بر اساس منافع ملی خودشان رویکردهایی را دنبال می‌کنند.
تاجیک اظهارکرد: ایران مانند هرکشوری دنبال منافع خودش باید باشد و بر همین اساس ادعای عربستان سعودی علیه ایران قابل قبول نیست. بنابراین من عقیده دارم که عربستان با توجه به مشکلات عدیده‌ای که در داخل دارد و نیز عدم توازن در صحنه ژئوپولتیک نمی‌تواند روابط و رقابت سالمی را با ایران داشته باشد.
وی با اشاره به تحولات خاورمیانه و روابط عربستان و آمریکا در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ، تصریح کرد: ما در این دوران شاهد یک سری رفتارها و مواضع متفاوت از آمریکا در قبال عربستان سعودی بودیم و همزمان با این اتفاقات محمد بن سلمان به قدرت رسید و دنبال جاه‌طلبی‌های خودش بود تا بتواند خودش را تثبیت کند. مجموعه اتفاقات در این دوران، عربستان را مرتکب به یک سری اشتباهات استراتژیکی کرد که مهمترین آن مساله حمله به یمن بود. ریاض فکر می‌کرد که ظرف 3 ماه می‌تواند این حمله را به نتیجه برساند و جریان مخالف خودش را در صنعا ساکت کند و از این طریق مواضع خودش را در منطقه تقویت و ومواضع ایران را تضعیف کند، ولی هنوز بعد از چند سال درگیر این جنگ و آثار و تبعات آن است.
سفیر سابق ایران در اردن با اشاره به تلاش عربستان سعودی برای جبران اشتباهات گذشته خودش در دوران حاضر و ریاست جمهوری بایدن، گفت: عربستان خیلی تمایل دارد تا بتواند وجهه خودش بعد از جنگ با یمن و آثار و نتایج آن و یا برخی سیاست‌هایی که در داخل کشور دنبال کرد را به نحوی جبران کند ولی در عین حال شرط و شروطی برای این تغییرات مطرح می‌کند که به نظر می‌رسد این اتفاق با موانع جدی مواجه باشد. من همان طور که توضیح دادم بخش عمده‌ای از این اشتباهات مربوط به رویکردی است که ترامپ در حمایت از عربستان پیش گرفت. آنچنانکه امروز قدرتی به اسم «انصارالله» در یمن مدعی سهیم شدن در قدرت شده که البته به حق هم هست ، چون جریان مقاوم در یمن برابر حملات عربستان سعودی بود.
تاجیک با بیان اینکه اشتباهات استراتژیک عربستان به ویژه در بحث جنگ یمن، حتی وجهه غرب و آمریکا را خدشه‌دار کرد، گفت: حملات موشکی عربستان و کشتار زنان و کودکان و انهدام مراکز درمانی و آموزشی باعث شد که وجهه غرب در پس حمایت‌های چندباره از عربستان نزد اذهان عمومی در جهان خدشه‌دار شود. من حتی تصور می‌کنم، مواضع متفاوت بایدن در قبال عربستان بی‌ارتباط با این مساله نباشد و او شاید در نظر داشته باشد که از این طریق، وجهه غرب و آمریکا را ترمیم کند.
این کارشناس سیاست خارجی با تاکید بر اینکه عربستان باید همین رویه‌ای که تازه آغاز کرده را دنبال کند و وزنه‌های سنگینی که به پای دیپلماسی این کشور بسته شده را بازکند تا غرق نشود، تصریح کرد: اگر عریستان بتوان اشتباهات استراتژیک خودش در منطقه را حل کند، قطعا ایران از این مساله حمایت خواهد کرد. اما اینکه عربستان شرط برای ایران بگذارد که تهران نباید در مسائل منطقه دخالت کند، قابل قبول نیست. اگر عربستان ادعای دخالت ایران در جنگ یمن و حمایت از صنعا را دارد، غربی‌ها نیز در چندین و چند وهله از عربستان حمایت کردند. اساسا هرکشوری می‌تواند بر اساس منافع ملی خودش در عرصه جهانی تصمیم‌گیری کند.
وی در پاسخ به این پرسش که ایران باید چه مواضعی را برای کمک به حل شدن اشتباهات عربستان در منطقه و در نهایت بهبود روابط خودش با ریاض را در پیش بگیرد، تصریح کرد: این مساله امروز تاحدودی درگیر مساله جنگ یمن است. متاسفانه یک برداشت غلطی وجود دارد و برخی اعتقاد دارند که جنگ یمن، یک جنگ نیابتی بین ایران و عربستان است که من اساسا این فرضیه را قبول ندارم. چراکه بخش عمده‌ای از اختلافات بین عربستان و یمن ریشه تاریخی دارد و نمی‌توان آن را کتمان کرد. عربستان باید حملات خودش را متوقف کرده و یک آتش بس را رعایت کند.
تاجیک ادامه داد: این دو کشور در قرن‌های اخیر قریب به 7 بار با هم جنگ کردند و امروز نیز شاهد آن هستیم که انصارالله در پس این جنگ نفوذ و قدرت و جایگاه ویژه‌ای را به دست آورده است. بنابراین عربستان در شرایط کنونی چاره‌ای جز تجدید نظر در قبال جنگ و توقف آن را ندارد.
سفیر سابق ایران در اردن با بیان اینکه ایران از روابط مسالمت آمیز و همکاری با همسایگان حمایت می‌کند، گفت: قطعا بحث رقابت‌های اقتصادی یا سیاسی می‌تواند بین کشورهای همسایه وجود داشته باشد ولی عربستان نشان داده که عملا رقابت سیاسی و اقتصادی را با قدرت مالی و نفوذی که در برخی از کشورها دارد، تبدیل به دشمنی می‌کند. واقعیت این است که عربستان طی ادوار اخیر در این رویکرد خودش تندروی داشته و به قولی «تخت گاز رفته و موتور سوزانده است».
این تحلیلگر سیاسی با بیان اینکه ایران می‌تواند با عربستان سعودی همکاری داشته باشد ولی این بدان معنا نیست که ادعای عربستان مبنی بر مواضع قیم مآبانه این کشور در خاورمیانه را بپذیرد، گفت: قرار نیست که ایران ادعای عربستان مبنی بر سلطه این کشور بر منطقه را بپذیرد و عربستان باید با این واقعیت کنار بیاید. البته امروز چون نقش تخریبی ترامپ در خاورمیانه وجود ندارد، عربستانی‌ها شاید مجبور به تفاهم با کشورهای منطقه باشند و امروز به دلیل کنار رفتن ترامپ شرایط برای این مهم از همیشه مساعدتر است.
وی در پایان خاطرنشان کرد: شاید اجرای یک الگوی توسعه اقتصادی و همکاری‌های تجاری بین کشورهای منطقه از جمله ایران و عربستان بتواند زمینه‌ای برای رفع سوتفاهمات بین کشورهای منطقه به ویژه تهران و ریاض باشد.
دیدگاه تان را بنویسید