وزرای امور خارجه کشورهای انگلیس، فرانسه و آلمان امروز جمعه در پایان نشست خود که پس از تصویب قطعنامه پیشنهادی آنها علیه ایران در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برگزار شد، طی بیانیه‌ای مشترک مدعی شدند که از فعال‌سازی بازگشت خودکار تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران (موسوم به اسنپ بک) توسط آمریکا حمایت نخواهند کرد.
وزرای امور خارجه کشورهای اروپایی عضو برجام در این بیانیه اظهار داشته‌اند: «
ما قویاً بر این باوریم که هرگونه تلاش یکجانبه برای فعال‌سازی بازگشت خودکار تحریم‌های سازمان ملل [علیه ایران] پیامدهای نامطلوب جدی در شورای امنیت سازمان ملل متحد خواهد داشت. ما نمی‌توانیم از تصمیمی که با تلاش‌های کنونی ما برای حفظ برجام در تضاد است، حمایت کنیم.»
در این بیانیه با اشاره به اینکه برجام نقش کلیدی در تقویت رژیم منع اشاعه سلاح‌های هسته‌ای در جهان ایفا می‌کند، از آمریکا به دلیل خروج از برجام در سال 2018 و بازگرداندن تحریم‌های یکجانبه این کشور علیه ایران انتقاد شده است. طرف‌های اروپایی برجام ضمن ابراز تأسف از این تصمیم آمریکا مدعی شده‌اند که از زمان خروج آمریکا از برجام تلاش زیادی برای حفظ این توافق انجام داده‌اند.
وزرای خارجه انگلیس، آلمان و فرانسه در بخش دیگری از بیانیه خود، ایران را مورد خطاب قرار داده و گفته‌اند: «از سال 2019 ایران اقداماتی را در حوزه هسته‌ای صورت داده است که با تعهداتش ذیل برجام مغایرت دارد. ما عمیقاً از این اقدامات که به‌شدت مزایای مرتبط با منع اشاعه سلاح‌های هسته‌ای در برجام را تضعیف می‌کند، نگرانیم.»
آنها در ادامه افزوده‌اند: «ما از ایران می‌خواهیم که در این زمینه گفتگوها و اقدامات اساسی را در هماهنگی با ما و سایر طرف‌های باقی‌مانده در برجام، در دستور کار قرار دهد. ما به دنبال برگزاری یک نشست در سطح وزرا هستیم تا از ایران بخواهیم که با ما همکاری کند و پیش از تصمیم‌گیری، ارزیابی کند که ما کجای فرآیند حل اختلاف در برجام ایستاده‌ایم.»
در بخش دیگری از این بیانیه به قطعنامه پیشنهادی سه کشور اروپایی علیه ایران که امروز جمعه در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تصویب رسید نیز اشاره شده است. وزرای خارجه انگلیس، آلمان و فرانسه در بیانیه خود بار دیگر از ایران خواسته‌اند که با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کامل داشته باشد.
وزرای امور خارجه سه کشور اروپایی در خصوص منقضی شدن تحریم‌های تسلیحاتی شورای امنیت علیه ایران طی کمتر از 4 ماه آینده نیز اعلام کرده‌اند:
«سه کشور اروپایی به اجرای کامل قطعنامه 2231 که در سال 2015 برای حمایت از برجام صادر شده، پایبند هستند. با این حال، ما معتقدیم که لغو برنامه‌ریزی شده تحریم‌های تسلیحاتی شورای امنیت که طبق قطعنامه 2231 در ماه اکتبر [مهرماه] انجام می‌شود، تأثیرات مهمی بر امنیت و ثبات منطقه خواهد داشت.»
در ادامه این بیانیه آمده است: «ما دوست داریم که این موضوع را با همکاری نزدیک روسیه و چین، سایر طرف‌های باقی‌مانده در برجام و همچنین دیگر اعضای شورای امنیت سازمان ملل و کشورهای ذینفع بررسی کنیم.»
اوایل اردیبهشت‌ماه سال جاری نشریه آمریکایی نیویورک تایمز گزارش داد که «مایک پامپئو»، وزیر امور خارجه آمریکا قصد دارد با استفاده از یکی از بندهای توافق هسته‌ای «برجام»، تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران را تمدید و یا شورای امنیت سازمان ملل متحد را به اعمال تحریم‌هایی دیگر علیه ایران وادار کند.
روزنامه نیویورک‌تایمز در این رابطه نوشت: طرح وزیر امور خارجه آمریکا بر تلاش برای پیشبرد یک استدلال حقوقی مبنی بر اینکه آمریکا علی‌رغم خروج از برجام همچنان یکی از طرف‌های مشارکت‌کننده در این توافق چندجانبه است، استوار است.
با این حال، مقامات جمهوری اسلامی ایران و برخی دیگر از کشورهای عضو برجام بارها تأکید کرده‌اند که آمریکا از برجام خارج شده و اساساً در جایگاهی نیست که بخواهد برای کشورهایی که همچنان در برجام حضور دارند، تعیین تکلیف کند.
جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا طی هفته‌های اخیر چندین بار در نشست‌های خبری مختلف تأکید کرده است که آمریکا از برجام خارج شده و نمی‌تواند با ادعای اینکه همچنان عضو برجام است، از طریق برجام برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران اقدام کند.
این مقام ارشد اتحادیه اروپا ماه گذشته درباره اینکه آیا اتحادیه اروپا به درخواست‌های آمریکا برای مشارکت در تلاش‌های این کشور برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی شورای امنیت علیه ایران پاسخ مثبت خواهد داد یا اینکه در برجام باقی خواهد ماند، گفته بود: «ما باید درباره آن فکر کنیم، اما در حال حاضر من نمی‌توانم درباره چیزی که هنوز اتفاق نیفتاده است به شما توضیح بدهم.»
روز چهارشنبه نشریه آمریکایی وال‌استریت ژورنال در گزارشی مدعی شد در شرایطی که آمریکا و دیگر قدرت‌های جهانی بر سر تمدید تحریم‌های تسلیحاتی شورای امنیت علیه ایران -که در مهرماه سال جاری منقضی می‌شود- دچار اختلافات شدید هستند، دیپلمات‌های اروپایی قصد دارند با پیشنهاد تمدید محدود تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران یک اجماع کلی را برای حفظ برجام که در خطر سقوط قرار دارد، شکل دهند.
مقامات اروپایی در حالی طی ماههای اخیر بارها ژست حمایت از برجام گرفته، از ضرورت همکاری کامل ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی سخن گفته و قطعنامه‌ای ضدایرانی در این خصوص پیشنهاد کردند که با انجام ندادن تعهدات مشخص خود ذیل برجام، باعث شدند که ایران نیز متقابلاً تصمیم به تعدیل تعهدات خود ذیل برجام بگیرد.
شورای‌عالی امنیت ملی ایران روز چهارشنبه 18 اردیبهشت 1398 در واکنش به کوتاهی کشورهای اروپایی در اجرای وعده‌هایشان، در بیانیه‌ای اعلام کرد جمهوری اسلامی ایران در راستای صیانت از امنیت و منافع ملی و حقوق تصریح‌شده خود مندرج در بندهای 26 و 36 برجام، برخی اقدامات خود ذیل برجام را متوقف خواهد کرد.
پس از آن ایران طی 5 مرحله با فواصل 60روزه اقدام به کاهش تعهدات هسته‌ای خود ذیل برجام کرد و بین این مراحل به طرف‌های اروپایی اعلام کرد که اگر آنها به تعهدات خود ذیل برجام عمل کنند، ایران آمادگی دارد که برای بازگشت به تعهدات هسته‌ای خود ذیل برجام با آنها مذاکره کند.
در پی تداوم بی‌اعتنایی طرف‌های اروپایی برجام به تعهدات خود ذیل این توافق چندجانبه، جمهوری اسلامی ایران شامگاه یکشنبه 15 دی‌ماه 1398 در بیانیه‌ای اعلام کرد که در گام پنجم کاهش تعهدات خود، آخرین مورد کلیدی از محدودیت‌های عملیاتی خود در برجام،
یعنی «محدودیت در تعداد سانتریفیوژها» را کنار می‌گذارد، بدین ترتیب برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی‌سازی، درصد غنی‌سازی، میزان مواد غنی‌شده، و تحقیق و توسعه) مواجه نیست و من‌بعد برنامه هسته‌ای ایران صرفاً بر اساس نیازهای فنی خود پیش خواهد رفت.
در این بیانیه نیز تأکید شد که همکاری جمهوری اسلامی ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همچون گذشته ادامه خواهد یافت و در صورت رفع تحریم‌ها و منتفع شدن ایران از منافع برجام، جمهوری اسلامی ایران آماده بازگشت به تعهدات برجامی خود است.
دیدگاه تان را بنویسید