شورای امنیت | طرح خروج از برجام در مجلس به ضرر منافع ملی ایران است

رضا نصری حقوقدان بین الملل در رشته توئیت هایی به اقدام تازه مجلس در خصوص تهیه طرح دو فوریتی برای خروج از برجام واکنش نشان داد.

نصری در توئیت خطاب به رئیس مجلس شورای اسلامی می نویسد: جناب آقای دکتر قالیباف، با سلام - حتماً‌ اطلاع دارید که در روزهای آینده دولت آمریکا- با طرح این ادعا که طبق قطعنامه ۲۲۳۱ حق راه‌اندازی مکانیسم «ماشه» برای آن محفوظ است - برای احیای قطعنامه‌های تحریمی پیش از برجام به شورای امنیت سازمان ملل مراجعه خواهد کرد.

طبیعتاً، دولت ایران همراه با سایر اعضای باقی‌مانده در برجام (از جمله متحدین غربی آمریکا)، اتحادیه اروپا و اکثر دولت‌هایی که در این باره اظهار نظر کرده‌اند با این تفسیر مغرضانه آمریکا مخالفت دارند.

در نتیجه، در روزهای آینده یک مجادله جدی در سطح شورای امنیت بر سر تفسیر قطعنامه ۲۲۳۱ به راه خواهد افتاد که در آن دولت ایران- هم از نظر حقوقی و هم از نظر سیاسی- دست بالا را خواهد داشت. اظهارات رسمی مقامات دولت‌های خارجی و شکست سنگین اخیر آمریکا در شورای امنیت هم مبین این ادعاست.

یعنی عملاً تنها گزینه باقی‌مانده برای آمریکا این خواهد بود که - پس از طی کردن یک مسیر غیر قانونی- در شورای امنیت ایجاد انسداد کرده، سپس به صورت یکجانبه اعلام کند قطعنامه‌های قبلی مجدداً برقرار و الزام‌آور شده و تهدید به تشکیل یک ائتلاف برای اجرای (Enforcement) آن‌ها نماید.

در این راستا، سایر دولت‌ها نیز - از جمله هم‌پیمانان آمریکا در سازمان ناتو - از پذیرش تفسیر غلط واشنگتن از قطعنامه ۲۲۳۱ خودداری خواهند کرد و از تصویب قطعنامه‌های تحریمی قبلی در نظام‌های حقوق داخلی خود -چه در سطح قوای مجریه و چه از طریق قانونگذاری در قوای مقننه- سرباز خواهند زد.

نصری در ادامه یادآور شد: حال، در میان این «نبرد تفاسیر»‌ همکاران محترم شما در مجلس شورای اسلامی طرحی موسوم به «طرح خروج خودکار از برجام در صورت راه‌اندازی مکانیسم ماشه» با قید دو فوریت تنظیم کرده‌اند که دست‌کم دو مشکل اساسی دارد:

اول اینکه در این جدال تفاسیر، طرح مورد نظر بر تفسیر غلط آمریکا صحه می‌گذارد: یعنی در این سند رسمی مجلس ایران اعلام شده برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ «به اعضای دائمی شورای امنیت» این اختیار را داده تا «با استفاده از حق وتو» تمامی قطعنامه‌هایی که تعلیق شده بود را مجددا فعال‌سازی کند!

حال اینکه نه برجام و نه قطعنامه ۲۲۳۱ چنین اختیاری به «اعضای دائمی شورای امنیت» نمی‌دهد و تنها «شرکت‌کنندگان در برجام» - آن هم نه با استفاده از «حق وتو» که پس از طی کردن یک فرایند حل اختلاف دقیق و تعریف‌شده - می‌توانند از سازوکار ماشه استفاده کنند.

پس اشکال اول طرح همکاران شما این است که پیشاپیش به تفسیر آمریکا در عمل مشروعیت می‌بخشد و این ظرفیت را برای دولت آمریکا و جریان‌های ایران‌ستیز ایجاد می‌کند که در این «نبرد تفاسیر» به متن قانون مجلس شورای اسلامی ایران استناد کنند!

ایراد دوم طرح مذکور این است که به صورت «خودکار» دولت را ملزم به خروج از برجام می‌کند؛ و این یعنی در یارکشی‌ِ پیشِ رو و در جریان رقابتی که در قطب‌بندی بر سر تفسیر حق و حقوق آمریکا اتفاق خواهد افتاد، عملاً پیشاپیش ابتکارعمل را از دستگاه دیپلماسی ایران سلب می‌کند.

اما نگرانی مهم‌تری که مطالعهٔ این طرح القا می‌کند این است که مجلس کنونی در حساس‌ترین مسائل بین‌المللی کشور بنا دارد مواضعی اتخاذ کند که به وضوح فاقد پشتوانه کارشناسی است و به ظاهر صرفاً بر احساس‌زدگی، شعارزدگی و حتی ملاحظات جناحی متکی است.

که اگر چنین باشد، نقش حضرتعالی در ممانعت از چنین رویکردی نقشی تاریخی و محوری خواهد بود.