بازارساز نمی‌تواند بدون ابزار بازار را کنترل کند

 سخنرانی عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی در نشست تخصصی موافقان و مخالفان عملکرد بانک مرکزی در کلاب هاوس آغاز شد.

وی در این نشست در خصوص پذیرش مسئولیت بانک مرکزی اعلام کرد: همه ما نیاز به نقد داریم و کارهای ما کامل نیست و تلاش داریم کارها به نحو احسن انجام شود؛ اما در کشور شرایط خاصی وجود دارد و روش هایی که کشور اداره می شود؛ باعث می شود که موارد تحقق نیابد؛ پس انتقادات حق طبیعی افراد است.

ماجرای بازگشت از چین و رئیس کل بانک مرکزی شدن

به گفته همتی، تصمیم رفتن من به چین گرفته شده و استوارنامه خود را هم به مقامات ارشد چین ارسال کردم؛ اما برای شرکت در اجلاس سفرا در ایران باز هم به کشور برگشتم؛ اما رئیس جمهور در روز دوم این اجلاس از من برای پذیرش مسئولیت بانک مرکزی درخواست کردند و من هم پذیرفتم.

وی اظهار داشت: من شرایط سخت اکنون را می‌دانستم؛ چراکه آغاز شروع تحریم‌ها بود ولی سختی آن را تحمل کردم؛ اما تا حدی که توان داشتم خدمت کردم؛ اگرچه سختی مردم را می‌دانم و ابعاد تحریم اجازه آسایش برای آنها را نمی‌دهد؛ اما در ۳۲ ماه گذشته، فشاری که به مردم وارد شد، می توانست مشکلات جدی تری را برای کشور ایجاد کند، اما با پشتیبانی مقام معظم رهبری و کل مجموعه دولت و همراهان نظام، فشار حداکثری را رد کردیم.

رئیس کل بانک مرکزی گفت: تا وقتی که در خدمت مردم هستم، رفاه و آرامش و آسایش بیشتری را برای مردم فراهم خواهم کرد.

همتی گفت: برخی وقتی که مسئولیت بانک مرکزی را پذیرفتم به عقل من شک کردند؛ اما من به خاطر کشور این مسئولیت را پذیرفتم.

چرا ۱۵ ماه نرخ ارز کنترل شد، ۱۵ ماه نه

وی در پاسخ به سوالی در خصوص نرخ ارز و ۱۵ ماهی که به اقتصاد ایران گذشت و نرخ ارز متلاطم بود، گفت: اواخر سال ٩٨ و ٩٩ اتفاقی رخ داد که اعم آن نرخ بنزین و اتفاقات حواشی آن بود که همه را متاثر کرد و ورود ایران به لیست اف ای تی اف مسأله ساز شد و البته صادرات محصولات و فرآورده های نفتی نیز رو به افزایش گذاشت.

همتی گفت: تشدید و کاهش تعهدات ایران در رابطه با فعالیت های هسته ای و تصویب قطعنامه ضدایرانی و درخواست فعال شدن مکانیزم ماشه و مواردی از این باعث تشدید رشدنرخ ارز شد.

وی افزود: بانک مرکزی با کاهش شدید درآمد ارزی، فشار تقاضای کالا و دارو مورد نیاز کرونا و بسته شدن دریچه ورود ارز مواجه شد و متاسفانه تحلیل ها نیز بر روی نرخ دلار ۴۵ هزار تومانی بود که انتظارات تورمی ایجاد کرد.

به گفته همتی، این امر باعث شد که نرخ ارز را در ١۵ ماه دوم فعالیت من پرتلاطم کنم؛ در حالیکه من همان همتی هستم که ١۵ ماه اول را به خوبی بازار ارز را مدیریت کردم.

رئیس کل بانک مرکزی، در خصوص انتشار اوراق در بازار به منظور مدیریت نرخ سود بازار بین بانکی اعلام کرد: به هر حال فرصت خوبی برای فروش اوراق دولتی در مقطعی فراهم بود که استفاده نشد؛ ولی بانک مرکزی از طریق کارگزاری‌های خود ١٢۵ هزار میلیارد تومان اوراق فروخت و به این طریق، ٣٢ واحد درصد که می توانست نقدینگی را افزایش یابد، را مدیریت کرد.

بانک مرکزی نرخ ارز را سرکوب نکرد

همتی با بیان اینکه بانک مرکزی به دلیل تورم نرخ ارز را کنترل نکرده است، بلکه بازار بر اساس عرضه و تقاضا روند نرخ را تعیین می کند، گفت: بانک مرکزی اجازه نمی دهد که نوسانات نرخ ارز سنگین شود؛ بلکه دخالت ما به این دلیل صورت می گیرد؛ نه اینکه ما نرخ را دستوری کنترل کنیم.

وی افزود: بانک مرکزی هماهنگی را با بورس انجام داد و اواخر سال گذشته اوراق گام برای برخی صنایع منتشر شد؛ چراکه زنجیره تامین مالی تولید باید تکمیل شود؛ چراکه نقدینگی بدون ایجاد تورم به اقتصاد تزریق می شود.

همتی در خصوص تسعیر نرخ ارز گفت: خرید ارز از صندوق توسعه ملی به معنای تسعیر است که این اقدام با قانون صورت گرفته است؛ ضمن اینکه کسی نمی تواند از اجرای قانون استنکاف کند؛ بنابراین قانون تکلیف کرده است که ما باید با نرخ نیمایی منابع صندوق توسعه ملی را تسعیر کنیم؛ اگرچه من مخالف بودم؛ اما به هر حال قانون شد و باید اجرا می کردم.

سرکوب صادرکنندگان را تکذیب می‌کنم

به گفته همتی، صادرکنندگان کشور را سرکوب نمی کنیم؛ ما اکنون اقتصاد خود را روی ارزآوری صادرات غیرنفتی متکی کرده ایم؛ به نحوی که دو سوم تامین واردات ایران در کل کشور، از محل صادرات غیرنفتی تامین شده است؛ بنابراین صادرکنندگان به کمک کشور آمده اند. البته ۲۵۰ نفر از صادرکنندگان ارز خود را برنگردانده اند؛ هیچ یک تولیدکننده هم نبودند و حدود ۶.۵ میلیارد دلار ارز به چرخه اقتصاد برنگردانند.

وی اظهار داشت: این افراد کارت بازرگانی یکبار مصرف یا فاقد اعتبار بودند؛ اما ما این موارد را به قوه قضاییه معرفی کردیم و الان هم ۳۰ نفر که در ارتباط با ۷۰ صادرکننده متخلف و صادرکننده نما بوده اند، دستگیر شده اند؛ ما صادرکنندگان را سرکوب نکردیم.

همتی گفت: خالص دارایی های ارزی که در بانک مرکزی اضافه شده است، به ارزپاشی منجر نشده است؛ این در حالی است که نرخ ارزی که منجر به خروج سرمایه شود، را تائید نمی کنم.

در خصوص اف ای تی اف تصمیم گیر نیستم

وی در خصوص اف ای تی اف گفت: من تصمیم گیر نیستم و تابع تصمیمات نظام در این زمینه هستم.من جنگ های خود را در مورد اف ای تی اف کردم، اما ضرورتی نمی بینم در افکار عمومی این ها را مطرح کنم؛ اما با توجه به بحث های کارشناسی در مجمع تشخیص و مجلس و دولت، امیدوارم که موضوع به نفع مردم حل شود.

بازارساز بدون ابزار نمی تواند بازار را کنترل کند

همتی با بیان اینکه خیلی از مشکلات و فشارهای من را بخش خصوصی نمی داند؛ گفت: سال ۹۹ بدترین سال کشور بود؛ من بازارساز هستم و وقتی که ابزار من محدود شود، نمی تواند بدون ارز بازار را کنترل کند؛ شرایط ما اما الان بهتر می شود.

وی افزود: صادرکنندگان هر روز جلسه دارم این طور نیست که ارز را نیاورند؛ اما پتروشیمی ها ارز ارزان بدهند، من نمی توانم جلوگیری کنم.

همتی گفت: تیمی الان در وین هستند که این مسائل را پیگیری می‌کنند و این مسائل را پیگیری می کنیم که فقط گفته نشود تحریم بانکی برداشته شد؛ بلکه نحوه استفاده منابع و سایر ابزارها را هم برای رفع تحریم ها باید به کار بگیریم.

رئیس کل بانک مرکزی گفت: در یک تناقضی قرار گرفته ام که بالاخره حرف بزنم یا نزنم. شرایط کشور ما طوری است که رئیس کل بانک مرکزی باید صبح تا شب پاسخ دهد؛ اما نمی خواهم صحبت من در متغیرهای اقتصادی اثرگذار باشد.

روزانه ۴۰ هزار میلیارد تومان تراکنش داریم

وی در خصوص مبارزه با پولشویی گفت: در سال ۹۷ چک های تضمینی را جمع کردم که میلیاردها تومان را در دوبی خرج می‌کردند و الان در زمینه پولشویی کارهای خوبی انجام شده است و به تدریج سیستم ما بهتر شود؛ نمونه آن هم شرط بندی و قمار است که سامانه ها به سرعت عمل می کند و در آینده نزدیک خبرهای خوبی را از کنترل های پولشویی ارایه خواهم داد.

همتی گفت: روزانه ۱۵۰ میلیون تراکنش شتابی و ۱۰۰ میلیون تراکنش شاپرک دارم و روزی ۴۰ هزار میلیارد تومان اکنون تراکنش صورت می گیرد و بنابراین این اعداد و ارقام نشان می دهد که کنترل سخت است؛ ولی با کنترل و سامانه کار راحت می شود؛ الان سیستم فاش را داریم که به بانک مرکزی اجازه می دهد که شبکه ها و سرشاخه های قمار و جابجاکننده پول را شناسایی کنیم.

وی افزود: البته این تراکنش ها صرفا کار پولشویی انجام نمی دهند بلکه مالیات نمی پرداختند؛ این در حالی است که مجوز دو میلیون پوز را باطل کردیم و ۷ میلیون دیگر را اطلاعاتش را به سازمان مالیاتی دادیم؛ اما شعب بانکهای ما به این امر کمک می کردند و با برخی از افراد همراهی می کردند که بتوانند پول کلان جابجا شدند.

همتی گفت: الان نسبت به سال گذشته ۵ برابر کنترل ما بیشتر شده است.

ماجرای بدهکاران بانکی که شکایت رئیس کل را هم در پی داشتند

وی در خصوص بدهکاران بزرگ بانکی گفت: ۱۱ بدهکار بزرگ بانکی ۹۰ هزار میلیارد تومان بدهی دارند که البته متعلق به الان نیست؛ پس ساختار عظیمی در سیستم بانکی ما شکل گرفته که رئیس کل بانک مرکزی نمی تواند به تنهایی آن را مدیریت کند؛ اما اکنون با اختیاراتی که از سران سه قوه به بانک مرکزی داده شده است، موسسات ناتراز در کنترل قرار گرفته اند؛ این در حالی است که اکنون دیگر اضافه برداشت در کشور نداریم و ۸۰ هزار میلیارد تومان در نیمه دوم سال ۹۷ اضافه برداشت داشتیم اما اکنون برخی از موسسات دیگر به نقطه سخت ناترازی رسیده اند؛ پس زمان نیاز داریم.

همتی گفت: تا زمانی که بانکها را بتوان به صراط مستقیم آورد، ۵ سال زمان نیاز داریم؛ اما در مسیر هستیم و بخش مهمی از وقت رئیس کل بانک مرکزی روی این موضوع متمرکز شده است که نمونه آن هم ادغام بانکهای نیروهای مسلح است. پس ما در حال کار بر روی این موضوع هستیم؛ اما خیلی از مشکلات ساختاری اقتصاد ایران ناشی از بانکها است ولی خیلی از تولید و پیشرفت کشور نیز مرهون نظام بانکی است.

وی افزود: بسته ارزی ما بستگی به شرایط خاص تغییر کرد و خیلی هم به آن ایراد گرفتند ولی شرایط و نیازهای کشور تغییر یافت و بر این اساس منجر به تغییر شد؛ البته این بسته آخر که اصلاح شد، خیلی از مسائلی که مرتبط با صادرکنندگان هست را حل خواهد کرد؛ این در حالی است که صادرکنندگان و واردکنندگان بدون ارتباط با بانک مرکزی کار خود را انجام می دادند و به طور میانگین ۴۵ میلیارد دلار ارز هم به کشور برمی گشت؛ اما اکنون که دو سوم تامین ارز از طریق صادرات است؛ باید اصلاحات را انجام داد و با جهت گیری های خاص منجر به تنوع صادراتی و رونق تولید شود.

نقدینگی را نمی توان هدایت کرد

همتی گفت: هدایت نقدینگی را نمی توان صورت داد؛ هر جا نفع بیشتر باشد نقدینگی به آن سمت می رود. در تبصره ۱۶ و ۱۸ بالای ۶۰۰ هزار میلیارد تومان را به نظام بانکی تحمیل می کند که اگرچه برای مسکن و سایر نیازها است؛ اما نسبت به سال گذشته چهار برابر شده است.

وی افزود: اعتبارسنجی ضعیف است؛ اما سامانه ای که برای تسهیلات لازم بود را در بانک مرکزی تعبیه کردیم؛ اما افتتاح رسمی نشده است که هر اعتبار بانکها در آنجا ثبت می شود تا مشخص شود که پول به چه فردی داده شده است؛ البته سیستم اعتبارسنجی مشکل دارد؛ چراکه اکنون یک اعتبارسنج در کشور داریم اما در حال افزایش مجوز برای شرکتهای اعتبارسنجی هستیم.

همتی گفت: هفته گذشته تشکیلات اعتباری بانک مرکزی را اصلاح کردیم و الان مدیرکل عملیات پولی و اعتبارات ایجاد شده است؛ پس جهت گیری خود را نشان داده ایم.

دلار ۴۲۰۰ تومانی حذف شود، باید مابه التفاوت معیشتی به مردم داده شود

رئیس کل بانک مرکزی گفت: منکر مشکلات ارز ۴۲۰۰ نیستم؛ از اول هم با آن مخالف بودم؛ ولی برای کالاهای اساسی تابع سیاست دولت هستیم؛ البته مشخص بود که در توزیع به دلیل عدم وجود شبکه های قوی مشکلات رانتی بوجود می آید؛ ولی از زمانی که بین ارز دولتی و بازار آزاد فاصله زیاد شد، صرفه اقتصادی آن برای برخی بیشتر شده است.

وی افزود: قانون بودجه امسال در مورد ارز ۴۲۰۰تومانی گفته شده است که مابه التفاوت نرخ ارز بعد از حذف ارز دولتی به مردم داده شود.

همتی گفت: من با وزیر اقتصاد هماهنگ هستم و روزانه با هم در تماس هستیم؛ بر اساس قانون کمیته بند ک داریم که نرخ سود و اوراق را در آنجا مورد توافق قرار می دهیم؛  اما نرخ سود بانکی نیز در شورای پول و اعتبار با حضور رئیس سازمان برنامه و بودجه و وزیر اقتصاد تعیین می شود؛ در این حوزه هم تخلفی نمی بینم که بانک مرکزی تنهایی کار کند.

وی افزود: تلاش داشتم که به بازار سرمایه کمک کنم و اعتقاد هم به رشد و توسعه آن دارم.

همتی گفت: نامه ای به رهبری نوشتم و ایشان هم به رئیس مجلس ارجاع دادند؛ اما در این نامه من خواستار حذف ارز ۴۲۰۰ تومان نشدم؛ بلکه نوشتم هر زمانی که می خواهید حذف ارز را انجام دهید، همان روز آن را انجام دهید؛ چراکه وقتی سه ماه قبل از سال جدید اعلام می کنید که ارز ۴۲۰۰ تومانی حذف شود؛ این در حالی است که ۳۰ هزار تن تقاضای روغن بالا رفته است؛ چراکه در بودجه اعلام شده بود که ارز حذف می شود؛ پس گرانی هم از همان جا آغاز شد.

وی افزود: سیاستگذاری ارز ۴۲۰۰ تومانی باید در دولت صورت گیرد؛ من هم مخالف ارز ۴۲۰۰ تومانی بودم؛ به عنوان رئیس کل بانک مرکزی هم نمی توانم خارج از مجموعه تصمیمات اقتصادی کشور عمل کنم؛ اما به عنوان فردی، با این ارز مخالف هستم.

اگر ۷ میلیارد دلار در کره آزاد نشود، لنگ نمی مانیم

همتی گفت: مسئولی دلارهای بلوکه شده ایران در کره جنوبی بانک مرکزی است و هر خبری هم به غیر از بانک مرکزی صحت ندارد؛ این اتفاق هنوز برای منابع ایران نیفتاده است؛ البته باید این را هم گفت که ۷ میلیارد دلاری که مورد پیگیری قرار می گیرد، چون این پولها حق ایران و بانک مرکزی است؛  این در حالی است که اگر ۷ میلیارد دلار آزاد نشود، ایران لنگ می ماند؛ اما اگر آزاد شود، جریمه عدم النفع را هم باید دولت کره تقبل کند.

وی افزود: ما ۶۰ سال است که عضو صندوق بین المللی پول هستیم؛ ۲.۲ میلیارد دلار هم از پول ایران در این بانک است و همه دارند استفاده می کنند؛ اما ما از آن بی بهره شدیم. این وام کرونا از سوی صندوق بین المللی پول به همه پرداخت شده است و مشروط هم نبوده است؛ اما ایران از آن محروم شد.

همتی گفت: دو سه نامه هم به صندوق بین المللی پول نوشتم؛ اما نامه ای در اکتبر سال گذشته از سوی امریکا به گروه امریکا صندوق بین المللی پول ارسال شده که با این وام مخالفت کنند؛ اما اگر امریکا اراده کند، نهادهای بین المللی نمی توانند تصمیم بگیرند و مستقل نیستند؛ ما همچنان پیگیر هستیم.

وی افزود: در مورد اف ای تی اف هم باید گفت که این جزو ضروریات بانک مرکزی و مبادلات پولی آن در دنیا است اما اگر هم تصویب نشود، حتما مشکلات جدی در سیستم بانکی ایران با دنیا ایجاد خواهد شد؛ پس راه سخت می شود و ما هم تلاش می کنیم که به نتیجه برسیم.