«... یک میلیارد نفر بیمار می شوند ... حدود 165 میلیون نفر می میرند. رکود اقتصادی در سرتاسر جهان و افسردگی برای همه. اقتصاد آمریکا بین 1 تا 3 تریلیون دلار ضربه می بیند. بسیاری شغل خود را از دست می دهند و عواقب آن جبران ناپذیر خواهد بود.»

چهارده سال قبل «لری بریلینت» اپیدمیولوژیست معروف که نقش مهمی در ریشه کنی آبله داشت، همه گیری جهانی بعدی را به شکل فوق توصیف کرد و البته در آن زمان، صحبت هایش بیش از حد ناامید کننده به نظر می رسید. حالا داریم وارد چنین شرایطی می شویم و بریلینت باز هم تخصصش را در اختیار جهانیان قرار می دهد. هنوز فاصله زیادی با مرگ 100 میلیون نفر بر اثر ویروس کرونا داریم، اما جهان زیر و رو شده است. بریلینت کاملاً حق دارد با عبارت «من که گفته بودم» از ما پذیرایی کند. او حتی سال 2011 به ساخت فیلمی با همین مضمون هم کمک کرد؛ فیلمی که احتمالاً این روزها همه آن را دیده اند: «شیوع» یا همان Contagion.

بریلینت که با همکاری سازمان جهانی بیماری آبله را ریشه کن کرده، اکنون 75 سال دارد و عمرش را صرف مبارزه با بیماری هایی مثل فلو، فلج اطفال و حتی نابینایی کرده است. او زمانی هم با بازوی عام المنفعه بنیاد گوگل همکاری داشته. پس از اینکه رویکرد ترامپ -مثل بعضی از دیگر رهبران جهان- از «اصلاً نگران نباشید» به اقدامات اساسی برای مبارزه با کووید-19 تغییر کرد، خبرنگار وایرد (Wired) گفتگویی با او ترتیب داد. در ادامه گفتگوی «استیون لیوی» با «لری بریلینت» را می خوانید.

بریلینت چند دقیقه قبل داشت جواب سؤال یکی از مقامات بلندپایه دولت آمریکا را می داد: «چی شد که به اینجا رسیدیم؟» من دوست دارم بدانم چطور می شود از این وضعیت عبور کرد.

لیوی: سال 2006 در سخنرانی TED تو حضور داشتم. می گفتی «به من کمک کنید همه گیری جهانی را متوقف کنم» ولی آرزویت برآورده نشد.

بریلینت: نه، برآورده نشد. البته سیستم هایی که به دنبالشان بودم طراحی و ساخته شدند و همین حالا هم استفاده می شوند. جالب است ولی حتی فیلمش را هم ساختیم: شیوع.

همه الان داریم این فیلم را می بینیم.

مردم می گفتند «شیوع» به پیشگویی می ماند. ما فقط علمی به قضیه نگاه کردیم. کل جامعه اپیدمیولوژی ده-پانزده سال است که هشدار می دهند همه گیری بعدی در جهان قطعاً به وقوع می پیوندد و فقط بحث زمان مطرح است. ولی می دانید که قانع کردن مردم کار سختیست. دولت ترامپ، ادمیرال [تیموتی زیمر] را از شورای امنیت ملی آمریکا بیرون کرد، تنها کسی که مسئولیتش دفاع در برابر همه گیری جهانی بود. به همراه او، تیمی از کارکنان و ارتباطات بین المللی نیز از دست رفتند. ترامپ حتی بودجه [هشدار زودهنگام] کشورهای جهان را قطع کرد.

شنیدم که در مورد اهمیت «جدید» بودن ویروس صحبت می کنی.

منظورم این نیست که ویروس تخیلی یا ساختگی است.

چه بد.

منظورم این است که با ویروس جدیدی سر و کار داریم. بدن هیچ انسانی روی کره زمین نسبت به آن ایمن نیست. بنابراین می تواند نزدیک به 8 میلیارد نفر را بیمار کند.

ویروس جدید است و هنوز در حال یادگیری هستیم. آیا فکر می کنی کسی که این ویروس را بگیرد و خوب شود، بدنش ایمن می شود؟

من قابلیت خاصی را در این ویروس نمی بینم، اگرچه کاملاً جدید است. مواردی گزارش شده که افراد پس از بهبودی، دوباره به آن مبتلا شده اند ولی احتمال می دهم این موارد به اشتباه تشخیص بر می گردد و ابتلای دوباره نیستند. بالاخره ده ها میلیون یا صدها میلیون نفر به آن مبتلا می شوند تا غائله ختم شود. تا آن زمان هر چیزی که به ذهنتان برسد، ممکن است اتفاق بیفتد. البته خیلی از این افکار شما از نظر سلامت عمومی و اپیدمیولوژی اهمیتی ندارند.

آیا این بدترین همه گیری جهانی است که تا به حال دیده ای؟

این خطرناک ترین همه گیری جهانی در دوران زندگی ماست.

این پیشنهاداتی که به ما می شود، کارهایی که در زندگی ما سابقه نداشته، مثل در خانه ماندن، فاصله گرفتن از افراد و شرکت نکردن در اجتماعات، آیا پیشنهادات درستی هستند؟

همین حالا که با من تماس گرفتی، وانمود می کنم که در حال مراقبه و تفکر هستم ولی در واقع در شرایط شبیه قرنطینه قرار گرفته ام. بله، پیشنهاداتی که گفتی بسیار خوب هستند، ولی آیا رئیس جمهور ایالات متحده هم طی سه ماه گذشته پیشنهادات خوبی داد؟ خیر. فقط دروغ شنیدیم. به ما گفت که [ویروس] ساختگیست، بلوای دموکرات هاست. مردم هم این حرف ها را باور کردند و زیان دیدند. به عنوان یک متخصص بهداشت عمومی، این کار [ترامپ] غیر مسئولانه ترین اقدامی بود که در زندگی ام از مقام اول کشور دیدم. ولی آنچه که اکنون می شنوید، درست است. آیا این اقدامات به طور کامل از ما محافظت می کنند؟ آیا جهان برای همیشه ایمن خواهد شد؟ نه. تمام این کارها برای این است که می خواهیم بیماری به تدریج پخش شود.

مسطح کردن منحنی.

با کاهش شیوع یا مسطح کردن منحنی، تعداد کل بیماران کاهش نمی یابد. ما فقط بیمار شدن خیلی ها را عقب می اندازیم تا واکسن تولید کنیم، و حتماً به واکسن می رسیم. هیچ ابهامی در حوزه ویروس شناسی وجود ندارد که بخواهم بگویم طی 12 تا 18 ماه آینده واکسن تولید نخواهد شد. نهایتاً به حلقه طلایی اپیدمیولوژی می رسیم.

حلقه طلایی چیست؟

حلقه طلایی دو بخش دارد. اول، بخش زیادی از ما بیماری را گرفته و ایمن شده ایم، و دوم، واکسنی برای بیماری داریم. ترکیب الف و ب برای ایجاد ایمنی جمعی (herd immunity) کافیست که حدود 60 تا 70 درصد از جمعیت را شامل می شود.

من امیدوارم به داروی ضد ویروسی برای کووید-19 برسیم که علاوه بر درمان، در پیشگیری هم به ما کمک کند. البته این موضوع هنوز ثابت نشده و جای بحث دارد، و قطعاً خیلی افراد با من موافق نیستند. ولی من دو مقاله در سال 2005 در نشریات Nature و Science منتشر کردم. در هر دو مقاله، مدل سازی ریاضی برای انفلوانزا انجام شد تا ببینیم آیا داروی تامی فلو می تواند از شیوع انفلوانزا جلوگیری کند یا خیر. در هر دو مورد، نتیجه مثبت بود. همچنین زمانی فکر می کردیم بیماری ایدز غیر قابل درمان است و تمام بیماران می میرند. حالا دانشمندان داروهای ضد ویروسی کشف کرده اند که بعضی از آنها را می توان برای جلوگیری از ابتلا به ایدز استفاده کرد. با تخصیص بودجه و منابع به تحقیقات علمی، به دارویی می رسیم که نقش پیشگیرانه را برای کووید-19 داشته باشد تا از آن در کنار واکسن استفاده کنیم.

چه زمانی می توانیم خانه را ترک کرده و به سر کار برگردیم؟

فعلاً باید به آینده نگاه کنیم، چون برتری با ویروس است. کره جنوبی خبرهای خوبی برایمان داشت. آنها امروز کمتر از 100 مورد بیمار را گزارش کردند. مبتلایان در چین هم بیشتر وارداتی هستند تا داخلی. اجرای مدل چین برای ما سخت است، یعنی نمی توانیم مردم را در خانه هایشان حبس کنیم. مدل کره جنوبی برایمان بهتر است ولی متأسفانه به اجرای تست های فوق العاده زیادی نیاز دارد. آنها حدود 250 هزار تست انجام دادند و در آن زمان، تعداد تست های ما [در آمریکا] به 1000 نمی رسید.

حالا که فرصت تست اولیه را از دست داده ایم، آیا برای تست همگانی دیر نشده است؟

قطعاً نه. تست ها تفاوت محسوسی ایجاد می کنند. باید نمونه گیری تصادفی را در سرتاسر کشور انجام دهیم تا ببینیم این ویروس لعنتی کجاست، چون واقعاً نمی دانیم. بعضی ایالت ها هیچ موردی را گزارش نکرده اند، شاید چون به دنبالش نمی گردند. از کجا بدانند؟ زیمبابوه هم هیچ بیماری را گزارش نکرده، چون ابزار تست در اختیار ندارد. باید چیزی شبیه تست بارداری بسازیم و پخش کنیم که همه در خانه بتوانند آن را انجام دهند.

می ترسی؟

من در گروه سنی قرار دارم که نرخ مرگ و میرش یک به هفت است. تو اگر نمی ترسی، احتمالاً به اندازه کافی به اوضاع توجه نمی کنی. البته من نمی ترسم. عمیقاً باور دارم که گام های کنونی می تواند فرصت ما برای مقابله با ویروس را افزایش دهد. بنابراین احتمال دستیابی به واکسن یا داروی ضد ویروس برای پیشگیری از کووید-19 بالاتر می رود تا نهایتاً بتوانیم شیوع بیماری را کاهش دهیم یا به طور کامل قطعش کنیم. توجه کنید: رستاخیز زامبی ها یا انقراض همگانی که نیست.

از ماسک استفاده کنیم یا نه؟

ماسک N95 فوق العاده است. البته منافذ این ماسک 3 میکرون قطر دارند و اندازه ویروس فقط 1 میکرون است. شاید فکر کنید ویروس به راحتی از این ماسک عبور می کند ولی تصور کنید سه فوتبالیست تنومند بخواهند همزمان از یک در عبور کنند؛ قطعاً نمی توانند. آخرین اطلاعات نشان می دهد که ماسک N95 تا 5 برابر از شما در برابر کووید-19 محافظت می کند. مسئله اینجاست که باید بیمارستان ها و کارکنانش را سرپا نگه داریم تا در ایمنی کامل کار کنند. بنابراین آنها برای استفاده از ماسک در اولویت هستند.

چه زمانی متوجه می شویم که از بحران عبور کرده ایم؟

تا سه موضوع اتفاق نیفتد، دنیا به حالت عادی بر نمی گردد. اول، باید ببینیم توزیع بیماری به شکل کوه یخ است یا هرم، یعنی آیا بخش اعظم آن هنوز زیر آب قرار گرفته و پنهان است، یا تمام زوایای آن را می بینیم. هنوز این یکی را نمی دانیم چون به اندازه کافی از مردم تست نگرفته ایم. اگر با مدل اول یعنی کوه یخ مواجه باشیم، اوضاع سخت می شود. دوم، باید واکسن یا داروی ضد ویروس تولید کنیم. سومین و مهم ترین مورد این است که تعداد زیادی از مردم، به خصوص پرستاران، کارکنان مراکز بهداشتی، پزشکان، نیروی پلیس، آتش نشان ها و معلم ها در برابر کووید-19 ایمن شوند. یعنی باید آنها را تست کنیم و مطمئن شویم که ناقل بیماری نیستند. این افراد باید شناسایی و مشخص شوند، مثلاً با مچ بند مخصوص یا کارت سلامت غیر قابل جعل. بدین ترتیب می توانیم کودکان را به مدرسه بفرستیم.

در چنین شرایطی، کارکنان مراکز پرستاری می توانند به مراقبت از سالمندان ادامه دهند و دندانپزشکان می توانند بدون اینکه شما را بیمار کنند، به ترمیم دندان هایتان مشغول شوند. اگر این سه شرط برقرار شود، اوضاع عادی خواهد شد.

آیا می توان وجه مثبتی هم برای اوضاع در نظر گرفت؟

من یک دانشمند هستم، اما ایمان هم دارم. همیشه وقتی به مسئله ای نگاه می کنم، نیروی برتری را هم می بینم که به ما کمک می کند انسان بهتری باشیم. انتظار داشتم خیابان ها کاملاً خالی شوند ولی سطح مراودات شهروندی همچنان زیاد است. با این حال می بینم که جوانان داوطلب می شوند تا ملزومات دیگران را به دستشان برسانند. پرستاران، این پرستاران قهرمان، شیفت های متوالی کار می کنند. پزشکان بدون ترس به بیمارستان ها و مراکز درمانی می روند. این سطح از داوطلبی و از خود گذشتگی را تا به حال ندیده بودم.

البته منظورم این نیست که بیمار شدن این همه آدم برای رسیدن به این سطح از ایثار، ارزشش را دارد. واقعاً در شرایط سخت و بی سابقه ای هستیم و همه با آزمون سختی مواجهیم. وقتی از بحران عبور کنیم، شاید مثل جنگ جهانی دوم، باید ببینیم چرا این دودستگی ها و اختلافات در کشور به وجود آمده. ویروس جدید، این فرصت را برای ما مهیا می کند تا بهتر شویم.

منبع: