تحریم‌ | نقش ایران در حملات آرامکو بهانه خوبی برای آمریکا

رویاهای ترامپ در سازمان ملل

موضوع تلاش‌های ایالات‌متحده در این زمینه آنقدر جدی بود که در اوایل اردیبهشت امسال برخی مدعی بازگشت آمریکا به برجام برای تمدید این تحریم‌ها شدند. البته ایالات‌متحده برخلاف این القا که برای تمدید این تحریم‌ها، باید به برجام بازگردد، تا قادر به صدور قطعنامه‌ای دراین زمینه علیه ایران شود، اعلام داشت برای تمدید تحریم تسلیحاتی علیه ایران هنوز طبق قطعنامه 2231 سازمان ملل آمریکا از حق بازگرداندن تحریم‌های ایران برخوردار است، بی‌آنکه نیازی به بازگشت به برجام باشد. محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه آن روزها در ارتباط با این تلاش‌ها بیان داشته بود که «باتوجه به شکست مفتضحانه سیاست فشار حداکثری، آمریکا تصمیم به تصویب چنین قطعنامه‌ای گرفته است». دلیل این اقدام آمریکا هرچه باشد، پرسش اینجاست که به ثمر نشستن این قطعنامه را باید یک رویاپردازی از سوی ترامپ دانست یا یک نقشه حساب‌شده که به نتیجه خواهد رسید؟ تا پیش از اینکه تروئیکای اروپایی عزم خود را جزم کند تا شورای حکام علیه ایران رای صادر کند، کمتر کسی متصور بود که تلاش‌های آمریکا در زمینه تصویب قطعنامه تمدید تحریم‌های تسلیحاتی در سازمان ملل به سرانجام برسد، اما با توجه به گزارش سازمان ملل در مورد حوادث آرامکو و این ادعا که ایران در آن نقش داشته و اقدام اخیر شورای حکام به نظر می‌آید که آمریکا امید بیشتری برای رسیدن به اهدافش دارد. این در حالی است که بعد از آنکه قطعنامه پیشنهادی سه کشور بریتانیا، آلمان و فرانسه علیه ایران در شورای حکام آژانس بین‌المللی اتمی تصویب شد طرف‌های اروپایی برجام طی بیانیه‌ای تلویحا از خواسته آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی شورای امنیت علیه ایران حمایت کردند و اعلام داشتند که تحریم‌های اتحادیه اروپا بر صادرات سلاح‌های متعارف و فناوری موشکی به ایران تا سال 2023 برقرار خواهد بود. به نظر می‌آید آنها مطمئن از اینکه روی حداقل‌های خواسته‌هایشان علیه ایران می‌توانند به توافق برسند چشم به این قطعنامه دارند. البته این احتمال وجود دارد که در شورا تغییراتی روی پیش‌نویس انجام شود، مثلا لفظ نامحدود به سال مشخصی، مثل آنچه اروپایی‌ها از 2023 یاد کردند، تبدیل شود یا اینکه لغو رفع تحریم‌های تسلیحاتی شامل انواع خاصی از تسلیحات شود یا آنطور که زمزمه‌های آن به گوش می‌رسد، هرگونه ردوبدل تسلیحاتی از طریق شورای امنیت و کمیسیون ناظر صورت بگیرد.

خروج از ان‌پی‌تی و حل مشکل

این اتفاق در حالی صورت می‌گیرد که اکنون در مجلس یازدهم به‌ویژه بعد از اقدام شورای حکام، سخن از رویه‌های تندی مانند خروج از NPT نیز هست؛ موضوعی که بی‌تردید می‌تواند نه‌تنها به کمک آمریکا در تصویب این قطعنامه بیاید، بلکه حتی احتمال کشیده شدن پرونده ایران به شورای امنیت را پیش کشد. مرتضی مکی، کارشناس مسائل بین‌الملل  می‌گوید: «گزارش سازمان ملل در خصوص نقش ایران در کمک به حوثی‌های یمن در هدف قرار گرفتن تاسیسات آرامکو اولین گامی بود که آمریکا در این شرایط برای نشان دادن بی‌ثبات شدن منطقه از سوی ایران برداشت. گام دیگر آنها، اقدام شورای حکام بود که به نوعی این ادعا را مطرح می‌کند که ایران به تعهداتش در برجام عمل نکرده است. این اتفاقات هم‌پیمانی اروپا و آمریکا و سازمان ملل را نیز به نمایش می‌گذارد که قطعا در قطعنامه آمریکا علیه ایران نیز به کار خواهد آمد». وی اضافه می‌کند: «اکنون فضای روانی برای تداوم تحریم‌های تسلیحاتی ایران شکل گرفته است. اما فراموش نکنیم در این میان همچنان چین و روسیه با برنامه آمریکا برای مقابله با لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران مخالفند. حال آنکه گویی برخی در داخل ایران تلاش دارند تا حتی این همراهی چین و روسیه با ایران را نیز برهم بزنند». این کارشناس با بیان اینکه قطعنامه‌ای که اخیرا در شورای حکام آژانس تصویب شد الزام‌آور نبوده و فشار سیاسی محسوب می‌شود، می‌گوید: «گام بعدی که می‌تواند به موازات قطعنامه برداشته شود به واسطه برخی تندروی‌ها در داخل ایران است. تندروی‌هایی که کار ایران را حتی به شورای امنیت بکشاند. مثلا سخنانی که اخیرا در مجلس مانند خروج از «ان‌پی‌تی» شده، سخنان و مواضعی نیست که در این شرایط بتواند به تامین مواضع ملی کمک کند، هر شعاری که گفته می‌شود قطعا باید با پیش‌بینی و دوراندیشی به زبان بیاید. خروج ایران از «ان‌پی‌تی» در این شرایط حتی ادامه همراهی روسیه و چین با ما را نیز تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و تنها فشارها به ایران را بیشتر می‌کند.»

در نهایت...

فارغ از موضوع طرح قطعنامه آمریکا در مورد تداوم تحریم‌های تسلیحاتی و اینکه سرنوشت آن به کدام سمت و سو می‌رود، نکته دیگری را نیز که در این میان نباید از یاد ببریم این است که اصل طرح مساله در شورای امنیت و ثبت آن و تشکیل جلسه برایش خود باعث می‌شود تا این موضوع برای همیشه به یکی از پرونده‌های فعال شورای امنیت تبدیل ‌شود و چه بسا همین سابقه‌سازی بد ضد ایران نیز یکی از اهداف آمریکا باشد.