رفع فیلتر | رفع فیلتر یوتیوب
رفع فیلتر یوتیوب و تلگرام؛ آزادی اینترنت یا ضربه به درآمد دیجیتالی؟
محمدجواد آذری جهرمی، وزیر پیشین ارتباطات اعلام کرد که رفع فیلتر واتساپ، تنها گام اول دولت پزشکیان بوده و رئیس‌جمهور دستور داده که قبل از عید، یوتیوب و تلگرام نیز رفع فیلتر شوند.
در حالی که همچنان بحث‌ها درباره فیلترینگ پلتفرم‌های جهانی در ایران داغ است، محمدجواد آذری جهرمی، وزیر پیشین ارتباطات اعلام کرد که رفع فیلتر واتساپ، تنها گام اول دولت پزشکیان بوده و رئیس‌جمهور دستور داده که قبل از عید، یوتیوب و تلگرام نیز رفع فیلتر شوند.
این تصمیم در شرایطی اتخاذ شده که اخیراً برخی از یوتیوبرهای ایرانی نسبت به رفع فیلتر یوتیوب ابراز نگرانی کرده‌اند.
چرا رفع فیلتر یوتیوب برای برخی یوتیوبرهای ایرانی مشکل‌ساز می‌شود؟
فیلترینگ یوتیوب طی سال‌های گذشته باعث شده افرادی که به ابزارهای دور زدن فیلترینگ دسترسی داشتند، بتوانند این پلتفرم را به‌طور مستمر دنبال کنند. این وضعیت باعث شد که بخش زیادی از بازدیدهای ویدیوهای فارسی یوتیوب از طریق کاربران خارجی یا ایرانیانی که با آی‌پی غیرایرانی به این پلتفرم متصل می‌شدند، ثبت شود.
اما نکته کلیدی این است که یوتیوب به دلیل تحریم‌ها، به بازدیدهایی که از آی‌پی ایران انجام می‌شود، هیچ مبلغی به‌عنوان درآمد تبلیغاتی پرداخت نمی‌کند. این یعنی هرچه تعداد کاربران ایرانی در یوتیوب افزایش یابد، میزان درآمد یوتیوبرهای ایرانی از طریق تبلیغات یوتیوب کاهش پیدا خواهد کرد.
با رفع فیلتر یوتیوب، بسیاری از کاربران ایرانی که تاکنون برای دسترسی به این پلتفرم مجبور به استفاده از VPN بودند، مستقیماً با آی‌پی ایران به یوتیوب متصل خواهند شد. این یعنی کاهش میزان تبلیغات مؤثر (Monetizable Views) برای یوتیوبرهای فارسی‌زبان و در نتیجه، کاهش درآمد آن‌ها از تبلیغات یوتیوب.
در چنین شرایطی، احتمال دارد یوتیوبرهای ایرانی برای جبران این کاهش درآمد، به سمت تبلیغات داخلی و اسپانسرهای شخصی بروند، اما این مدل هنوز در ایران به‌طور کامل جا نیفتاده و ممکن است برای بسیاری از تولیدکنندگان محتوا مشکلاتی ایجاد کند.
رفع فیلتر تلگرام؛ بازگشت پلتفرم محبوب کاربران ایرانی؟
علاوه بر یوتیوب، تلگرام نیز قرار است قبل از عید رفع فیلتر شود. این پیام‌رسان که از سال ۱۳۹۷ فیلتر شده بود، همچنان یکی از پرطرفدارترین پلتفرم‌های ارتباطی در ایران محسوب می‌شود و بسیاری از کاربران با استفاده از فیلترشکن به آن دسترسی دارند.
رفع فیلتر تلگرام می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر کسب‌وکارهای دیجیتال داشته باشد، چرا که بسیاری از فروشگاه‌های آنلاین و استارتاپ‌های کوچک که در سال‌های گذشته به‌اجبار به پلتفرم‌های داخلی کوچ کرده بودند، حالا می‌توانند فعالیت خود را در تلگرام از سر بگیرند.
از سوی دیگر، رقابت بین تلگرام و پیام‌رسان‌های داخلی مانند بله، ایتا و سروش شدیدتر خواهد شد، زیرا بسیاری از کاربران ترجیح می‌دهند به پیام‌رسانی بازگردند که امکانات و امنیت بالاتری دارد.
این تغییر، شرکت‌های داخلی را مجبور خواهد کرد که امکانات و کیفیت خدمات خود را ارتقا دهند تا بتوانند رقابت کنند. در غیر این صورت، ممکن است بخش بزرگی از کاربران خود را از دست بدهند.
با توجه به تصمیم دولت برای رفع فیلتر یوتیوب و تلگرام، فضای رسانه‌ای و دیجیتال ایران با تحولات اساسی مواجه خواهد شد. در حالی که کاربران عادی از این تصمیم استقبال خواهند کرد، برخی تولیدکنندگان محتوا و کسب‌وکارهای وابسته به فیلترینگ ممکن است با چالش‌هایی جدی مواجه شوند.
با این حال، این اقدام می‌تواند زمینه‌ساز رقابت سالم‌تر و شفاف‌تر در فضای دیجیتال ایران شود و به رشد کیفیت محتوا و خدمات در پلتفرم‌های داخلی و خارجی کمک کند. اما چالش‌های اقتصادی و تحریم‌های بین‌المللی همچنان مانعی بر سر راه درآمدزایی دیجیتال در ایران خواهند بود.
باید دید که آیا دولت در برابر فشارهای مخالفان داخلی و خارجی این رفع فیلتر مقاومت خواهد کرد، یا این تصمیم در نهایت به تعویق خواهد افتاد؟